Kako se godina završava, vreme je da se setimo likova iz sveta umetnosti, kulture i zabave koji su umrli 2020.
Evo osvrta na neke od onih s kojima smo se oprostili.
Od januara do marta
Sedmog januara, Elizabet Vercel, autorka ozloglašenih memoara iz 1994. Prozak nacija, umrla je u 52. godini.
Njena „revolucionarno direktna“ knjiga obuhvatila je razvod njenih roditelja, depresiju, samopovređivanje i seks – i duboko podelila kritičare onog vremena.
Istovremeneo je inspirisala čitavu generaciju spisateljica i pomogavši da se skine stigma sa javne rasprave o mentalnim bolestima.
Sedamdesetsedmogodišnji britanski komičar i Pajtonovac Teri Džons umro je 22. januara.
Pored toga što je glumio i bio koscenarista, on je i režirao i Smisao života i Žitije Brajanovo, smelu kritiku Biblije koja je izazvala veliko nezadovoljstvo kad se pojavila.
Karijera Kirka Daglasa trajala je sedam decenija.
Nominovan za tri Oskara i dobivši počasni gong, bio je najslavniji po tome što je igrao Spartaka i po ulogama u Gradu iluzija i Žudnji za životom.
Zaslužan za pomoć u okončanju tzv. Holivudske crne liste, umro je 6. februara u 103. godini.
Sedamnaestog februara muzički svet je ostao bez legendarnog 56-godišnjeg didžeja i producenta Endrjua Vederola.
Najpoznatiji je po radu na albumu Screamadelica grupe Primal Scream, koji je definisao eru i osvojio nagradu Merkjuri, kao i po saradnji sa grupama New Order, Happy Mondays i drugima.
Devetog marta smo se oprostili od 90-godišnjeg karakternog glumca Maksa Fon Sidoua, kome su role u Isterivaču đavola, Flešu Gordonu i Nikad ne reci nikad osigurale dugovečnost u Holivudu.
Sarađivao je sa uticajnim švedskim režiserom Ingmarom Bergmanom, slavno igrajući šah sa Smrću u Sedmom pečatu.
Kamerunski saksofonista Manu Dibango – pod nadimkom Pepi Gruv – umro je 28. marta u 86. godini. Uticajni multiinstrumentalista započeo je karijeru u džezu i nalazio se na samom čelu nastanka diska.
Osvajač tri Gremija, kantri senzacija baršunastog glasa Keni Rodžers umro je 21. marta u 81. godini.
Deseti najprodavaniji muški muzičar u američkoj istoriji kad je u pitanju prodaja albuma, uveden je u Kuću slavnih kantri muzike i dobio Nagradu za životno delo Udruženja za kantri muziku.
Jedan od najvećih američkih dramaturga Terens Maknali, umro je 24. marta u 81. godini.
Osvojio je četiri Tonija, a njegov opus odražavao gej život u SAD, baveći se homofobijom, epidemijom side i sa mnogo toga još.
- Osam najpoznatijih uloga Maksa fon Sidoua
- Vodič za Kirka Daglasa i Jugoslaviju – za rođene u 21. veku
- Kako je Kirk Daglas pomogao da se ukine crna lista Holivuda
- Neda Arnerić: Odlazak „najlepše bibliotekarke“
Od aprila do juna
Krajem marta i u aprilu, svet je oplakivao gubitak tri muzičke ikone:
Bila Vidersa, koji je umro 30. marta u 81. godini i bio poznat po hit pesmama kao što su „Lean On Me“ i „Ain’t No Sunshine„;
Ahmeda Ismaila Huseina Hudeidija, osnivača moderne somalijske muzike, koji je imao 91 godinu kad je umro 7. aprila;
Tonija Alena – pionira Afrobita i „najvećeg bubnjara na svetu“, koji je umro 30. aprila u 79. godini.
