Kao realnost različitih političkih shvatanja, politički pluralizam je stalni pratilac društvenog života, a u kojoj meri će biti artikulisan zavisi od karaktera političkg sistema.
Najbolje mogućnosti za artikulaciju političkog pluralizma su date u demokratskim društvima. Međutim, za razliku od demokratskih, u autokratskim društvima, kao što je to slučaj sa srpskim društvom, vladajuća politička struktura „zatvara“ sve najvažnije kanale preko kojih bi građani (birači) mogli da vide i „drugu stranu medalje“.
Pri tome, nije problem što vladajuća struktura „lansira“ isključivo svoju sliku društva, koja je najčešće ružičasta, jer to čini svaka vlast. Problem je u tome što vlast uskraćuje podjednako pravo drugoj strani da artikuliše svoje političke poglede.
Najvažniji oblik političkog pluralizma je stranački pluralizam, koji podrazumeva postojanje i delovanje različitih političkih stranaka (partija) u cilju pridobijanja što većeg broja pristalica i birača.
Budući da sadrži ideju političke konkurencije i konstantnu potrebu međustranačke debate, stranački pluralizam u demokratskom društvu sprečava politički monopol jedne političke stranke i mogućnost konstituisanja bilo kog oblika autokratske vladavine. Iako u društvu postoje i drugi oblici izražavanja političkog pluralizma, počev od medija, preko javnih tribina i dijaloga o pojedinim značajnim društvenim problemima do vanstranačkih i nevladinih organizacija, ipak, političke stranke su, ako ne idealno, ali za sada najbolje sredstvo za artikulaciju političkog pluralizma.
One se pojavljuju kao osnovni oblik institucionalizacije procesa svesnog uticaja društva na državnu politiku, odnosno kao najbolji posrednici između društva i države. Najgore je kada ulogu posrednika između društva i države preuzme politička elita ili sam lider dominantne stranke na vlasti. Oni tada počnu da upravljaju ne samo strankom, već i samom državom, kada se sve podređuje obezbeđenju odanosti lideru stranke. Izbori koji se tada sprovode, redovni ili prevremeni, nose etiketu lažne demokratičnosti, što dovodi do raznih deformacija, a najčešće do lične manipulativne diktature pojedinca. U tom pogledu, Srbija je danas ilustrativni primer.
Shvaćen kao realno postojanje različitih političkih shvatanja, slobodno i javno izraženih na političkoj sceni, politički pluralizam predstavlja svojevrsno političko „bogatstvo“, od značaja za sve aktere političkog života, pre svega, za za izbor i opredeljenje srpskog biračkog tela. Međutim, shvaćen u smislu raspodele političke moći u okviru ustavno definisanih institucija, politički pluralizam u srpskom društvu je prigušen (blokiran), jer je politička moć koncentrisana u ličnosti Aleksandra Vučića, predsednika Srbije i predsednika SNS.
Ta koncentracija moći, koja se reflektuje (odražava) u načinu rada svih grana vlasti (zakonodavne, izvršne i sudske), dosegla je takve razmere da je vladajuća većina u Skupštini Srbije bukvalno „najurila“ političku opoziciju, jer predloge i sugestije opozicije nikada nije uzimala kao predmet debate, već se upuštala u grubo vređanje opozicionih lidera i poslanika, što je stvaralo mučnu atmosferu u Skupštini i otvaralo nepotrebnu i dugotrajnu polemiku. Sve je to, razume se, imalo za posledicu duboko zaoštravanje odnosa između pozicije i opozicije, a samim tim i između pojedinih društvenih grupa u okviru biračkog tela, kao i između pojedinih delova ukupnog stanovništva Srbije.
Kršeći neka osnovna proceduralno-demokratska pravila u radu Skupštine, vladajuća većina je pokazala apsolutno nepoštovanje manjine, gubeći iz vida činjenicu da je poštovanje manjine – demokratski imperativ, koji pokazuje stvarni nivo demokratskih odnosa u društvu, nezavisno od toga u kojoj meri se prihvataju ili ne prihvataju predlozi i sugestije manjine, budući da to zavisi ne samo od političke volje većine, nego i od karaktera datih predloga i sugestija.
Takvim svojim odnosom, u stvari, vladajuća većina „teroriše“ manjinu i učvršćuje jednoumlje, stalno proizvodeći konfliktne situacije, nesigurnost i strah! Nije slučajno što je evropska Komisija dala negativnu ocenu o stanju demokratije u Srbiji, jer je objektivno stanje u tom pogledu u Srbiji jedan od glavnih pokazatelja da Srbija nije „zrela“ za članstvo u EU!
Autor je redovni profesor univerziteta
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
