Spomenik Stefanu Nemanji – vrhunsko estetsko ruglo

Savršeno besmislena celina budućeg Savskog trga, gde se već odigrala jedna od dramatičnijih epizoda ubijanja grada – ukidanjem istorijske železničke stanice i bespravnom gradnjom kompleksa Beograd na vodi – sa glomaznim delom Aleksandra Rukivašnjikova, ruskog umetnika banalnog i anahronog izraza, preti da postane vrhunsko estetsko ruglo koje će Beograd smestiti među gradove s čijim se kičerajem sprda čitav svet.

Rečeno je već dosta o samom spomeniku, besmislu njegovih dimenzija, ispraznoj i pogrešnoj simbolici, neadekvatnoj poziciji, i jasno je da nema argumenta, estetskog, istorijskog, istorijsko umetničkog, urbanističkog ili naprosto zdravorazumskog, koji bi postavljanje takvog spomenika opravdao.

Čuveni, nedavno preminuli skulptor, Miodrag Živković, napuštajući mesto člana žirija koji je odlučivao o spomeniku, još je u maju 2018. godine izneo u javnom pismu brojne primere nesuvislosti i nestručnosti u procesu odlučivanja.

Već tada je bilo razloga za hitnu i masovnu reakciju javnosti, ali to je nažalost izostalo, što nije iznenađujuće, budući da vlast konstantno i na svim nivoima otvara nove frontove uništavanja prirode i gradova, kriminalnih afera i nasilja, a poslednjih meseci, otkako traje epidemija kovida 19, čitava Srbija životno je ugrožena bezobzirnošću vlastodršca i njegovog kriznog štaba.

U potpunosti lišen ma kakvog smislenog odnosa prema srpskoj istoriji, tradiciji, kulturnom nasleđu, pa i prema značaju i značenju istorijske ličnosti koju bi trebalo da predstavlja, takozvani spomenik Stefanu Nemanji, nalik na scenografski artikal nekog holivudskog spektakla ili zabavnog parka, dodatno doprinosi urušavanju i obesmišljavanju kulturnog identiteta podneblja već decenijama ugroženog ratovima, prekrajanjem istorije, nacionalizmom i populizmom, pogrešnim, nasilnim i provincijalnim kulturnim politikama.

Konačno, kao i mnogi dosadašnji projekti naprednjačke vlasti, već godinama posvećene pustošenju Beograda, upropašćavanju infrastrukture, ruženju i banalizovanju čitavih gradskih celina i ovaj spomenik rezultat je bahatog i kriminalnog raspolaganja novcem poreskih obveznika.

Estetika i smisao projekta zato su, s jedne strane, u drugom planu u odnosu na čin bezakonja koji postavljanje spomenika predstavlja, a s druge su sasvim logičan izraz i nadmeno otelotvorenje jedne kriminalne vlasti.

Nameće se utisak da sem nestručnosti i niskog kulturnog nivoa, iza ruženja Beograda stoje duboko usađeni kompleksi i osvetoljubivost pojedinaca koji u svom plitkom, mediokritetskom shvatanju grada uviđaju koliko im je grad kao pojam nerazumljiv, zastrašujuće kompleksan i odbojan.

Ako se dozvoli podizanje tzv. spomenika Stefanu Nemanji, Beograd će još jedan deo svog istorijskog jezgra, identiteta i pamćenja prepustiti rušiteljima gradova i smisla, a budućim generacijama ostaće monstruozno glomazan, tragičan, pa i tragikomičan simbol našeg poraza.

Autor je pisac, vizuelni umetnik, dobitnik NIN-ove nagrade za 2017. godinu