Postavljanje temelja ujedinjenog nemačkog identiteta

Nemački politički nacionalizam pojavio se, prilično kolebljivo, tokom Napoleonovog doba kao reakcija na francuske pobede nad Pruskom i okupaciju Rajnske oblasti. Glavna snaga koja je stajala iza formiranja narodnog otpora protiv Francuza, što će kasnije dovesti do formiranja buntovničkog duha u narodu, bio je Freiherr von Stein, pruski ministar (1804-1808). On je, u dogovoru sa Engleskom i Austrijom, spremao podizanje ustanka u severnoj Nemačkoj, Rajnskoj oblasti i Vestfaliji. Napoleon je saznao za njegove namere pa je Stein morao da potraži utočište u Austriji, a 1812. stupio je u službu Aleksandra I, ruskog cara. Posle Napoleonovog poraza bio je prisiljen na ostavku. Učestvovao je na Berlinskom kongresu kao ruski savetnik. Von Stein je apelovao na pesnike i pisce da doprinesu stvaranju slike ujedinjene nemačke nacije kada Francuzi budu proterani. Geografski oblik ove nemačke nacije bio je, naravno, neodređen: na teritoriji nekadašnjeg Svetog rimskog carstva, svega oko 25 odsto ljudi govorilo je germanski. Pruska je bila kraljevstvo u kojem se, uz nemački, govorilo još najmanje šest jezika, među kojima poljski, litvanski, lužički i estonski, dok je većina pripadnika inteligencije govorila francuski. Regioni u kojima se govorio nemački bili su podeljeni ne samo političkim nego i dijalekatskim razlikama, verom i istorijom animoziteta koji su datirali od vremena Tridesetogodišnjeg rata. Štaviše, čak je i kralj Pruske bio oprezan prema bilo kojem masovnom pokretu koji bi uključivao edukacijsku ili političku ulogu naroda.
Zato javni poziv pisaca, recimo Friedricha Gottlieba Klopstocka, Herdera i Gottholda Ephraima Lessinga na kulturno jedinstvo u početku nije nailazio na politički odziv. Nemački prinčevi nisu pokazivali interes za zajedničku političku akciju, a srednja klasa nije imala ni političkog interesa ni plan. Varnhagen von Ense, obrazovani Prus iz više klase, ne seća se nikakve patriotske zabrinutosti, kada je 1806. godine kralj napustio Berlin, posle katastrofalnog poraza koji je mu je Napoleon zadao u bici kod Jene. Njemu i ostalima iz njegovog okruženja bilo je žao što se to dogodilo, ali, kako piše Oto V. Džonston u „Mitu o nacijama“, „jednostavno nisu mogli da osete nikakav dublji politički žar koji bi ih naveo da se posebno zainteresuju za dnevne političke izveštaje i zvanična obaveštenja“. Naprotiv, mnogi nemački intelektualci koji su pokazivali interes za politiku bili su liberali, i sa optimizmom su pozdravljali Napoleonove pobede.
Ono malo podrške za politizaciju Herderovih kulturnih ideala nije dolazilo ni iz glavne struje nemačkih intelektualaca ni od pruskog kralja nego od Britanaca, koji su nastojali da izazovu narodni otpor prema Francuzima na istoku, kako bi izvršili pritisak na Napoleona. Britanci su se nadali da će uspeti, ako budu podržavali pobunjenike u Pruskoj da otvore „drugu Vandeju“ – unutrašnji gerilski pokret otpora, sličan onom koji je isterao rojaliste iz tog tvrdoglavog regiona Francuske. Ovaj britanski cilj poklopio se sa težnjama Freiherra von Steina, koji je verovao da je junkerska klasa nesposobna da spase Prusku, i pokušavao da razvije osećanje patriotizma među obrazovanom i kulturnom elitom kraljevstva da bi stvorio što efikasniji otpor Francuzima. Ovaj cilj trebalo je da se ostvari kroz mobilizovanje elemenata kulturnih nacionalnih osećanja ranijih generacija: naglaskom na zajednički jezik (pre nego na zajedničku versku ili političku tradiciju kojih nije ni bilo), programom nacionalnog obrazovanja, i isticanjem mesta građanina kao veze između prošlosti i budućnosti nacije. Steinovi interesi tako su se udenuli u interese Britanije, koja je finansirala intelektualce spremne da spoje kulturu i politiku.
Najvažniji među ovim nemačkim intelektualcima bio je Johann Gottlieb Fichte, koji je žarko želeo da ispolitizuje germansku kulturu, i to je uradio izjednačavajući Rimljane iz prvog veka sa Francuzima tadašnjeg vremena, a germanski otpor rimskoj ekspanziji sa sobom lično i svojim nemačkim savremenicima. Kamen temeljac za ujedinjeni nemački identitet postao je tako opis germanskih vrlina iz Tacitove Germanije i priča o tome kako je Arminije porazio Vara i njegove legije iz Tacitovih Anala. Ovo je bilo sredstvo da se otkrije da je nemačko jedinstvo postojalo i pre političkih kompleksnosti Svetog rimskog carstva, i trebalo je da pokaže kako su se u prošlosti Germani oduprli osvajaču čiji je jezik bio romanski. Kako je Fichte opširno objasnio u svojim Obraćanjima nemačkom narodu, jedinstveni nemački identitet razlikovao se, na jednoj strani, od Slovena koji „izgleda da se još nisu dovoljno razvili u poređenju sa ostalom Evropom da bi ih bilo moguće precizno opisati“, a na drugoj, od romanizovanih naroda „teutonskog porekla“, to jest sa Francuzima. Nasuprot svemu ovome, centralna vrednost nemačkog identiteta oslanjala se na geografski i jezični kontinuitet.
Nastavlja se