Posle iznenadnog napada, borci koje predvodi islamistička ekstremistička grupa poznata kao Hajat Tahrir al-Šam (HTS) sada kontrolišu Alepo, drugi najveći grad u Siriji, a sirijski pobunjenici kažu da su preuzeli potpunu kontrolu nad Hamom, još jednim velikim gradom, nakon povlačenja vojske predsednika Bašara al Asada.
Vođa islamističke ekstremističke grupe HTS, Abu Muhamed al-Džavlani, proglasio je „pobedu“ u Hami i obećao da neće biti „osvete“.
Hama, u kojoj živi oko milion ljudi, udaljena je 110 kilometara južno od Alepa, koji su pobunjenici zauzeli prošle nedelje nakon što su pokrenuli iznenadnu ofanzivu iz uporišta na severozapadu.
Hajat Tahrir al-Šam (u prevodu – organizacija/front za oslobođenje Levanta) jedna je od glavnih pobunjeničkih grupa protiv sirijske vlade koja kontroliše veliki deo severozapada zemlje.
HTS, koji se smatra ogrankom Al Kaide i Islamske države, mnoge države označavaju kao terorističku organizaciju.
Šef HTS-a, Abu Mohamed al-Džavlani optužen je za kršenje ljudskih prava, a Sjedinjene Države (SAD) nude nagradu od 10 miliona dolara za informaciju koja može da dovede do njegovog hapšenja.
Pogledajte video: Rat u Siriji – ko kontroliše koji deo zemlje
Poreklo Muhameda al-Džavlanija
Abu Muhamed al-Džavlani je pseudonim.
Ne postoje pouzdani podaci o njegovom pravom imenu i godini rođenja.
Al-Džavlani je za američku televizijsku mrežu PBS rekao da je rođen kao Ahmed al-Šaraa i da je Sirijac čija porodica potiče sa Golanske visoravni, oblasti na granici između Sirije, Izraela, Libana, i Jordana.
Rekao je da je rođen u Rijadu, glavnom gradu Saudijske Arabije, gde je njegov otac tada radio, i da je odrastao u Damasku, prestonici Sirije.
Međutim, postoje i izveštaji da je rođen u Deir ez-Zoru, u istočnoj Siriji, a ima i navoda da je studirao medicinu pre nego što je postao islamistički militant.
Prema izveštajima Ujedinjenih nacija (UN) i Evropske unije (EU), rođen je između 1975. i 1979. godine.
Interpol kaže da je rođen 1979. godine, a prema izveštaju As-Safira rođen je 1981. godine.
Kako je al-Džavlani postao vođa islamističke grupe?
Veruje se da se al-Džavlani pridružio džihadističkoj grupi Al Kaidi u Iraku nakon invazije 2003. godine koju su izvršile koalicione snaga predvođene SAD-om.
Koalicija je brzo svrgla s vlasti predsednika Sadama Huseina i njegovu stranku Baas, ali se suočila sa zajedničkim otporom raznih militantnih grupa.
- Sirijska pobunjenička ofanziva je „zaprepašćujuća“, ali ne otpisujte Asada, analiza BBC urednika
- Sve više ruskih udara dok sirijski pobunjenici napreduju posle zauzimanja Alepa
- „Ne kajem se što sam ubio više od 100 ljudi“
Američke snage su 2010. godine u Iraku uhapsile al-Džavlanija i držale ga u kampu Buki, blizu granice sa Kuvajtom.
Gotovo je sigurno da se tu upoznao sa džihadistima koji će kasnije osnovati grupu Islamsku državu (IS), a među njima i sa budućim vođom IS-a u Iraku Abu Bakrom al-Bagdadijem.
Al-Džavlani je rekao medijima da je posle izbijanja oružanog sukoba u Siriji protiv predsednika Bašara al-Asada 2011. godine, al-Bagdadi organizovao odlazak u Siriju da tamo osnuje ogranak organizacije.
Al-Džavlani je postao komandant naoružane grupe pod nazivom Front al-Nusra (ili Džabhat al-Nusra) koja je bila tajno povezana sa IS-om, i imala je mnogo uspeha na bojnom polju.
Al-Džavlani je 2013. godine prekinuo veze Fronta al-Nusre sa Islamskom državom i podredio ga kontroli Al Kaide.
Međutim, u snimljenoj poruci 2016. godine objavio je da se odvojio od Al Kaide.
Al-Džavlani je 2017. godine rekao da su se njegovi borci ujedinili sa drugim pobunjeničkim grupama u Siriji i osnovali Hajat Tahrir al-Šam (HTS), kojom on komanduje.
Kakav je vođa al-Džavlani?
Pod vođstvom al-Džavlanija, HTS je postao glavna pobunjenička grupa u Idlibu i okolini, u severozapadnoj Siriji.
Pre rata u gradu je živelo 2,7 miliona ljudi, a usled dolaska raseljenih, sada ih je, prema nekim procenama, oko četiri miliona.
Grupa kontroliše „Vladu spasa”, koja deluje kao lokalna vlast u provinciji Idlibu i pruža usluge zdravstvene zaštite, obrazovanja i unutrašnje bezbednosti.
Al-Džavlani je za televizijsku mrežu PBS 2021. godine rekao da nije sledio strategiju Al Kaide o globalnom džihadu, već da je njegov glavni cilj bio da svrgne sirijskog predsednika al-Asada i da isti cilj imaju SAD i Zapad.
„Ovaj region ne predstavlja pretnju bezbednosti Evrope i Amerike”, rekao je on.
„Ovaj region nije poprište za primenu stranog džihada”.
U Idlibu je HTS 2020. godine zatvorio baze Al Kaide, zaplenio oružje i u zatvor smestio neke od njenih vođa.
U oblastima koje kontroliše, HTS sprovodi islamski zakon, ali znatno blaže od džihadističkih grupa.
Žive sa hrišćanima i drugim nemuslimanima, a džihadističke grupe ih kritikuju jer ih smatraju previše umerenim.
Međutim, grupe za ljudska prava optužuju HTS da guše javne proteste i krše ljudska prava, ali je Al-Džavlani negirao ove navode.
Nekoliko zapadnih i bliskoistočnih zemalja, kao i Savet bezbednosti UN-a su HTS označili kao terorističku organizaciju.
Zbog ranijih veza al-Džavlanija sa Al Kaidom, američka vlada nudi nagradu od 10 miliona dolara za bilo koju informaciju koja može da dovede do njegovog hapšenja.
- Rat u Siriji: Ko se bori protiv koga
- Zašto rat u Siriji rat traje više od decenije
- Crno zlato: Ko zarađuje od sirijske nafte i koliko
Pratite nas na Fejsbuku, Tviteru, Instagramu, Jutjubu i Vajberu. Ako imate predlog teme za nas, javite se na [email protected]
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
