Kada su srpski fudbaleri poslednji put istrčali na teren na jednoj utakmici Evropskog prvenstva, Dragan Stojković, aktuelni selektor Srbije, bio je u kopačkama sa kapitenskom trakom oko ruke, a šestorica današnjih reprezentativaca nisu bili rođeni.

„Jeste da ste morali da čekate 24 godine, ali vredelo je. (Dušan) Vlahović se nije ni rodio tada? Dobro, imao je šest meseci, to je to“, rekao je Stojković u šali više od 23 godine kasnije, pošto je Srbija nerešenim ishodom protiv Bugarske (2:2) u Leskovcu obezbedila plasman na Evropsko prvenstvo u Nemačku 2024.

Težak četvrtfinalni poraz od Holandije 25. juna 2000. godine u Roterdamu (1:6) bio je poslednji meč SR Jugoslavije na evropskim prvenstvima, a jedini strelaca za Plave, kako je bio nadimak jugoslovenskog tima, bio je Savo Milošević, današnji selektor Bosne i Hercegovine.

Država je dva puta menjala ime, od SR Jugoslavije postala je Srbija i Crna Gora, potom je 2006. godine Srbija postala samostalna država, tokom više od 23 godine promenjeno je 14 vlada ove zemlje.

Fudbalska reprezentacija tih država u pet navrata nije uspevala da se kvalifikuje na evropska prvenstva.

Dok je Fudbalski savez Srbije (FSS) osam puta menjao rukovodstvo, na selektorskim klupama bilo je još prometnije – čak 17 različitih ljudi se smenilo za 23 godine.

Ko je gde bio 2000. godine?

Pred prijateljsku utakmicu sa Belgijom i odlučujući duel kvalifikacija za EURO 2024 Stojković je na spisak uvrstio 25 fudbalera, a više od petine njih ne pamti njegove igračke bravure iz dresa reprezentacije.

Stojković se sa kapitenskom trakom oprostio od reprezentacije baš na Evropskom prvenstvu 2000.

Filip Stanković, Strahinja Eraković, Lazar Samardžić, Ivan Ilić, Strahinja Pavlović i Petar Ratkov taj meč nisu gledali, jer još nisu bili rođeni.

Dušan Vlahović, jedan od najboljih igrača današnje selekcije koju sa klupe predvodi Stojković, rođen je u januaru te godine, a samo petorica sadašnjih reprezentativaca bili su đaci osnovnih škola kada je jugoslovenski tim izgubio od Holandije.

Kapiten Dušan Tadić tada je imao nepunih 12 godina i verovatno je jedini koji ga se seća kao igrača.

„Poražavajuće za sve nas i šokantan podatak, čim se podsetimo koliko dugo nismo bili na Evropskom prvenstvu.

„Imamo savršenu priliku da ispravimo, moramo da uživamo i verujemo da neće biti problema. Želimo to žarko i ostvarićemo“, rekao je Tadić u martu ove godine, uoči kvalifikacione utakmice protiv Litvanije.

srbija, srpski fudbaleri, srpska reprezentacija, Dušan Vlahović — Napadač Dušan Vlahović, koji grli malog navijača posle utakmice sa Bugarskom, rođen je iste godine kada je Jugoslavija poslednji put nastupila na Evropskom prvenstvu

I životi učesnika Evropskog prvenstva 2000. su se značajno promenili tokom prethodne 23 godine.

Među živima više nisu Vujadin Boškov, selektor Plavih, kako su tada nazivali jugoslovensku selekciju, kao i Siniša Mihajlović i Goran Bunjevčević, igrači njegovog tima.

Goran Đorović i Ljubinko Drulović su pomoćnici u stručnom štabu reprezentacije Srbije i ponovo sarađuju sa Draganom Stojkovićem, a još nekoliko njih, poput Slaviše Jokanovića, Miroslava Đukića, Dejana Stankovića, Sava Miloševića i Alberta Nađa bave se trenerskim poslovima.

