"Aritektura Raške" – izložba vredna pažnje

Ideju o organizovanju niza izložbi, objedinjenih zajedničkim projektom „Upoznaj naš grad“ inicirala je Galerija Centra za kulturu „Gradac“, 2015. godine, nakon obeležavanja 170 godina od osnivanja varošice Raške. Već 2016. godine, realizovana je izložba „Ulice Raške“, a 17. septembra ove godine u prisustvu brojne publike svečano je otvorena izložba pod nazivom „Arhitektura Raške“.

Osim pionirskih doprinosa lokalnih istoriografa, uglavnom istoričara po vokaciji, graditeljsko nasleđe Raške, sa stanovišta arhitekture, do sada nije razmatrano u kontekstu društveno-istorijskih zbivanja. Utoliko je izložba „Arhitektura Raške“, značajnija jer će, prema rečima prof. dr Aleksandra Kadijevića, „graditeljski razvoj Raške, nepravedno potisnut na marginu istoriografskih istraživanja, prvi put biti ozbiljno razmatran i predstavljen naučnoj i široj javnosti, čime će se Raška pridružiti gradovima Srbije koji su se formirali u istom periodu i razvijali na sličan način što će omogućiti da se njen graditeljski razvoj razmatra u kontekstu širih razvojnih tokova novije srpske arhitekture.“

Izložbu pored uvaženog istoričara arhitekture Aleksandra Kadijevića, potpisuje i istoričarka umetnosti Sonja Milićević, kustos Galerije Centra za kulturu „Gradac“ koja napominje da je „izložba, zapravo, indikator arhitektonsko-urbanističkog razvoja Raške i da, s jedne strane, predstavlja početne istraživačke napore, sa ciljem da se skrene pažnja na arhitekstonsko nasleđe Raške, a da s druge strane, zahvaljujući vremenskoj distanci, predstavlja uspešno zaokruženu celinu koja pruža uvid u vremenski jasno omeđene periode tokom kojih se, od osnivanja do danas, menjao arhitektonski identitet Raške.“

Izložba je koncipirana kao pregled arhitektonskih objekata na 25 panela, uz simultano korišćenje fotografija starijeg i novijeg datuma, kopija izvornih planova i projekata, fragmentarnih tehničkih crteža, gipsanih odlivaka i crteža arhitektonsko-dekorativne plastike, umetničkih slika, maketa i informativnih panoa i kao takva nedvosmisleno pruža uvid u graditeljski razvoj varošice i krupne civilizacijske pomake tokom četiri istorijska razdoblja: 1835-1918, 1918-1941, 1945-1990 i 1990-2017.

Ova nadasve zahtevna i u svakom pogledu vredna izložba okupila je i veliki broj saradnika, pa su za vizuelni identitet izložbe (pored brojnih fotografija koje su zabeležili) odgovorni Milojko Milićević, urednik kulturnog programa u Centru za kulturu „Gradac“ i Miljan Nedeljković, docent na predmetu Fotografija, na Departmanu za primenjene umetnosti Fakulteta umetnosti Univerziteta u Nišu. Pored njih, tu su i Rade Pajović, viši preparator iz Narodnog muzeja Kraljevo koji je za potrebe izložbe uradio odlivke arhitektonsko-dekorativne plastike, dve mlade arhitektice iz Raške, Jelena Čupović i Jovana Ristović, koje su pokazale izuzetno znanje i veštinu prilikom izrade makete crkve u Raški; zatim studenti umetničkih škola i fakulteta, koji su izložbu dopunili crtežima detalja sa fasada, Žarko Petrović i Nada Maričić, lokalni slikari na čijim su delima zabeležene neke od najstarijih kuća – svi članovi Kluba likovnih umetnika „Raška škola“.

Posebno mesto na izložbi zauzima i digitalna kopija na platnu slike Slave Bogojevića, „Crkva u Raškoj“, remek delo nastalo 1947. godine, čiju fotografiju je za potrebe izložbe ustupio kolekcionar gospodin Đuro Popović iz Novog Sada, u čijem je vlasništvu ovo umetničko delo. Izložba je realizovana uz finansijsku podršku opštine Raška i biće otvoren do kraja septembra.

Ovaj izveštaj je deo medijskog projekta „Ponosni na svoje“ podržanog sredstvima iz budžeta Opštine Raška