Ljotić i ljudska ništavila

Osnovna misao tog teksta jeste da ljotićevci nisu bili ni nacisti, ni fašisti, nego nešto treće. Tekst je sam po sebi pun kontradiktornosti i nesuvislih pokušaja relativizacije LJotića i njegovog pokreta. O stvarnoj ulozi LJotića i njegovih sledbenika dovoljno je navesti samo dve istorijske činjenice. Peti dobrovoljački puk Srpskog dobrovoljačkog korpusa (ljotićevci) aktivno je učestvovao, zajedno sa nacistima, u jednoj od najgorih operacija nacističke odmazde u Srbiji, masakru civilnog stanovništva u Kragujevcu 1941. godine. Tokom ofanzive Narodnooslobodilačke vojske i saveznika, in primis Crvene armije, 1944. godine, poznatoj pod nazivom „Bitka za Srbiju“, jedinice ljotićevaca, koje su formacijski sve vreme bile u sastavu Nedićeve Srpske državne straže, udružuju se sa otpadnicima Draže Mihailovića, te formiraju Srpski udarni korpus 6. oktobra 1944. godine. Dakle, autor gorepomenutog teksta ne greši kada navodi da su se tada sve srpske nacionalističke snage ujedinile pod komandom Mihailovića. Delovanje ove oružane formacije, koja je aktivno učestvovala u borbama protiv partizana i crvenoarmejaca, a radi spasavanja Armije F nemačkog Vermahta, obeležilo je i definitivno utvrdilo nespornu činjenicu da su srpski nacionalisti bili saradnici i saveznici nacista na prostoru Srbije. LJotiću je, 1945. godine, na grobu govor održao Nikola Velimirović, alijas Nikolaj, veličajući ga kao „hrišćanskog državnika“, što ukazuje na jasnu spregu između srpskih nacionalista, bez obzira na to da li se kriju u uniformama ili u mantijama. Dakle, gorepomenuti tekst je samo nastavak rehabilitacije onih političkih snaga i njihovih vođa koji su skončali u otvorenoj saradnji sa nacistima, a koje je LJubo Čupić, pred streljanje 1942. godine, nazvao ljudskim ništavilima.

Međutim, dodatni problem sa gorenavedenim tekstom je u tome što ne samo da je suprotan vrednostima koje su u korenu Evropske unije, već i antifašizmu kojeg se ne odriče ni Ruska Federacija. Naime, prilikom nedavne posete Beogradu, prva stvar koju je uradio Putin jeste da položi vence palim borcima, crvenoarmejcima i partizanima, u završnoj fazi „Bitke za Srbiju“, odnosno tokom „Bitke za Beograd“. Samo nekoliko dana nakon odlaska Putina, u publikaciji koji izdaje privredno društvo u većinskom vlasništvu Republike Srbije, objavljen je gorenavedeni članak, koji u suštini veliča pripadnike Srpskog udarnog korpusa, protiv kog su se borili Srbi i Rusi u sastavu NOVJ i Crvene armije. Kada se uporedi simbolika tokom vojnih parada u Moskvi povodom pobede u Velikom otadžbinskom ratu, kako se naziva II svetski rat, sa paradom „Korak pobednika“ održanoj u Beogradu 2014. godine, a povodom „Bitke za Beograd“ vrlo je upitno da li zvanična politika Srbije afirmiše iste vrednosti kao i zvanična politika Ruske Federacije, makar što se tiče odnosa prema II svetskom ratu. Nikolić, koji je tada obavljao funkciju predsednika Srbije, na predmetnoj paradi nijednom rečju nije pomenuo jugoslovenske partizane ili Crvenu armiju, već samo Srbe i Ruse, a relativizovao je II svetski rat spajajući sve ratove i bitke Srba u jedan veliki metasukob. S druge strane, tom prilikom Putin nijednom rečju nije pomenuo ove narode, već je isticao ulogu Sovjetskog Saveza i Jugoslavije, te pozvao da se spreči revizionizam istorije. Ako srpski zvaničnici, poput Vulina, ne prestaju da na javnim skupovima sa mističnim zanosom prizivaju sve Srbe u Nikolićevom metasukobu, dotle ruske zvaničnike, sa nekim izuzecima, odlikuje u javnosti poprilično hladan odnos prema pojmu nacije, odnosno nacionalizma. Tako, npr. predsednik Ruske Federacije se okupljenima, vojnicima i civilima, tokom parade u Moskvi, obraća rečima „uvaženi građani Rusije“, a u drugim slučajevima obraćanja javnosti ne koristi izraze „Rusi“ ili „ruski narod“, niti još familijarnije, a tako svojstveno ushićenim srpskim nacionalistima „braćo i sestre“.

Razlozi za ovakav odnos prema naciji, gde se ruski šef države veoma pazi da veliča bilo koji narod u zemlji koju predstavlja, brojni su, ali sa bezbednosnog aspekta najbitnije su sledeće činjenice: Rusija je multietnička, multikonfesionalna, federalna država, sa veoma kompleksnim državnim uređenjem i sistemom upravljanja sa 85 saveznih jedinica. Dakle, jedan od glavnih izazova za svakog ruskog državnika, sa stanovišta bezbednosti, jeste da održi lojalnost dominantne etničke grupe, Rusa koji čine 81% stanovništva, bez otuđenja ili izolacije drugih etničkih grupa koji žive na tom prostoru. Raspad Sovjetskog Saveza uzrokovan kombinacijom ekonomske neefikasnosti i nacionalističkih strasti, mogao je dovesti i do raspada Ruske Federacije 1991. godine, a i do sukoba sa susedima, imajući u vidu da je 25 miliona etničkih Rusa ostalo da živi izvan ove federacije. Međutim, nikome od zvaničnika u Rusiji nije padalo na pamet da Kijev proglašava srcem Rusije, iako su koreni njene državnosti i crkvene organizacije upravo u glavnom gradu Ukrajine. Razlozi bezbednosti su ti zbog kojih se ruski zvaničnici suzdržavaju od zapaljive nacionalističke retorike od 1991. godine pa do danas. Takođe, u ovome leži i razlog stalnog insistiranja na Velikom otadžbinskom ratu, kao najvažnijem događaju u kom se formirao zajednički identitet, bez obzira kojoj naciji ili veri pripadaju građani Rusije, odnosno insistiranje na zajedničkoj prošlosti, kao osnove solidarnosti među različitim narodima. Nažalost, u Srbiji to nije bio slučaj. Nacionalsocijalistički režim Milošević-Šešelj je 90-ih godina prošlog veka, mimikrijom, potuljeno, zloupotrebljavajući termine „jugoslovenstva“ i „antifašizma“, uništio, zajedno sa drugim nacionalistima, svest o zajedničkoj prošlosti jugoslovenskih naroda, rehabilitujući u potpunosti ideologiju Srpskog udarnog korpusa, odnosno srpskih nacionalista, združenih snaga nedićevaca, ljotićevaca i otpadnika od Jugoslovenske vojske u otadžbini. Gorepomenuto veličanje LJotića je samo jedan od činova u tumaranju srpskog društva u XXI veku.

Autor je advokat