Drugi, poput Predraga Mijatovića, Vladimira Jugovića, Ivice Kralja, Darka Kovačevića i Mateje Kežmana, koji je tada bio najmlađi u reprezentaciji, uplovili su u funkcionerske i menadžerske vode posle 2000.

Propuštene šanse i velike karijere

Prilike su se ređale jedna za drugom, ali Jugoslavija, Srbija i Crna Gora i nezavisna Srbija nisu uspevale da se domognu Evropskog prvenstva.

Prva prilika ispuštena je 2002. i 2003. tokom kvalifikacija za Euro 2004. u Portugalu, a Srbija i Crna Gora tada je uspostavila naviku koja će je dugo pratiti – nije uspevala da izađe na kraj sa selekcijama slabijeg kvaliteta.

Iako iz dva meča sa Italijom nije izgubila (dva remija) i pobedila je Vels na strani i u Beogradu, samo četiri boda iz isto toliko utakmica sa autsajderima Azerbejdžanom i Finskom bili su dovoljni da se tim selektora Dejana Savićevića ne plasira na završni turnir.

Reprezentacija Srbije i Crne Gore na meču protiv Obale Slonovače — Poslednji sastav koji je branio boje Srbije i Crne Gore na Svetskom prvenstvu 2006. u Nemačkoj

Srbija i Crna Gora zaigrala je na Mundijalu 2006. godine, ali se istorija ponovila uoči turnira 2008. godine, kada je samostalna Srbija u kvalifikacijama bila trećeplasirana iza Poljske i Portugala.

Iako je nijedna od te dve selekcije nije pobedila, neuspesi protiv Jermenije, Kazahstana i Finske bili su presudni.

Selektor Vladimir Petrović Pižon i njegov tim su u kvalifikacijama za Euro 2012. u Poljskoj i Ukrajini ponovo bili treći u grupi, iza neprikosnovene Italije i drugoplasirane Estonije, koja je u dva meča porazila Srbiju i jednom odigrala nerešeno.

Najlošiji nastup u kvalifikacijama Srbija je imala uoči Prvenstva Evrope 2016. godine, kada je imala četiri boda iz 10 utakmica, savladavši jedino Albaniju na strani i Jermeniju na domaćem terenu.

Prelomni meč odigran je na Stadionu Partizana u Beogradu u oktobru 2014. godine, kada je objekat nadletao dron sa zastavom „Velike Albanije“ koju je srpski defanzivac Stefan Mitrović skinuo, posle čega je došlo do sukoba na terenu, uletanja navijača i prekida.

Meč je registrovan pobedom Albanije (3:0), a Srbija je kasnije gubila i od Danske i Portugala.

Portugal je bio bolji od Srbije i u kvalifikacijama za Evropsko prvenstvo 2020, a i Ukrajina se pokazala kao tada bolja selekcija od tima koji su vodili selektori Mladen Krstajić i Ljubiša Tumbaković.

Šansu za popravni Orlovi su imali kroz Ligu nacija, takmičenje u kojem su izborili pravo da kroz doigravanje traže ulaznicu za prvenstvo Evrope, ali ih je posle izvođenja penala u Beogradu eliminisala Škotska.

Dok su u međuvremenu izboreni plasmani na dva uzastopna Mundijala, u Rusiji i Kataru, neki od najvećih srpskih fudbalera u 21. veku ne znaju kako izgleda igrati na šampionatu Evrope.

Među njima su Nemanja Vidić, bivši kapiten reprezentacije i Mančester junajteda, sa kojim je osvajao najznačajnije trofeje u Engleskoj i Evropi, kao i Branislav Ivanović, rekorder sa 105 nastupa za nacionalni tim, koji je to isto činio sa londonskim Čelsijem.

Dres Srbije na Euru nisu nosili ni Aleksandar Kolarov, Nemanja Matić, Miloš Krasić, Milan Jovanović, Vladimir Stojković, Marko Pantelić, Nikola Žigić, Saša Ilić, Mladen Krstajić i drugi.

