Foto: M. S. / DanasNema zvanične instance „od lokalnih do globalnih” koja se juče i danas nije oglasila čestitajući Romima njihov „svetski dan”. Čestitkama za Međunarodni dan Roma, uglavnom se, do naredne godine i istog Dana, zavrašava dalja briga o njihovom položaju i problemima kao zajednice.
Iako su po pisanim podacima od kraja 16. veka na ovim prostorima duže od pola milenijuma izgleda da se na njih još „nismo navikli”.
Poverenici za zaštitu ravnopravnosti u Srbiji tokom 2022. godine obratilo se 3.300 građana, a najveći broj pritužbi odnosio se na diskriminaciju po osnovu nacionalne pripadnosti, a od njih čak 87,7 posto je podnet je zbog diskriminacije romske nacionalne manjine, što ukazuje na preovladavajuće stavove, socijalnu distancu, stereotipe i predrasude sa kojima se Romi i Romkinje suočavaju, beleži portal Newipe.
Zaštitnik Građana Zoran Pašajlić, na njihov Dan, „priznaje” da Romi predstavljaju najdiskrimisaniju društvenu kategoriju.
Diskriminacja je nešto sa čim se Romi najčešće suočavaju.
Počinje bukvalno samim rođenjem.
Nije tajna da u osnovne škole kojima gravitiraju romska naselja „ostali” roditelji odbijaju da upišu svoju decu.
Segregacija, zasnovana na vekovnim stereotipima tipa da su „manje vredni” ili „posebnog načina života” onemogućava ih da dođu do iole pristojnijih i bolje plaćenih poslova i poboljšanja marginalnog društvenog statusa.
U Srbiji je samo jedan odsto Roma steklo visoko obrazovanje, dok kod opšteg stanovništva ta stopa dostiže 23 odsto, pokazuju podaci Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP).
A, i na tim i takvim poslovima svakodnevno su suočeni sa diskriminacijom.
Izrazi „ciganštura”, „kalaštura”, „kalafonka”, „lopuže”, „prljavi”, „lenji”… samo su mali deo „atributa” kojim ih njihovi sugrađani svakodnevno „časte”.
Ni instituacionalni sistemi zaštite ne pretžu se da ih zaštite.
Zbog toga su Romi, kako bolno i jezivo podvlače u brojnim istraživanjima o njihovom socijalnom položaju u Republici Srbiji poput „Praksisovog” (Goran Bašić mart 2021. godine) da je diskriminacija njihova „uobičajena životna sutacija”.
Knez Miloš Obrenović nije ni krio da je po njemu „izjednjačavanje Srba sa Ciganima ponižavajuće”.
Umeo je da istakne „da bi svaki Srbin pre crk’o od gladi nego da pojede jelo koje je spremila Ciganka” i „pre pio vodu iz čanka za pse nego iz Cigaanina” ali… Zbog ugleda „Srbije u Evropi”, dakle isto kao i danas „da se zadovolji forma”, pristaje ukazom 1845. godine da Romi pred sudovima imaju tretman kao i Srbi.
Od tada, za ova skoro dva veka nije se mnogo toga promenilo.
Zbog svakodnevnog ugrožavanja ljudskih prava Romi često prikrivaju svoje etničko poreklo.
Prema popisu stanovništva iz 2011. godine u Srbiji je živelo nešto manje od 150.000 pripadnika romske nacionalne manjine ali se pretpostavlja da je mnogo više koji ne žele da se tako izjašnjavanju zbog konstantne diskriminacije.
Popisi stanovništva nisu jedino „mesto” na kojima su Romi „nevidljivi”.
Misija OEBS-a u Srbiji upozorava da veliki broj Roma (doduše i svim ostalim zemljama jugoistočne Evrope) nema najosnovnije dokumente ličnu kartu, zdarvstvenu knjižicu, pasoš… Mnogi nisu upisani ni u matične knjige rođenih.
Zbog toga kao građani večito ostaju na margninama društva.
Ali, OEBS je Natašu Tasić Knežević, sopran i solistkinju Opere Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu 2012. godine proglasio jednom od najistaknutijih Romkinja u svetu.
Šest godina kasnije operska pevačica Nataša Tasić Knežević objavila je na svom Fejsbuk profilu da su je u jednom supermarketu u Novom Sadu „javno pretresali” pod sumnjom „da je nešto ukrala”. I, to samo nju, nikog drugog.
Pripadnicima romske zajednice u Republici Srbiji je 2002. godine priznat status nacionalne manjine na osnovu čega ostvaruju pravo na zaštitu nacionalnog, kulturnog i jezičkog identiteta.
Romski, uprkos tome što ga je Republika Srbija u skladu sa članom 3 Evropske povelje o regionalnim i manjinskim jezicima uvrstila u zaštićene manjinske jezike, nije u službenoj upotrebi ni u jednoj jedinoj lokalnoj samoupravi.
I, tako džiko dičhipe (doviđenja na romskom) do naredne godišnjice i prigodne čestitkice.
Više vesti iz ovog grada čiatjte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