Italijanski dizajner obuće Serđo Rosi – čije su cipele nosile slavne ličnosti kao što su Rijana, Lora Dern i Arijana Grande – umro je 3. aprila u 84. godini, dok je jedan od najslavnijih švedskih pisaca,
Per Olov Enkvist, umro 25. aprila u 85. godini.
Istog meseca preminulo je i nekoliko legendarnih glumaca – 94-godišnja Honor Blekmen, proslavljena ulogom Keti Gejl u seriji Osvetnici i kao bondovska devojka Pusi Galor, umrla je 5. aprila.
Brajan Denehi, kom je rad na filmu i u pozorištu doneo nominaciju za Zlatni globus i šest nominacija za Emi, preminuo je 15. aprila u 81. godini;
Pedesetrogodišnji bolivudski glumac Irfan Kan, slavan u svetu po ulogama u hit filmovima kao što su Milioner iz blata i Svet iz doba jure, umro je 29. aprila.
Svet se 30. aprila oprostio i od 67-godišnjeg Rišija Kapura, slavnog po ulogama u bolivudskim ljubavnim filmovima.
U maju je otišlo nekoliko pionira iz sveta muzike: 5. maja 72-godišnja jamajkanska pevačica Mili Smol, koja je proslavila ska u svetu hitom iz 1964. godine „My Boy Lollipop„.
Osnivač izuzetno uticajnog elektro pop benda KraftwerkFlorijan Šnajder preminuo je 21. aprila u 73. godini;
Desetog maja 66-godišnja ar-en-bi zvezda Beti Rajt, jedna od prvih pevačica koja je koristila „registar zvižduka“.
Dan ranije, umro je 87-godišnji rokenrol pevač Litl Ričard, čiju su muziku podjednako voleli i crni i beli obožavaoci u vreme kad su delovi SAD-a još uvek bili pod segregacijom.
A 22. maja, jedan od najslavnijih muzičara iz Zapadne Afrike, Mori Kante, preminuo je u 70. godini. Talentovani pevač i svirač kora harfe, proslavio se u svetu krajem osamdesetih ogromnim hitom „Yeké Yeké„.
Dve proslavljene američke književne ličnosti preminule su u maju: pesnik, dramaturg, romanopisac i tekstopisac – i originalni pripadnik Bit generacije – Majkl Maklur umro je 4. maja u 87. godini.
Legendarna ličnost kontrakulture, sarađivao je sa The Doors i zajednički napisao tekst za „Mercedes Benz“ Dženis Džoplin.
Dramaturg, romanopisac i aktivista Lari Krejmer, koji je skrenuo pažnju Amerike na epidemiju side legendarnim pozorišnim komadom iz 1985. godine, Normalno srce, umro je 27. maja u 84. godini.
Filmski i televizijski svet oplakao je gubitak 54-godišnje Lin Šelton, koja je umrla 16. maja.
Šelton je bila filmska autorka iščašenih, često ženski orijentisanih nezavisnih komedija – We Go Way Back, Humpday, Tvoje sestre sestra i Outside In, i režiserka u nekoliko slavnih TV serija kao što su Glow, Little Fires Everywhere, Momci iz Medisona i Dobro mesto.
Bugarski umetnik Hristo Javašev postao je svetski poznat po epskim ekološkim umetničkim projektima, stvaranim u saradnji sa suprugom Žan-Klod,.
Među delima su bili umotavanje Pont Neufa u Parizu, nemačkog Rajhstaga i okruživanje 11 ostrva oko Majamija roze polipropilenskom tkaninom. Umro je 31. maja u 84. godini.
Potom smo se u junu oprostili od još dve muzičke legende:
Osmog juna je umrla 69-godišnja Boni Pointer, članica slavne grupe The Pointer Sisters čiji su hitovi bili „Jump (For My Love)“ i „I’m So Excited„.
Deset dana kasnije u 103. godini preminula je i slavna britanska pevačica i heroina iz Drugog svetskog rata Vera Lin, slavna po „We’ll Meet Again“ i „The White Cliffs of Dover„.
Svet književnosti je 19. juna izgubio Karlosa Ruiza Safona, slavnog 55-godišnjeg španskog autora knjige Senke vetra, dok je uticajni američki grafički dizajner Milton Glejzer, tvorac legendarnog logoa I Love NY, umro 26. juna u 91. godini.
Napustila su nas dva ogromna talenta iz sveta filma.
Mlada bolivudska zvezda Sušant Sing Radžput imao je samo 34 godine kad je umro 14. juna, a britanski veteran ser Ijan Holm, pozorišna (Kralj Lir, Povratak) i filmska zvezda, najistaknutije u Osmom putniku i trilogiji Gospodar prstenova Pitera Džeksona; imao je 88 godina kad je umro 19. juna.
Zvezde Kifer Saterlend i Džim Keri odale su počast režiseru Izgubljenih dečaka, Vatre Svetog Elma i Tanke linije smrti Džoelu Šumaheru, koji je preminuo 22. juna.
Dvadesetdevetog juna smo se oprostili od Karla Rajnera, 98-godišnjeg glumca komičara i scenariste koji je pomogao u stvaranju Dik Van Dajk šoua i bio je komičarski partner i najbolji prijatelj Mela Bruksa.
Od jula do septembra
Legendarni italijanski filmski kompozitor Enio Morikone, koji je napisao nezaboravne teme za vesterne Serđa Leonea i mnoge druge klasike, umro je 6. jula u 91. godini.
A Naja Rivera, svega 33 godine stara u vreme smrti 8. jula, bila je poznata po ulozi Santane Lopez u televizijskoj seriji Gli.
Kansai Jamamoto, modni pionir koji je dizajnirao za Dejvida Bouvija u njegovoj inkarnaciji Zigi Stardast, umro je 21. jula u 76. godini – njegovi razigrani radovi bili su poznati po ekstravaganciji i drskosti.
- Slavni kompozitor Enio Morikone preminuo u 91. godini
- Uz koje melodije su se ljudi iz Srbije oprostili od Morikonea
Zvezda zlatne ere Holivuda, Oskarom ovenčana glumica Olivija de Hevilend – koja se pojavila u hitovima kao što su Dodž Siti, Prohujalo sa vihorom i Naslednica – umrla je 26. jula u 104. godini.
A 77-godišnji britanski režiser ser Alan Parker umro je 31. jula – njegovi hitovi bili su Slava, The Commitments i Evita.
Venecuelanska umetnica Lučida Hurtado umrla je 13. avgusta u 99. godini- konačno je stekla slavu u 97. godini, posle duge karijere koju je provela nezapažena.
Istog meseca umro je i britanski gitarski virtuoz i lautista Džulijan Brim – 14. avgusta -u 87. godini, postavši jedan od svetski najprodavanijih studijskih umetnika u klasičnoj muzici.
Glumac i zvezda Marvelovog Crnog pantera Čedvik Bozmen umro je 23. avgusta u 43. godini.
Osamdesetdvogodišnji češki režiser Jirži Mencl, koji je umro 5. septembra, bio je vodeća ličnost novog talasa u kinematografiji ove zemlje; dobio je Oskara 1968. godine za Strogo kontrolisane vozove.
Osnivač i član legendarnog američkog fank benda Kool&theGang Ronald Bel umro je 9. septembra u 68. godini – bio je koautor mnogih klasičnih hitova kao što su „Celebration“ i „Ladies’ Night„.
Dan kasnije, oprostili smo se i od britanske filmske, televizijske i pozorišne zvezde Dajane Rig, koja je bila poznata po šekspirovskim ulogama, ali možda najviše po liku Eme Pil u tesnom jednodelnom kostimu koja je umela visoko da zamahne nogom u TV seriji Osvetnici.
Umrla je 10. septembra u 82. godini.