Selektorska vrteška

Od kraja prvenstva Evrope i eliminacije SR Jugoslavije od Holandije, na klupi ove selekcije došlo je do 17 promena, a neki treneri su, poput Ilije Petkovića i Radovana Ćurčića, po dva puta predvodili reprezentaciju.

Tokom 2001. godine na čelu tima bila je i selektorska komisija, koju su činili Vujadin Boškov, Ivan Ćurković i Dejan Savićević.

Tim su predvodila i dva strana stručnjaka – Španac Havijer Klemente i Holanđanin Dik Advokat – ali njihovi boravci u Srbiji nisu dugo potrajali i završili su se neuspehom u kvalifikacionim ciklusima.

Najkraći staž na klupi imao je Milovan Đorić, koji je 2001. bio selektor tek nešto više od dva meseca i vodio je tri utakmice.

Ljubinko Drulović, doskorašnji pomoćnik Dragana Stojkovića, a sada novi selektor mlade reprezentacije, i pomenuti Advokat, bili su na klupi na po četiri utakmice i oko četiri meseca.

Najduže je potrajao mandat Ilije Petkovića, koji je Srbiju i Crnu Goru odveo na Svetsko prvenstvo 2006. godine, ali je posle slabih izdanja reprezentacije na turniru u Nemačkoj i ukupno 35 meseci na toj funkciji napustio klupu.

Kao uglavnom uspešni mogu se oceniti i mandati Radomira Antića i Slavoljuba Muslina, koji su se sa Srbijom plasirali na svetska prvenstva u Južnoj Africi 2010, odnosno Rusiji 2018. godine.

Ukoliko ne dođe do obrta i Dragan Stojković ostane na čelu selekcije Srbije najmanje do kraja Evropskog prvenstva, postaće selektor sa najdužim stažom u ovom veku, pošto je na kormilo nacionalnog tima došao u martu 2021. godine.

Zlatna deca

Jedna lopta u prostor, trk veziste Nemanje Maksimovića, lopta se koprca u mreži Brazila i uzdignute pesnice Veljka Paunovića, selektora srpske reprezentacije uzrasta do 20 godina.

Na dalekom Novog Zelandu, Paunović je sa njegovim timom osvojio titulu prvaka sveta 2015. godine, koju je Jugoslavija prethodno osvojila i u Čileu 1987. godine.

Neki od ključnih igrača tog tima stigli i do seniorske reprezentacije: Sergej Milinković-Savić, Predrag Rajković, Nemanja Maksimović, Miloš Veljković, Andrija Živković, Marko Grujić i Vanja Milinković-Savić.

Samo dve godine ranije, Srbija je pokorila i fudbalsku Evropu u konkurenciji do 17 godina, a i u tom timu su nastupali Sergej Milinković-Savić, Maksimović i Rajković, kao i godinu dana stariji Aleksandar Mitrović.

Devet godina kasije, Mitrović je najbolji strelac u istoriji reprezentacije Srbije.

Još jednu medalju su mladi fudbaleri Srbije osvojili tokom 23 godine tokom kojih njihove starije kolege nisu uspevale da se plasiraju na Evropsko prvenstvo.

Reprezentacija do 21 godine je 2007. u finalu Eura poražena od Holandije, a neki od najboljih igrača tog tima bili su Branislav Ivanović i Aleksandar Kolarov, koji će godinama kasnije činiti okosnicu odbrane seniorske selekcije.

Kako se domaća liga menjala u 21. veku?

Kroz prvu ligu SR Jugoslavije, Srbije i Crne Gore i Srbije za 24 sezone, koliko je odigrano posle Evropskog prvenstva 2000. godine u Belgiji i Holandiji, prošlo je ukupno 52 kluba.

Sistem takmičenja i broj klubova se u više navrata menjao, pa je u ligi učestvovalo između 20 i 12 klubova, koji su se nadmetali u ligaškom sistemu, ali i doigravanju za pozicije u vrhu i pri dnu tabele.

