Nepoznata nacionalnost u porastu

Ukupan broj stanovnika manji je za 43.884 stanovnika u odnosu na prethodno objavljene podatke, odnosno Srbija ima 6.647.003 stanovnika, umesto 6.690.887.

Prema popisu sprovedenom 2011. godine Srbija je imala 7.186.862 stanovnika, što znači da je registrovan pad od preko 500.000 stanovnika u proteklih 10 godina. Ako se ima u vidu da je projekcija Statističkog zavoda za 2017. godinu bila 7.042.000 stanovnika, to ukazuje da se u prethodnih pet godina u Srbiji stanovništvo smanjivalo za oko 80.000 stanovnika godišnje.

Podatak o 322.013 lica čija je nacionalnost nepoznata predstavlja rast od 240.273 lica u odnosu na popis 2011. godine kada je registrovano 81.740 lice nepoznate nacionalnosti. U kategoriji „nepoznate“ nacionalnosti spadaju lica koja su dala odgovor koji ne predstavlja izjašnjavanje o nacionalnoj pripadnosti, lica od kojih nije prikupljen odgovor i procenjeni broj lica na osnovu administrativnih izvora.

Ovi administrativni izvori predstavljaju zbir podataka koji se vode u skladu sa Zakonom o centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja, Zakonu o matičnim knjigama, Zakonom o centralnom registru stanovništva, itd. Podatak o ukupnom broju stanovnika predstavlja zbir broja stvarno popisanih stanovnika i dopune iz administrativnih izvora.

U navedenim zbirkama podataka se ne vode ili nisu obavezni podaci o nacionalnoj pripadnosti, te se tako npr. u matičnu knjigu rođenih upisuju podaci o nacionalnosti deteta, ali samo po zahtevu roditelja.

Broj lica nepoznate nacionalnosti je dakle četiri puta veći u odnosu na prethodni popis iz 2011. godine, što predstavlja rast koji nije zabeležen u svim prethodnim popisima. Moguća objašnjenja ovako drastičnog povećanja su: odricanje od nacionalnog identiteta, pad odziva na popis ili drastično povećanje broja lica koja nisu stanovnici Srbije, a i dalje se vode u registrima podataka.

Imajući u vidu da je smanjen broj lica koje se nisu izjasnila prema nacionalnosti, za oko 24.000, te da nije bilo kampanje za bojkot popisa, šta više učestvovali su ovaj put i lica albanske nacionalnosti, opravdano se može pretpostaviti da je potonji navedeni razlog najrelevantniji. To znači da bi ukupan broj stanovnika Srbije trebalo umanjiti najmanje za porast broja nacionalno „nepoznatih“ između dva popisa, odnosno da je realan broj stanovnika Srbije oko 6,4 miliona, odnosno za oko 10% manje u odnosu na prethodni popis, umesto zvanično registrovanog pada od 6,9%.

Ovaj podatak bi korespondirao sa činjenicom da je i broj stanovnika u Srbiji koji su se izjasnili kao Srbi pao za oko 10% u odnosu na prethodni popis, sa 5.988.150 na 5.360.239, odnosno za 627.911 lica.

Imajući u vidu podatke o smanjenju broja Srba, a primenjujući jednostavnu, iako ne u potpunosti pouzdanu računicu, vrlo je verovatno da u Srbiji 2103. godine više neće biti Srba. Naime, broj Srba se u Srbiji, ne računajući Kosovo, smanjio na nivo od pre sedamdeset godina, onaj iz pedesetih godina XX veka.

Vredi podsetiti da je u periodu druge Jugoslavije, za koji su pisci „pamfleta“ tzv. „Memoranduma SANU“ tvrdili da je bio „genocidan“ po srpski narod, broj Srba u Srbiji porastao od 1948. do 1991. godine sa 4,8 miliona na 6,2 miliona. U tridesetogodišnjem periodu realizacije političkih ciljeva pomenutog „pamfleta“ i stvaranja „nacionalne srpske države“, od raspada Jugoslavije i nacionalističkih ratova do danas, drastično je smanjen broj Srba u Srbiji i regionu.

Uprkos doseljavanju 762.000 lica, mahom srpske nacionalnosti iz bivših jugoslovenskih republika tokom devedesetih godina XX veka, i 2002. godine registrovano je 6,2 miliona stanovnika srpske nacionalnosti u Srbiji, dok ih je 2011. godine bilo za 300.000 manje, a 2022. godine dvostruko manje u odnosu na prethodni popis. Ovo ubrzanje smanjenja broja pripadnika i pripadnica srpskog naroda u matici i sve viša prosečna starost stanovništva, mogu dovesti do toga da će Srbi u Srbiji nestati u roku od narednih sedamdeset godina.

