Slučaj Bloka 13

Ovog puta u samom srcu Novog Beograda. Zbog gradnje druge kule u Bloku 16, u susednom Bloku 13, oivičenom Ulicom Ušće, te Bulevarima Mihaila Pupina i Nikole Tesle, uveliko traju zemljani radovi i priprema terena za novi, privremeni parking prostor za zaposlene iz obližnje kule PC „Ušće“. Na licu mesta uočljivo je da gradilište nije ograđeno i adekvatno obezbeđeno, da ne postoji tabla sa napisanim podacima, inače propisana važećim Zakonom o planiranju i izgradnji, da nije poznata površina opsega radova, da se stabla koja smetaju seku i tako dalje. Sve su ovo alarmirajući znaci da se događa nešto što nije u redu i u skladu sa zakonima.

Ova zelena površina nekada je bila uređena krivudavim stazama od bele rizle i osvetljena slično dizajniranim svetiljkama kao kod bivšeg SIV-a. I dan-danas je moguće naleteti na stubove stare rasvete, kao neme svedoke minulih vremena. Prema rečima starih poznavalaca istorije ovog novobeogradskog kraja, dizajn svetiljki je najverovatnije radio arhitekta Mihajlo Janković (1911-1976), autor SIV-a (u okviru projektnog biroa „Stadion“) i kule PC „Ušće“ (sa Mirjanom Marjanović i Dušanom Milenkovićem). Ovaj podatak, koji je neophodno proveriti i dokumentovati, te potkrepiti činjenicama putem naučnoistraživačkih radova, daje nov pogled na nekadašnje uređenje ove zelene površine pored SIV-a, ali i mogućnost preispitivanja značaja ovog prostora u istoriji grada. Iako Blok 13 ne ulazi u zonu pod prethodnom zaštitom, on nesumnjivo pripada Centralnoj zoni Novog Beograda. I kao takvog ga treba posmatrati u širem prostornom kontekstu. Podsećanja radi, sa obe strane SIV-a, koji je po tadašnjim planovima bio u Bloku 27, bile su zelene površine (Blokovi 12 i 13), kao jasan odraz simetrično postavljenih elemenata urbanističke kompozicije Centralne zone Novog Beograda.

Do polovine sedamdesetih godina prošlog veka na zelenoj površini Bloka 13 nije bilo objekata. Tada nastaje mala meteorološka stanica Prirodno-matematičkog fakulteta, koja je služila za analizu klimatskih uslova u susednom, novoizgrađenom Bloku 21 u okviru velikog istraživačkog poduhvata grupe stručnjaka iz Centra za stanovanje IMS SRS-a. Rezultat istraživanja bio je vredna i kapitalna studija „Kvalitet i karakteristike stanovanja u Bloku 21 na Novom Beogradu“, objavljena 1976. godine. Stanica, zaštićena zelenilom (danas je tu deponija), stradala je prilikom bombardovanja PC „Ušće“ krajem aprila 1999. godine.

Krajem osme decenije prošlog veka počinje gradnja nesuđenog Muzeja revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije prema projektu arhitekte Vjenceslava Rihtera (1917-2002) iz 1961. godine. Još osamdesetih godina, podrumski postament je postao stecište beskućnika i lokalno smetlište. NJegova sudbina je i dan-danas nepoznata.

Treba pomenuti da su bila i dva raspisana anketna konkursa, prvi 2008, a drugi 2016. godine, koji su trebali da redefinišu ovaj prostor i uključe ga ponovo u sastavni deo života Beograđana. Međutim, na tom prostoru niče uveliko parking privremenog karaktera. Život je Beograđane, u više navrata, naučio da takvi privremeni objekti vremenom postaju stalni. Ukoliko Beograd ostane bez još jedne zelene oaze, možda ne bi bilo loše razmisliti o promeni imena grada u Betongrad.

Autor je univerzitetski diplomirani inženjer arhitekture