Uprkos velikom broju učesnika, do šampionske titule mogla su samo dva kluba – Crvena zvezda, koja je osvojila 12 titula prvaka zemlje, i Partizan, sa jednom manje.

U najvišem rangu klupskog fudbala tokom ovog perioda, pored večitih rivala iz Beograda, u kontinuitetu je bila još samo novosadska Vojvodina.

Dva večita beogradska rivala su 23 godine bili i jedini koji su Srbiju predstavljali u grupnim fazama evropskih kupova, sve dok im se ove godine nisu pridružili Čukarički i TSC iz Bačke Topole, koji su se kvalifikovali u Ligu konferencije, odnosno Ligu Evrope.

Partizan i Zvezda su jedini i nastupali u Ligi šampiona – crno-beli dva puta, a crveno-beli u tri navrata – a bili su i jedini klubovi iz Srbije koji su prolazili grupe evropskih takmičenja i dospevali u fazu doigravanja.

Bure u savezu

U periodu kada su fudbaleri Jugoslavije predvođeni kapitenom Draganom Stojkovićem i selektorom Vujadinom Boškovim izborili plasman na Euro 2000. godine, jugoslovenskim fudbalom upravljao je Miljan Miljanić.

Bivši trener Crvene zvezde, Real Madrida i reprezentacije preuzeo je Fudbalski savez Jugoslavije (FSJ) 1992. godine i bio je na mestu predsednika do marta 2001.

Nasledio ga je Dragan Stojković, koji je, praktično iz igračke opreme, uskočio u odelo rukovodioca u savezu, gde se zadržao do juna 2005. godine.

Na godinu dana ga je zamenio Tomislav Karadžić, bivši predsednik Fudbalskog saveza Vojvodine i Partizana, da bi prvi predsednik samostalnog Fudbalskog saveza Srbije (FSS) u leto 2006. godine postao Zvezdan Terzić, aktuelni direktor Crvene zvezde.

Terzićev mandat potrajao je kraće nego što je bilo predviđeno, pošto se u martu 2008. godine povukao sa tog mesta usled potrage koja je za njim raspisana u Srbiji zbog navodnih malverzacija u fudbalu.

Ubrzo će i Interpol u julu iste godine raspisati poternicu za Terzićem zbog navodnih protivpravnih radnji kod transfera fudbalera OFK Beograda, čiji je funkcioner prethodno bio.

Odlaskom Terzića iz FSS usledila je osmogodišnja vladavina povratnika Tomislava Karadžića do 2016. godine.

Posle odlaska Karadžića, upražnjeno mesto u prostorijama na beogradskim Terazijama pripalo je Slaviši Kokezi, funkcioneru Srpske napredne stranke, ali ni njegov mandat nije prošao bez kontroverzi.

Savez je napustio 2021. godine posle privođenja usled optužbi da je navodno povezan sa kriminalnom grupom Veljka Belivuka.

Od marta te godine do istog meseca 2023, FSS nije imao stalno rešenje na mestu predsednika, a ovu funkciju vršili su Marko Pantelić i Nenad Bjeković.

Srpski fudbal je minulog proleća konačno dobio predsednika saveza na duže staze u liku Dragana Džajića, legendarnog fudbalera i funkcionera Crvene zvezde, ali ni ovoga puta nije moglo da prođe bez sukoba.

Nemanja Vidić, bivši kapiten reprezentacije, objavio je u februaru kandidaturu za mesto predsednika FSS, saopštivši da „želi da ujedinjuje, a ne da razjedinjuje“ i da delegati u skupštini saveza koji su ga podržavali „neće podleći pritisku“ koji se na njih vrši.

Želje mu se nisu ostvarile i samo mesec dana kasnije, Vidić je povukao kandidaturu.

„Ono što nažalost nije moguće da krenemo da radimo danas – moj tim i ja uradićemo, verujem, u bliskoj budućnosti. Sada to nije moguće“, saopštio je Vidić u martu ove godine.

Pogledajte i ovu priču: