Briga o izbeglicama spala na volontere

Rješavanje izbjegličkog pitanja i u Srbiji, kao i u drugim zemljama, mora da se temelji na masovnom volonterskom radu, aktivno podržanom od institucija sistema. Srbija je sasvim sigurno evropski i svjetski šampion po masovnosti volonterskog angažovanja aktivista među izbjeglicama, ali i na samom kraju ljestvice po odnosu i brizi zvaničnih institucija prema tome radu. Zapravo, volonterski rad nema odgovarajuće utičnice u institucionalnoj sferi i zvaničnoj politici zemlje. Zato je Srbija sa svojim glavnim gradom jedini društveni entitet na svijetu gdje aktivisti koji se bave volonterskim radom u pokretanju problema izbeglištva moraju lično da snose sve troškove takvog načina angažovanja.

Kao ilustraciju štetnih društvenih posljedica, nenominiranog i institucionalnog neprohodnog volonterskog rada, navodim tipične primjere.

U organizaciji Koalicije izbjegličkih udruženja održan je sredinom septembra dijalog sa 16 izbjegličkih aktivista-volontera grada Beograda sa dugogodišnjim stažom bavljenja problemima izbjeglištva, bez bilo kakve podrške i razumijevanja. Osnovni zaključak ovog sastanka je da se nastavi volonterski rad u još masovnijim oblicima, ali i da se traži podrška od gradske i državne vlasti da obezbede neophodna sredstva za prostor, tehničke uslove i fiksne izdatke. Sutradan je u sali beogradske opštine Stari grad održana Skupština Udruženja Srba iz BiH, čiji je osnovni sadržaj rada tokom posljednje dvije decenije bila upravo problematika izbjeglištva, posebno zbrinjavanja i školovanja djece. I ova volonterska organizacija je došla u situaciju da ne može dalje da djeluje, jer niko neće da snosi troškove održavanja prostorije. Oba ova sastanka volontera trajala su duže nego što iznosi prosječno dnevno plaćeno radno vrijeme u institucijama vlasti Srbije i grada Beograda. Neće biti suvišan još jedan primjer. Udruženje izbjeglica i prognanih u Srbiji je u periodu od 1. do 22. septembra pružilo bar jedan vid pomoći za 342 ugrožena pojedinca uz utrošak 224 sata volonterskog rada. Ovo udruženje raspolaže sveobuhvatnim podacima angažovanja svakog dana, mjeseca i godine, tokom minulih 18 godina, tj. od kako postoji kao prvi oblik masovnog vol. organizovanja izbjeglica na Balkanu.

U avgustu ove godine visoki komesar UN za izbjeglice Antonio Gutereš prilikom posjete regionu sa najtežim bremenom izbjegličkih problema u Evropi (Hrvatska, Srbija i BiH) posebno je potencirao suštinsko pitanje – da li je izbjeglištvo primarno ljudsko pa tek onda svako drugo pitanje (pravno, političko, etničko itd.). Ovaj vodeći humanitarni svjetski zvaničnik, između ostalog, pokrenuo je inicijativu da se osnuje zajednički regionalni fond ove tri države, za urgentno rješavanje perspektive izbjelištva po mjeri ljudskih humanitarnih standarda, te da se održi regionalna konferencija o izbjeglištvu. Ove inicijative visokog međunarodnog zvaničnika za sada su bez institucionalne i medijske podrške, bar što se javnosti i nas izbjeglica tiče.

Sigurno je da se i ovdje u Srbiji problem izbjeglica ne može rješavati bez volonterskog agnažovanja legitimnih predstavnika izbjeglica, ali i njihove međusobne koordinacije na lokalnom, regionalnom i međudržavnom nivou sa podlogom u odgovarajućim zakonskim nominacijama i podrškom vodećih državnih institucija. Jedino tako je moguć kreativan i produktivan zaokret ka povratku otuđenih i uzurpiranih materijalnih vrijednosti i stečenih prava u zavičaju kao i promocija radnih, moralnih i duhovnih vrijednosti svakog pojedinca.

Autor je predsednik Udruženja izbjeglica i prognanika i potpredsednik Koalicije izbjegličkih udruženja u Srbiji