Statistika protiv SANU

A bio je namenjen pre svega srpskom narodu sa ocenom da „jugoslovenska mešavina elemenata… ne poseduje minimum potrebne koherentnosti da bi obezbedila dalji društveni razvoj“.

Iz ove ocene proizilazi i osnovna poruka pisaca pamfleta za budućnost srpskog naroda i njegovo političko delovanje, odnosno da je došlo vreme da se odnosi između jugoslovenskih naroda preurede sa pozicije ostvarivanja prava Srba na svoju državu. Kao glavne razloge za ovakvu ocenu pisci pamfleta navode slom privrednih reformi 1965. godine, te društveno-političko uređenje zasnovano na Ustavu iz 1974. godine. Međutim, u samom pamfletu nisu izneti podaci vezani za dvadesetogodišnji period koji je prethodio predmetnom pisaniju, dakle od 1965. godine do 1985. godine, a koji bi ukazali na stagnaciju u društvenom razvoju Srbije tokom tog perioda, te empirijski potvrdili ocenu koja je izneta.

U tom smislu, vrlo je značajno ukazati na neke od pokazatelja društvenog razvoja Srbije u periodu 1965-1985. godina, koji su pisci pamfleta označili kao „antiistorijski“, tj. kako bi se proverili navodi pisaca pamfleta na osnovu statističkih podataka.

Srbija je 1961. godine imala ukupno 7.642.227 stanovnika, od čega van Kosova 6.678.239, 1971. godine ukupno 8.446.591 stanovnika, od čega 7.202.898 van Kosova, a 1981. godine 9.313.676, od čega 7.729.236 van Kosova. Broj Srba u Srbiji pratio je ovaj trend rasta i tokom predmetnog dvadesetogodišnjeg perioda zabeležen je rast sa 5.704.686 1961. godine na 6.016.811 1971. godine, odnosno 6.182.155 Srba 1981. godine. Rast stanovništva je posledica i dužeg životnog veka, naime očekivana dužina životnog veka, u posmatranom periodu, porasla je 4,5 godina za žene, a 3,1 godinu za muškarce.

Godine 1965. u Srbiji je zabeležen broj od ukupno 1.486.800 zaposlenih, 1974. godine 1.723.000, 1985. godine 2.459.000 zaposlenih. Učešće žena u broju zaposlenih se povećalo sa 394.000 zabeleženih 1965. godine na 546.000 u 1974. godini, odnosno 876.000 u 1985. godini, dakle skoro da je utrostručeno, što je istovremeno i pokazatelj emancipacije ženske populacije.

Zdravstvo je generalno zabeležilo značajan razvoj, te je tako broj postelja za bolničko lečenje u periodu od 1964. godine porastao sa 21.168 na 46.657 1974. godine, odnosno 54.749 u 1984. godini. Broj radnika u organizacijama društvene zaštite namenjenih deci i omladini porastao je sa 4.064 u 1966. godini na 9.104 u 1975. godini, i 17.618 u 1985. godini, a broj jaslica i vrtića je porastao sa 657 – 1966. godine na 1.083 1975. godine, odnosno 1.592 u 1985. godini. Kretanje broja zaposlenih u oblasti socijalne zaštite nesumnjivo ukazuje na pažnju koja je posvećivana najslabijim kategorijama stanovništva, deci i odraslima koji su slabijeg socijalnog položaja.

Istovremeno je ulagano i u sistem obrazovanja, te je tako broj nastavnika sa punim radnim vremenom u školstvu porastao sa 58.807 registrovanih 1966. godine na 74.958 u 1974. godini, pa na 82.348 u 1985. godini.

U smislu saobraćajne infrastrukture, u Srbiji je 1965. godine bilo 4.141 km savremenih puteva, 1974. godine 6.789 km, a 1985. godine dostignuta je dužina od 21.747 km puteva. Izgrađenim savremenim putevima kretala su se 1.029.292 putnička motorna vozila 1985. godine, što je jedanaest puta više u odnosu na 1966. kada je registrovano 87.010 vozila ove vrste, i skoro duplo više nego 1975. kada je registrovano 597.188 vozila. Još je zanimljivije da je u periodu od 10 godina broj privatnih putničkih vozila porastao sa 559.441 1975. godine, na 968.013 1985. godine.

Broj aviona otpremljenih u domaćem avio-saobraćaju od strane domaćih prevoznika porastao je sa 5.250 u 1966. godini na 11.984 u 1985. godini, a broj aviona u vlasništvu domaćih kompanija je porastao sa 20 u 1966. godini na 33 letelice 1975. godine, odnosno 38 aviona 1985. godine, s tim što vredi napomenuti da su dva glavna, ako ne i jedina, avio-prevoznika u tom periodu, JAT i AVIOGENEX, imali svoje sedište u Srbiji.

Osnovna potreba za stambenim prostorom, tj. stanom, takođe je bila u fokusu. Prema popisu iz 1961. godine, u Srbiji je registrovano 1.765.000 stanova, 1971. godine 2.154.000 stanova, a 2.581.000 1981. godine.

Kretanja statističkih podataka iz perioda od 1965. godine do 1985. godine potvrđuju da je u Srbiji nastavljen opšti društveni razvoj iz prethodnog perioda i opovrgavaju osnovnu ocenu o neuspešnosti „jugoslovenske mešavine“ koju je Ćosić, jedan od idejnih tvoraca pamfleta, kasnije morbidno i otvoreno preformulisao u nacionalističku tezu o „Jugoslaviji kao grobnici srpskog naroda“. Postavlja se pitanje zašto pisci pamfleta nisu izneli i analizirali gorenavedene podatke koji su i tada bili dostupni, kao što su i danas dostupni u vidu redovnih izdanja statističkih godišnjaka?

Odgovor na ovo pitanje se sam nameće: zato što im nisu odgovarali. Gore izneti podaci, koji su samo mali deo obimne raspoložive statističke građe, opovrgavaju polaznu tvrdnju iznetu u pamfletu, da Jugoslavija nema više potencijala, te dokazuju da su Srbi i Srbija iskusili značajan društveni razvoj u „jugoslovenskoj mešavini“, uključujući i period koji je neposredno prethodio pisanju pamfleta. Samim tim nije utemeljena ni posledica ove tvrdnje, a koju su pisci pamfleta perfidno nametali, o potrebi stvaranja posebne srpske države, uz neminovnu promenu republičkih granica, kao alternative Jugoslaviji. Pored toga, danas, kao i pre 30 godina, od posebnog je značaja i zaključak da statistika pruža dokaze da srpski narod dobija u miru, što je antiteza Ćosićeve nacionalističke dogme da „Srbi dobijaju u ratu, a gube u miru“.

Autor je advokat iz Beograda