Kakav novi Statut grada Beograda predlaže vladajuća koalicija

Sednica gradske skupštine na kojoj treba da se izmeni Statut grada Beograda zakazana je, bez ikakve pripreme ili prethodne rasprave, za četvrtak, 25. juli. Iako postojeći Statut u članu 148 predviđa javnu raspravu o svim potencijalnim izmenama ovog „ustava“ naše prestonice, od toga ništa nije bilo. Otkud ovaj prezir vlasti prema javnosti i demokratskim principima? Bojim se da se odgovor krije u lošim namerama. A namera vlasti je da se ove na brzinu donete izmene marketinški i jednokratno iskoriste za izbore za skupštine beogradskih opština, predviđene za mart naredne godine.

Predsednici gradskih opština su u proteklim godinama bivali ponižavani od sopstvene partije, radili u senci i pod palicom zamenika gradonačelnika (bivšeg gradskog menadžera), tonuli u omrazu građana ili, u „boljem“ slučaju, u totalnu anonimnost. Zato spin doktori ove vlasti žele da na novom zakonu i statutu zasnuju izbornu kampanju o „decentralizaciji“ grada i „novim“ nadležnostima opština, što bi sve trebalo da pruži vetar u leđa i marketinšku municiju kandidatima vladajuće partije.

Kamo sreće da su iskreni u svojim namerama i stručni da barem nešto dobro sprovedu u našem gradu! Ali politika koja se zasniva na jeftinom marketingu i obmani građana ne može da se promeni preko noći, ili što bi rekao Valtazar Bogišić, „što se grbo rodi, vreme ne ispravi“.

Kao što su uoči izbora za Beograd 2014. obećavali tri milijarde evra stranih investicija u „Beograd na vodi“, kao što su uoči lokalnih izbora 2016. godine obmanjivali javnosti o momentalnoj izgradnji kanalizacije za celu levu obalu Dunava i novim osnovnim školama, kao što su uoči gradskih izbora prošle godine obećavali 2 linije metroa do 2022. i novu autobusku stanicu do jeseni ove godine, u potpuno istu marketinšku logiku se upisuje i aktuelna priča o „decentralizaciji“.

Zamenik gradonačelnika je tokom pripreme izmena Zakona o glavnom gradu i Statuta najavljivao silnu decentralizaciju, podelu grada na gradsku i prigradsku zonu, izjavljivao da „građani neće morati da putuju 60 km da dobiju neki papir“ i slične besmislice – jer, od toga u zakonu i u predlogu novog statuta nema ništa.

Da li je decentralizacija to što jedino u Beogradu savete mesnih zajednica neće moći da biraju građani na direktnim izborima? U članu 124 novog Statuta briše se i stav da mesna zajednica ima svoj pečat i račun.

Da li je decentralizacija to što gradska uprava više neće odgovarati gradskim odbornicima direktno izabranim od građana, već isključivo gradskom veću u kome zamenik gradonačelnika vedri i oblači? Izmenama Statuta se ukida i pravo gradskog parlamenta da kontroliše finansijske izveštaje javnih komunalnih preduzeća, kao i obaveza gradonačelnika i veća da podnose izveštaje gradskim odbornicima, koji predstavljaju glas Beograđana.

Da li je decentralizacija to što se ukidaju pravobranilaštva gradskih opština i sve se stavlja pod kapu gradskog pravobranilaštva? Da li je decentralizacija to što gradske opštine definitivno neće imati svoj poslovni prostor, svoju inspekcijsku službu, svoju imovinu? Ako su zaista hteli da decentralizuju Beograd i daju veće nadležnosti gradskim opštinama, mogli su da iskoriste član 18 Zakona o javnoj svojini koji kaže da se „Statutom grada može predvideti da gradska opština ima javnu svojinu na pokretnim i nepokretnim stvarima“. Ništa od toga.

Statut ne definiše ni kriterijume za visinu budžeta gradskih opština. Opštinski prihodi će i dalje zavisiti od godišnje milostinje grada, odnosno od političkih odluka vladajuće partije, jer se do sada pokazalo da gradske opštine u kojima građani glasaju za drugačiju opciju od one na vlasti u gradu dobijaju manja sredstva.

Jedine nove kompetencije gradskih opština koje se naizgled mogu smatrati decentralizacijom jesu vraćanje nadležnosti za legalizaciju jednog dela bespravnih objekata (do 400 m2, odnosno do 3.000 m2), kao i za izdavanje građevinskih dozvola (do 1.500 m2, odnosno 5.000 m2). Međutim, u gradu, kao i u čitavoj Srbiji, na snazi je sistem elektronskog izdavanja dozvola, čime je ovaj proces praktično centralizovan. Opštine neće imati pravo ni na svoju građevinsku inspekciju, niti da ubiraju doprinose za uređenje građevinskog zemljišta, tako da se ovde radi o lažnoj decentralizaciji.

Beogradu zaista treba novi statut. Ali statut koji predstavlja istinsku decentralizaciju. Koji predviđa učešće građane u donošenju odluka kroz vođenje javnih rasprava i, u posebnim slučajevima, organizovanje referenduma. Potreban nam je statut kojim se ograničava izvršna vlast, a skupštini omogućava da vrši pun nadzor nad gradskom upravom, trošenjem novca poreskih obveznika i poslovanjem javnih preduzeća. Beogradu pored statuta treba novi generalni plan, nova strategija razvoja, kao i javni medijski servis koji će služiti građanima, a ne partiji na vlasti. Puno posla je pred nama, ali preduslov za sve to jeste da ode aktuelna upravljačka ekipa, jer se od nje definitivno ništa više dobro ne može očekivati, što pokazuje i ovaj predlog „novog“ statuta.

Autor je šef odborničke grupe Saveza za Srbiju u Skupštini grada Beograda