foto (BETAPHOTO/MILOŠ MIŠKOV/MO)Postojanje propisa nije dovoljno da bi se ostvarila prava koja su njima ustanovljena, jer se u njihovoj primeni često povređuju i sama prava.
Tada njihovo ostvarivanje zavisi od sudske zaštite, koja treba da obezbedi ujednačeno upojedinjavanje opštih propisa u njihovoj pojedinačnoj primeni.
To važi i za propise u sferi prava rada.
Zakon o radu, u članu 192, predviđa da o pravima, obavezama i odgovornostima iz radnog odnosa zaposlenih kod poslodavaca sa svojstvom pravnog lica, odlučuje nadležni organ utvrđen zakonom ili opštim aktom.
Taj organ je – direktor.
Prema članu 48 istog zakona, direktor može ali i ne mora biti u radnom odnosu sa poslodavcem.
Ako jeste, uspostavlja ga ugovorom o radu na određeno ili neodređeno vreme.
Ako nije, uspostavlja ga ugovorom o međusobnim pravima, obavezama i odgovornostima.
U oba slučaja, direktor zaključuje ugovor sa nadležnim organom utvrđenim (posebnim) zakonom ili opštim aktom poslodavca.
Direktor mora imati pouzdan pravni status, jer u protivnom strada zakonitost odluka koje donosi.
Na to je upozoravala i presuda Vrhovnog suda Srbije Rev 4902/97 od 29. 10. 1997. godine u kojoj se kaže «da je dovoljan razloga za poništenje odluke o prestanku radnog odnosa – što ju je doneo nenadležni organ».
A nenadležni organ je i direktor kojem je mandat prestao: prestankom radnog odnosa zasnovanog na neodređeno ili određeno vreme, istekom roka na koji je izabran i usled razrešenja pre isteka mandata (član 48 Zakona o radu) ili istekom jedne godine ukoliko je bio u statusu vršioca dužnosti (član 52 Zakona o javnom preduzećima).
Vrhovni sud Srbije je, nažalost, u sporovima o zakonitosti odluka vršilaca dužnosti direktora odstupio od ranijeg stava, na šta ukazuje presuda Rev 1365/07 od 22. 11. 2007. godine u kojoj se kaže da vršilac dužnosti direktora ima ovlašćenje da odlučuje o pravima, obavezama i odgovornostima i po isteku jedne godine od imenovanja, sve dok novi direktor ne bude izabran.
Zbog toga se više ne poništavaju ni odluke vršilaca dužnosti direktora i kad on izgubi ovlašćenja poslovodnog organa.
Ova presuda začuđuje ignorisanjem člana 52 stav 2 Zakona o javnim preduzećima koji predviđa da «Period obavljanja funkcije dužnosti direktora ne može biti duži od jedne godine».
Ali, i čudi ravnodušnost najvišeg suda prema opštepoznatoj činjenici da je u javnim preduzećima i službama znatno više vršilaca dužnosti direktora nego direktora u punom kapacitetu poslovodne funkcije, što govori da je u praksi primene propisa izuzetak pretvoren u pravilo, a pravilo u izuzetak.
Vrhovni sud, kao najviši sud u nomenklaturi sudske vlasti, mora da praksu privodi zakonu a ne da zakon prilagođava praksi koja je često izložena političkim i koruptivnim uticajima.
Autor je bivši sudija Vrhovnog suda i univerzitetski profesor u penziji
Stavovi autora u rubrici Dijalog ne odražavaju nužno uređivačku politiku Danasa.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
