Narodni pokret kao uvod u totalitarizam

Postavljaju se i druga pitanja ne manje važna. Jedno do njih bi bilo i to da li je uopšte moguća „pristojna država“ kad se unište njene institucije i jedan od njezinih najvažnijih stubova: mediji i sloboda iskazivanja oponentskog i kritičkog mišljenja u odnosu na vlast? Kad nastaju opasne posledice (pritisci i fizičko nasilje) po one koji takvo mišljenje javno iskazuju čak i kad ne rade u javnom sektoru i državnim ustanovama? Da, moguća je i takva država, ali se onda ona zove totalitarna.

Stotinu puta sam, valjda, u svojim tekstovima ponovio, a i sada ponavljam, da istorijske analogije nisu i ne mogu biti apsolutne, ali da one ipak ukazuju na sličnosti savremenih pojava sa onima iz prošlosti. Stoga nikada ne smemo zaboraviti istorijsku istinu da su upravo autentični narodni pokreti doveli na vlast i fašizam u Italiji i nacizam u Nemačkoj.

I fašizam i nacionalni socijalizam u svojoj ideološkoj osnovi imaju nacionalizam odnosno njegovu apsolutizaciju; u tom pogledu naročito prednjači nacizam (Alfred Rozenberg: „Nacija je izvor i utoka svega postojećeg“).

I pre i nakon preuzimanja vlasti, Musolini je visoko uzdizao upravo svoje batinaše (skvadre) a vladini funkcioneri (poput npr Farinačija koga bismo mogli uporediti sa npr. Novakom Nedićem) su otvoreno pretili svim protivnicima odnosno antifašistima upravo batinašima kojima su rukovidili, a opoziciji su u parlamentu osporavali „italijanstvo“.

Dučeova totalitarna volja osporavala je pravo svim drugim partijama na postojanje, jer je želeo da od naroda napravi čvrst, monolitni blok. Vladala je „ripresa totale“ i tek kad je narodni pokret postao masovan, višestranački sistem i parlament je mogao biti ukinut 1925. godine. Hitler po osvanju vlasti nije morao da čeka tri godine kao Musolini da bi ukinuo parlamentarni sistem. Osim izvesnih problema sa državnom vojskom (Vermahtom), nakon smrti Hindenburga (1934) već je bio nepikosnoveni vladar, jedini Vođa!

Ne smemo smetnuti sa uma ni drugi model autoritarne države: Rusije i Putinovog načina vladanja u „najboljim“ tradicijama ruskog samodržavlja. Veliki ruski narodni front koji se eufemistički naziva „Jedinstvena Rusija“ daje apsolutnu i nedvosmislenu podršku svom osnivaču u donošenju svih sudbonosnih odluka po rusko društvo i rusku državu.

Ruski parlament (nazvan od osnivanja 1911. godine „Duma“ – a ni onda kao ni danas nije uopšte „dumao“ jer su nekada car, a danas Putin bili ti koji „dumaju“) nije više čak ni puki parlatorij, već mašina koja jednoumno štancuje neupitne odluke svog hazjaina.

Kad se gore rečeno ima u vidu, za čuđenje je da iskusni komentatori previđaju opasnost ideje o stvaranju tako masovnog političkog narodnog pokreta i svode ga isključivo na Vučićev manevar da „podeli odgovornost sa građanima“.

Jer država je već odavno u potpunoj sprezi sa partijom; državni i partijski aparat su potpuno spojeni i instrument su vlasti u Vučićevim rukama, a Narodni pokret bi očito bio tu da to svojom masovnošću „overi“, odnosno da Vučiću dâ punu političku legitimaciju. A ko sme protiv naroda? Zar ne važi vox populi, vox dei?

Prema ovom opasnom Vučićevom političkom konceptu, svi oni koji ne pristupe Narodnom pokretu (uključiv opozicione stranke, razne političke pokrete, građanske inicijative, nevladine organizacije i druga udruženja, pa i viđeniji intelektualci i građani) mogli bi biti smatrani „onima koji ne žele dobro Srbiji, koji nisu za pristojnu Srbiju i koji bi Srbiju nekome (pro)dali“ .

A sa takvima, „zna se kako se postupa“ u svim realno autoritarnim državama (makar ih neki – eufemističkom teorijskom izmišljotinom – nazivali „hibridnim demokratijama“).

Srbiju dakle čekaju nova unutrašnjepolitička iskušenja. Svakako ne bez reperkusija. U to ne treba sumnjati.

Autor je novinar i publicista

Stavovi autora u rubrici Dijalog ne odražavaju nužno uređivačku politiku Danasa.