Mladić i Mihailović

U jednom od video-snimaka prikazanih tokom suđenja u Hagu vidi se Ratko Mladić, general Vojske Republike Srpske, kako izjavljuje: „Sredili smo Turke u Podrinju… Da ih ne čuvaju u Srebrenici Amerikanci, Englezi, Ukrajinci i Kanađani, a sada već Holanđani, odavno bi njih nestalo na ovom prostoru.“

Naknadno je Mladić realizovao svoj naum, koji je bio identičan Đurišićevom, a za šta je nepravosnažno osuđen na doživotni zatvor. Međutim, ideološka istovetnost između delovanja JVuO i Vojske Republike Srpske ne završava se samo na proklamovanim ciljevima, već se odgleda i u formalizovanoj saradnji koju su ove dve formacije imale sa njihovim istorijskim pandanima, ustašama i Hrvatskim vijećem odbrane na prostoru Bosne i Hercegovine tokom II svetskog rata, odnosno rata 1992-1995. godine.

Naime, postoje najmanje pet sporazuma o saradnji potpisanih 1942. godine između četničkih komandanata i ustaša, sa ciljem realizacije zajedničkih dejstava protiv partizanskih jedinica. Isto tako postoje brojna dokumenta koji potvrđuju saradnju između Vojske RS i HVO tokom rata u Bosni i Hercegovini krajem XX veka. Suština ovih sporazuma i saradnje je ambicija srpskog i hrvatskog nacionalizma da stvore etnički čiste teritorije i da izvrše podelu Bosne i Hercegovine. Prepreka ovoj saradnji nisu bile ni ogromne civilne žrtve, odnosno veliki broj Srba stradalih od strane ustaša, kao i Hrvata ubijenih od strane četnika. Presuda protiv ratnog rukovodstva Herceg-Bosne, kao i brojne presude protiv ratnog rukovodstva Republike Srpske, od kojih je ona protiv Mladića samo jedna u nizu, u suštini su jedna jedinstvena presuda protiv zajedničkog zločinačkog poduhvata nacionalista, koji se može definisati kao komadanje Bosne i Hercegovine, pripajanje osvojenih teritorija „maticama“, odnosno Srbiji i Hrvatskoj, i etničko čišćenje Bošnjaka kao remetilačkog faktora u realizaciji ciljeva hrvatskih i srpskih nacionalista. Ovaj cilj ostaje i dalje konstanta u oba nacionalizma, danas kao i pre 70 godina, bez obzira što su se potom dešavala i razmimoilaženja, kao kada je Pavle Đurišić, nosilac nacističkog Gvozdenog krsta, stradao od ustaša 1945. godine, a HVO dejstvovao protiv jedinica VRS 1995. godine.

Pored saradnje sa nacionalističkom sabraćom iz redova hrvatskog naroda, identičnost srpskih nacionalista devedesetih godina sa onima iz četrdesetih godina prošlog veka ogleda se i u simboličkom smislu. Tako vrlo često oni koriste zvanje „đenerala“ za Mladića, a po ugledu na Mihailovića, a u svakom gradu u Republici Srpskoj postoji ulica đenerala Mihailovića. Ova identifikacija je ponekad paradoksalna, te se tako navijači Crvene zvezde nazivaju četnicima. Takvoj šizofrenoj situaciji doprinose i pojedini političari koji istoj osobi pridaju potpuno različit značaj i vrednosti. U slučaju „đenerala“ Draže, kumovi Šešelj i Drašković, čak i po pitanju revizije njegove istorijske uloge, imaju danas poprilično suprotstavljene stavove, jer prvi veliča zlodela koje su četnici, misleći na one koje nisu pristupili jedinicama Narodnooslobodilačke vojske 1944. godine, počinili, a ovaj potonji pokušava uporno da dokaže da tih zločina nije bilo i da je četnički, ili kako ga on naziva „ravnogorski“ pokret, bio antifašistički, optužujući za sve komunističku propagandu i OZNU/UDBU. Drašković i njemu slični, ne sporeći da je ovaj zločinac, koriste činjenicu da je Ratko Mladić bio oficir JNA kako bi dokazali da su opet komunisti krivi za ratove i zločine devedesetih, a nikako četnici, dok Šešelj, s druge strane, veliča junaštvo Mladića, držeći sliku Mihailovića iznad glave. Neočetnici, konfuzni kao i njihovi prethodnici, ne prihvataju da određeni društveni procesi mogu biti reverzibilni. Tako je npr. velika većina pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini, poštujući naredbu kralja Petra II 1944. godine, pristupila partizanskom pokretu, a što su odbili oni koji su znali da ne mogu biti obuhvaćeni tada proglašenom amnestijom, poput Đurišića ili Mihailovića. S druge strane, razbijanjem Jugoslavije od strane nacionalista i početkom ratova 90-ih godina prošlog veka dogodio se obrnut proces, prelazak ljudi koji su bili vaspitavani u nadnacionalnom duhu u redove nacionalista, kao što je to slučaj sa Ratkom Mladićem ili Slobodanom Praljkom. Verovatan uzrok ovoj transformaciji tih ličnosti mogla bi odgonetnuti ozbiljna psihijatrijska analiza, ali je već sada evidentno da se radi o pojedincima koji imaju osobine uočene kod nacističkih zločinaca prilikom suđenja u Nirnbergu, tj. da su to osobe koje nemaju nikakvo osećanje empatije prema drugima i koje su opsednute sopstvenom veličinom. Akteri istorijskog revizionizma u Srbiji i Hrvatskoj, a koji pokušavaju Jugoslovensku vojsku u otadžbini, odnosno četnike, prikazati kao antifašističku snagu, a ustaše kao domoljubni pokret, u stvari su u funkciji relativizacije i opravdanja ciljeva i zločina neočetnika i neoustaša tokom devedesetih godina prošlog veka, jer bez njihove rehabilitacije nema ideološke osnove za veličanje Mladića, Praljka i njima sličnih.

Autor je advokat