Druga velika blamaža Srbije

Kada sam prošle sedmice pročitao intervju Boška Obradovića, lidera Srpskog pokreta „Dveri“, pod naslovom „Predložiću američkom ambasadoru da Srbija i Sjedinjene Države zajedno podignu spomenik đeneralu Draži“ (Danas, 4. maj 2022), doživeo sam duboko razočarenje. Jer, Boškov predlog ne mogu nikako drugačije okarakterisati nego kao drugu po redu veliku blamažu Srbije.

Da podsetim, prošlogodišnju akademiju povodom obeležavanja Dana pobede režirao je dični reditelj Dragoslav Bokan, javnosti poznat kao redovni učesnik u emisijama TV Pink i TV Happy, kada treba bez ikakve ograde veličati „nepogrešivi“ vladajući režim i lik i delo neprikosnovenog vođe. Bokan je kao glavno rešenje našao prikazivanje portreta Tita i Draže na pozadini pozornice, sa Dražom na prvom mestu. Poneo se tako, kao da narod ne zna šta je antifašizam.

Predlog za podizanje spomenika Draži zbog spasavanja više od 500 pilota u Drugom svetskom ratu izneo je jedan od lidera opozicije. Ovom ujdurmom Boško Obradović vređa zdrav razum i apsolutno je neprihvatljivo bilo kako povezivati osuđenog nalogodavca velikog broja istorijski dokazanih ratnih zločina u Bosni, Crnoj Gori i Srbiji sa jednom od vodećih antifašističkih snaga u Drugom svetskom ratu.

Ko je bio Draža, najbolje se može ilustrovati sa dva primera „vojevanja“ njegovih jedinica sa nedužnim srpskim i bošnjačkim civilima 1943. godine. Jedan se odnosi na šumadijska sela Vranić i Kopiljari, slučaj koji je dosta poznat javnosti, a drugi govori o neviđenom masakru bošnjačkih civila u Pribojskom srezu.

Naime, pošto su pukovnik Jevrem Simić i kapetan Nikola Kalabić 27. novembra 1943. godine, u ime Vrhovne komande potpisali primirje sa Nemcima i posle dobijene Dražine instrukcije „da treba voditi energičnu borbu protiv partizana, nemilosrdno uništavati njihove jatake iz redova civilnog stanovništva i kažnjavati oficire koji ne pokažu dovoljno zalaganje u toj borbi“, četničke jedinice su u noći 20 – 21. decembra 1943. godine u Vraniću ubile 67 meštana, od dece u kolevci do staraca.

Ćutanju za vreme Tita, kao i posle Tita, o najmasovnijem i najbrutalnijem zločinu Jugoslovenske vojske u otadžbini u Drugom svetskom ratu u Srbiji, u Pribojskom srezu 1943. godine, došao je kraj. Iz štampe je izašla knjiga „Da pravda ne utihne“, u kojoj je objavljen spisak 3.205 civila bošnjačke nacionalnosti iz svih sela Pribojskog sreza, počev od beba do brojnih trudnica i staraca, među kojima je bilo 1.650 dece, koje su četnici nemilosrdno noževima i kamama zbrisali sa lica zemlje za samo 20 dana, od 5. do 25. februara 1943. Pritom nisu ubili nijednog pripadnika Muslimanske milicije, jer tih boraca nije ni bilo u Pribojskom srezu.

Na osnovu arhivske građe istoričar Milan Radanović je utvrdio da je posle zapovesti Draže Mihailovića od 1. januara 1943. „da treba raščistiti sa Turcima i uništiti Muslimansku miliciju do Drine“, monstruoznu operaciju namernog istrebljenja što većeg broja bošnjačkih civila bez obzira na pol i dob, vodio je četnički vojvoda Pavle Đurišić. NJegovo ime, kao i imena kapetana Vojislava Lukačevića, majora Zaharija Ostojića, poručnika Vuka Kalaitovića, poručnika Aleksandra Šoškića, poručnika Vukole Tomića i potporučnika Ćirila Dimitrijevića, koji su bili na čelu četničkih odreda masovnih ubica, ostaće crnim slovima zapisano u istoriji. Projekt četničkog ideologa Stevana Moljevića, napisan u junu 1941. godine, pod nazivom „Homogena Srbija“, „da buduću teritoriju Srbije treba očistiti od nesrpskih elemenata“, realizovan je tako u Pribojskom srezu 1943. godine na najsvirepiji mogući način.

Posle ove zločinačke akcije ugled JVuO je bio trajno narušen. Nekažnjavanje oficira odgovornih za počinjeni masakr u Pribojskom srezu, a pre toga mesec dana i u Bjelopoljskom srezu, narušilo je još tokom rata Mihailovićev ugled kao vrhovnog komandanta.

Autor je politikolog iz Nove Varoši