Plagijat kao teška krađa

Narodski rečeno, plagijat je najobičniji i drski lopovluk, kao kad se sa kolegom, poznanikom, prijateljem vozite u tramvaju, pa mu zavučete ruku u njegov džep i uzmete mu novčanik punog para.

Po meni, i po pravu, plagijat bi trebalo normirati tako, kao krađu, i to kao tešku krađu, radi strože sankcije, kako bi se to zlo iskorijenilo od onih koji su skloni kriminogenim radnjama i postupcima.

A kad bismo sada malo „zavirili“ u posledice takvog kriminalnog i sramnog čina, onda bi plagijat kao takav izgledao još strašnije i poraznije i za plagijatora i za ukupno stručnu, naučnu i umjetničku scenu. Zato što se na osnovu takvih radova stiču mnoge beneficije, nepravno i nezakonito, kao što je nezasluženi izbor u neko od akademskih zvanja, a na bazi toga i određene materijalne koristi koje mogu dugogodišnje.

Sada se postavlja jedno zanimljivo pitanje: kakve su pravne posledice otkrivenog i utvrđenog plagijata, te poništenog takvog djela.? Hoću reći – nedjela! Odnosno, od kog momenta nastupaju te pravne posledice, na primjer, oduzimanje cjelokupne materijalne koristi, koja je stečena ovom nezakonitom radnjom, oduzimanje akademskog zvanja i sl.?

Mnogi zakonodavci propuštaju da u završnim i prelaznim odredbama zakona (ako ga uopšte ima u pravnom sistemu) unesu odredbu o eventualnoj retroaktivnosti tog zakona, iako ustavi zabranjuju u principu retroaktivnu primjenu propisa, ali, takođe, svi ti ustavi poštuju civilizacijsko pravilo da svako pravilo ima izuzetak koji ga potvrđuje, pa odmah u sledećem stavu propisuju da izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtijeva javni interes utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo.

Kod svakog plagijata, očigledno je da postoji javni interes da se plagijat „sravni sa zemljom“, uzimajući u obzir način i sredinu u kojoj se dešavaju plagijati, pa sve do nastalih vrlo negativnih posledica, čak i za cijelu društvenu zajednicu, hoću reći državu.

A kad je riječ o Srbiji, lično i profesionalno su mi zanimljiva dva slučaja plagijata i to dva ministra u Vladi Srbije, ne ulazeći uopšte u tu cijelu problematiku, već isključivo na stav predsednika države, koji u oba slučaja „brani“ ministre, a da, po sopstvenoj priznanju, nije pročitao te naučne radove?! I kao argument „poteže“ mrtvog Danila Kiša!

Pa, niko ne može biti sudija „sudijama“ iz akademske zajednice, ne pogotovo predsednik države. Zna se ko može, ako će se poštovati ustavni fundamentalni ustavni princip o vladavini prava!

Autor je bivši predsednik Ustavnog suda CG (1993.-2002.) i sudija Suda SCG (2004.-2006.)