- Predosećanje kao inspiracija zvezde „Crnog pantera“
- Preminula glumica Dajana Rig, jedna od vladarki iz serije Igra prestola
- Češki oskarovac Jirži Mencel preminuo u 82. godini
Tuts Hibert, jamajkanski muzički pionir koji je bio vođa ska i rege benda Toots&the Maytals i pomogao da se popularizuje ovaj žanr, umro je 11. septembra u 77. godini.
Sledećeg dana smo se oprostili od 88-godišnjeg titana britanskog dizajna ser Terensa Konrana, vizionara Raskalašnih šezdesetih, koji je uneo revoluciju u maloprodaju i dekor u Velikoj Britaniji, i izgradio modnu poslovnu imperiju.
Od oktobra do decembra
Šestog oktobra su preminula dva američka muzička velikana: 65-godišnji pionir zvuka električne gitare i suosnivač hard rok grupe Van Halen, Edi Van Hejlen, i Džoni Neš, 80-godišnja rege-pop zvezda najpoznatija po pesmi iz 1972. godine „I Can See Clearly Now„.
Još jedan veliki gitarista od kog smo se oprostili, dve nedelje kasnije, 19. oktobra, bio je Spenser Dejvis, 81-godišnji velški muzičar koji je ostavio traga svojim uticajnim bit bendom iz šezdesetih The Spencer Davis Group.
A onda je 30. oktobra, ne samo kinematografija, već i popularna kultura u najširem smislu, izgubila legendu sa smrću, u 90. godini, Šona Konerija, originalnog (i mnogi će tvrditi najboljeg) Džejmsa Bonda, dobitnika Oskara i legendarnog Škota od glave do pete.
- Preminuo Šon Koneri: Devet njegovih filmova koje morate pogledati barem deset puta
- Legendarni gitarista Edi van Hejlen preminuo u 65. godini
Šestog novembra smo izgubili 87-godišnjeg autora Džordža Kokrofta, poznatijeg pod pseudonimom Luk Rajnhart pod kojim je 1971. napisao Kako kocke kažu, kultni psihološki roman o čoveku koji sve odluke u životu donosi na osnovu bačenih kockica.
Dvadesetog novembra, istoričarka i autorka putopisa Džen Moris umrla je u 94. godini: žena poznata po izuzetnom, evokativnom proznom stilu, kao i po tome da je bila pionirka transrodnog pokreta.
Potom, 28. novembra, ljubitelji Ratova zvezda širom sveta ožalili su smrt Dejva Prausa, glumca koji je tumačio Darta Vejdera, u 85. godini.
On je igrao maskiranog negativca u sva tri filma originalne trilogije, dok mu je Džejms Erl Džons pozajmljivao glas.
- Odlazak Darta Vejdera – preminuo glumac Dejv Praus
- Cane Kurbla, Kurčubić – preminuo glumac Ivan Bekjarev
Trećeg decembra se američka književnost oprostila od jedne od njenih najcenjenijih živih romansijerki Alison Luri; Pulicerom ovenčana spisateljica poznata po svojim ostinovskim komedijama naravi imala je 94 godine.
Šestog decembra usledila je smrt, u 83. godini, britanskog nacionalnog blaga: dama Barbara Vindzor, zvezda filmova iz golicavog serijala Carry On iz šezdesetih kasnije je našla čitavu novu bazu fanova devedesetih u ulozi velike dame vlasnice paba Pegi Mičel u BBC-jevoj sapunici EastEnders.
Dvanaestog decembra izgubili smo čoveka kog su nazivali najvećim piscem špijunskih romana na svetu: Dejvid Kromvel, poznatiji kao Džon Le Kare, bivši britanski obaveštajac koji se proslavio grandioznim trilerima – Špijun koji se sklonio u zavetrinu i Krpar, krojač, soldat, špijun, preminuo je u 89. godini.
I, konačno, 29. decembra, modni svet je ožalio odlazak Pjera Kardena, 98-godišnjeg francuskog modnog kreatora čiji su inovativne, svemirske kreacije promenile ono što nosimo.
Pratite nas na Fejsbuku i Tviteru. Ako imate predlog teme za nas, javite se na [email protected]
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
