O zločinu ljudi nad ljudima

Moglo bi se reći da je film upravo to i prikazao, jer je jedna od najpotresnijih i najtragičnijih scena dovedena u vezu sa biblijskom problematikom, a upravo to i ustaše i njihove žrtve Srbe, predstavlja samo kao ljude.

To je scena odvajanja majki od njihove djece, u kojoj ustaša Ante Vrban, jedući jabuku, držeći je cjelovito u ustima, ubija majku sa njenim sinom, dok se sa tom scenom istovremeno prepliće i prikazana erotika iz muško-ženskog odnosa, ustaškinje Nade Šakić i njenog partnera u sceni na prozoru.

Nevjerovatno je kako je upravo svim tim nađen način da se zločin dovede u vezu sa njegovim porijeklom u biblijski opisnom prvorodnom grijehu, koji su učinili ljudi prije nacionalnih određenja i koji se po predanju prikazivao upravo jedenjem jabuke, ali i u vezi sa seksualnim konotacijama (Adam i Eva goli itd).

Seksualnost i zločin se u filmu prikazuju istovremeno i u drugoj brutalno sarkastičnoj sceni ustaške večere (i tu jelo u pratnji zločina, asocira na prvorodni grijeh izveden jedenjem sa drveta znanja dobra i zla) i dramatične igre oko stolica uz srpsku muziku, ali tu u kadar povremeno upada i scena porođaja mrtvog novorođenčeta, što asocira na biblijsku genezu, rađanje Kaina i Avelja, čemu u „Bibliji“ prethodi opis prvorodnog grijeha sa nagovještajima seksualnih konotacija, koji u nastavku skreće stranputicom u neshvatljivoj neminovnosti zločina bratoubistva.

Srbi i Hrvati su prije svih klanja i mržnji i nadgornjavanja bili braća, kako tvrdi istorija, a film grčevitom borbom male Dare da spasi brata, zbog čega ona podnosi strašne tegobe i njenim konačnim uspjehom u tome, na kraju sve rešava upravo pobjedom bratske, sestrinske ljubavi.

U tome korjenito ljudski stoji i nagovještaj konačne pobjede ljubavi, pomirenja i prevazilaženja mržnje između Srba i Hrvata.

Reditelj je svim tim skrenuo pažnju na daleko i najizvornije porijeklo zločina u kojem je našao samo ljude kao odgovorne za njegovo uzrokovanje.

Film zbog toga definitivno ne govori o zločinima ustaša nad Srbima nego o zločinima koje su ljudi učinili ljudima, jer zločini koji su učinjeni i u njemu prikazani imaju svoje uzroke i porijeklo, ali i njihovo rešenje i ispravljanje, samo u ljudima.

To dokazuje i scena dječije priče o razlici Hrvata i Srba u načinu kako se krste, koja ostaje na nivou dječije i prekinuta na nivou dječijeg shvatanja te razlike, jer ta razlika nije važnija i vrednija od onog ljudskog i vrijedna toga da ljudi uništavaju ljude.

Elementi religijskog i vjere u nađenom krstiću, koji prate scene dešavanja čuda spasenja oca i djece, Dare i njenog bratića, kao i scena čekanja mrtvih u vagonu imaju značenje biblijskih eshatoloških očekivanja i isto važan biblijski smisao.

Režija i scenario su upravo zbog takvog upućivanja na osnovni antropološki religijski i filozofski smisao, dovođenjem čitave problematike filma i događaja koja on prikazuje u vezu sa biblijskom „Genezom“ i čovjekovim padom, uspjeli da ga učine usmjerenjem na promišljanje o porijeklu zločina u osnovi ljudskog i o besmislenosti sukoba oko sporednih karakteristika tog ljudskog i na promišljanje o pokajanju i oproštaju i time daleko poučno dragocjenijim i uticajnijim.

Autorka je profesorka filozofije