– Dok je nedavno uz kafu držao predavanja ministrima Vlade Srbije, bivši premijer Velike Britanije Toni Bler verovatno nije znao da se negde u fiokama u Palati pravde nalazi predmet koji ga tereti za povredu teritorijalnog integriteta SR Jugoslavije tokom NATO bombardovanja 1999. godine. A po svemu sudeći, takva optužnica je i dalje na snazi, pošto za to krivično delo apsolutna zastarelost nastupa tek posle dvadeset godina. Ipak, uz mnogobrojne promene u organizaciji sudova gotovo je nemoguće ući joj u trag i otkriti koji sud je nadležan da postupa po njoj. Takođe, potpuno je nejasno i u kojoj fazi je postupak protiv nekadašnjih čelnika Zapada i NATO, koje je režim Slobodana Miloševića označio kao najodgovornije za agresiju na SR Jugoslaviju.
Razvojni put optužnice kreće 2000. godine kada su predsednik SAD Bil Klinton, državna sekretarka SAD Medlin Olbrajt, britanski premijer Toni Bler, francuski predsednik Žak Širak, nemački kancelar Gerhard Šreder i još devet čelnika NATO i zemalja koje su učestvovale u bombardovanju SR Jugoslavije na osnovu nje osuđeni 2000. godine u Okružnom sudu u Beogradu. Zbog procene sudskog veća da su počinili krivična dela podsticanja na agresivni rat, povrede teritorijalnog integriteta, pokušaj ubistva najviših državnih funkcionera, ratni zločin protiv civilnog stanovništva i upotrebe nedozvoljenih sredstava borbe oni su u odsustvu osuđeni na po dvadeset godina zatvora. Nedugo posle 5. oktobra 2000. Vrhovni sud je tu presudu ukinuo i vratio Okružnom sudu na ponovno odlučivanje.
Član sudskog veća Okružnog suda koje je donelo osuđujuću presudu bio je i tadašnji sudija Goran Petronijević. Danas advokat, Petronijević objašnjava da je, posle odluke Vrhovnog suda da presudu poništi, Okružno tužilaštvo od pet tačaka optužnice odustalo od četiri.
– Na insistiranje zapadnih funkcionera, koji zbog te presude nisu želeli da dolaze u Srbiju, tužilaštvo je ostalo samo pri gonjenju za krivično delo povrede teritorijalnog integriteta. U tom trenutku za to krivično delo je bio nadležan Vojni sud – rekao je Petronijević. Prema njegovim rečima, za delo povrede teritorijalnog integriteta posle dvadeset godina nastupa apsolutna zastarelost, za razliku od ostalih nabrojanih krivičnih dela koja ne zastarevaju.
Podsetimo, Okružni sud u Beogradu je 21. septembra 2000. godine 14 čelnika zemalja Zapadne Evrope u odsustvu osudio na po dvadeset godina zatvora. Tu presudu je 19. juna 2001. godine ukinuo Vrhovni sud i vratio predmet Okružnom sudu. Taj sud je 17. septembra iste godine odustao od krivičnog gonjenja optuženih za četiri od pet tačaka optužnice. Kako su i dalje naši pravosudni organi optužene visoke zvaničnike teretili za krivično delo za povredu teritorijalnog suvereniteta, po Krivičnom zakoniku SR Jugoslavije taj predmet je prepušten Vojnom sudu. Ipak, poslednjeg dana 2004. godine ukidaju se vojni sudovi, pa se taj predmet na osnovu Zakona o preuzimanju nadležnosti vojnih sudova ponovo našao u nadležnosti Okružnog suda.
Petronijević: Dragocena dokumentacija o ratu
Iako je presuda protiv stranih funkcionera koji su predvodili NATO bombardovanje ukinuta nedugo nakon što je donesena, advokat Goran Petronijević smatra da je iza tog procesa ostala dragocena dokumentaciona građa. „To je ogroman broj dokumenata o bombardovanju koju su prikupljali čak 27 okružnih sudova. Posebno je dragocen deo koji se odnosio na bombardovanje Petrohemije i ostalih energetskih postrojenja, kao i deo koji se bavio korišćenjem osiromašenog uranijuma“, naglašava Petronijević.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