Raspad šire društvene zajednice je jedan od glavnih uzroka višedecenijskih izrazito negativnih demografskih trendova, rasta emigracije i pada fertiliteta (prirodnog priraštaja), ne samo na prostoru bivše SFRJ, već je bio jedan od glavnih uzroka depopulacije i u baltičkim državama, a prema podacima Centra za demografiju Litvanije.

Srpski nacionalizam koji je, uz druge nacionalizme, doveo do raspada bivše državne zajednice i ratova za teritorije zarad stvaranja Velike Srbije, u skladu sa navodnim principom poklapanja „političkog i nacionalnog“, uzrokovao je demografske trendove koji ugrožavaju opstanak srpskog naroda održavanjem „opsadnog“ stanja usled nedefinisanih granica i teritorijalnih pretenzija prema okolnim državama.

Drugim rečima, srpski nacionalisti predstavljaju egzistencijalnu demografsku pretnju po srpski narod. Konflikti, eskalacija „zamrznutih sukoba“, podrška separatističkim težnjama u BiH, izazivanje međunacionalnih incidenata na Kosovu ili Crnoj Gori, širenje govora mržnje prema političkim liderima druge nacionalnosti, posebno albanske, hrvatske ili bošnjačke, usled trauma iz bliske prošlosti, fizička i verbalna netolerancija prema neistomišljenicima, izraziti su faktori koji dodatno podstiču smanjenje stanovništva i predstavljaju pretnju po nacionalnu bezbednost Srbije.

Istrajavanje na nacionalističkim ciljevima destrukcije BIH, te pripajanja RS Srbiji, odbijanje Evropskog plana za Kosovo, gušenje političke, ekonomske, a samim tim identitetske održivosti Crne Gore, uključujući i prividno bizarne inicijative srpskih nacionalista u opštini Zeta o povlačenju priznanja Kosova, i generalno destabilizacija Zapadnog Balkana, ugroziće skromne pozitivne rezultate po populacionu reprodukciju koji su zabeleženi u Srbiji.

Naime, u odnosu na 2000. godinu registrovan je rast stope fertiliteta u 2003. godini sa 1,48 na 1,59 deteta po ženi, da bi 2005. godine pao na 1,45, u 2007. godini na 1,38, dok je rast ponovo zabeležen u periodu od 2011. do 2019 godine sa 1,4 na 1,52 deteta po ženi, prema raspoloživim podacima Svetske banke.

Ova stopa nije dovoljna za prostu obnovu stanovništva, ali se radi o podacima koji ulivaju nadu da se trendovi na duži rok mogu promeniti i upućuju na značaj „socijalnog zdravlja“ za populacionu reprodukciju. Odsustvo negativnih osećanja, mirna koegzistencija i sredina koja ne ugrožava su ključni elementi „social wellbeing-a“, prema definiciji Ujedinjenih nacija, zato što učvršćuje smisao postojanja pojedinca/ke i predstavlja jedan od ključnih faktora koji pozitivno utiče na demografske trendove, uz ekonomski razvoj i jačanje institucija, u uslovima niske smrtnosti odojčadi i žena na porođaju.

Opasnost manipulacije navedenim negativnim demografskim podacima je u i tome što se srpski nacionalisti, u svojoj pervertiranoj logici, neće libiti da tvrde da je do ubrzanja pada broja Srba došlo upravo zato „što se odričemo Kosova“, „gubimo identitet“ i „tradicionalnu porodicu“, a „žene odbijaju da rađaju“ jer „koriste rodno osetljiv jezik“, itd. Srpski nacionalisti će poražavajuće demografske rezultate njihove ideologije spinovati i ofanzivno tvrditi da smo na putu nestanka ako se odreknemo „trona Svetog Save“, tj. Kosova, iako je, uzgred, taj tron bio u Žiči, a ne u Peći.

Upravo je ideologija koja nameće netolerantni identitet (isključive navodne brige o sopstvenim interesima, odbacivanja principa mirne koegzistencije i indukovanja negativnih emocija koje karakterišu nacionalizam, poput straha, zluradosti i mržnje) uvela srpski narod u kolosek nestanka, svojevrsne socijalne implozije koji demografska statistika nepobitno dokazuje.

Srpski nacionalni interes je iznad svega u tome da građani i građanke Srbije uspostave novi teritorijalni okvir svoje odgovornosti radi ubrzanja integracije srpskog društva u širu zajednicu, Evropsku uniju, jedinog garanta unapređenja „socijalnog zdravlja“ kao nužnog preduslova promene negativnih demografskih trendova, te opstanka srpskog i drugih naroda na ovim prostorima.

Autor je advokat

Stavovi autora u rubrici Dijalog ne odražavaju nužno uređivačku politiku Danasa.