Svrstavanje uz Nesvrstane

Svetski državnici okupili su na Prvoj konferenciji pokreta Nesvrstanih oko zajedničke ideje – da naprave protivtežu u tada blokovski podeljenom svetu, suprotstave se kolonijalizmu i trci u naoružanju.

Zastave 25 zemalja sa četiri kontinenta koje nisu pripadale ni istočnom, ni zapadnom bloku, vijorile su se beogradskim ulicama. Arhivske fotografije prikazuju građane u špaliru dugom nekoliko kilometara – Terazije i prostor ispred današnje Narodne skupštine bio je dupke pun.

Mahalo se ljudima koje su do tada gledali samo na malim ekranima, mahom iz afričkih i azijskih zemalja poput Indije, Indonezije i Egipta.

Što je, kako je kazao istoričar Tvrtko Jakovina za naš list, mnogima od lidera iz pomenutih zemalja izgledalo kao čudo – „ta do jučer bijelom čovjeku nisu smjeli pogledati u lice, a sada im iskreno kliču“.

Beograd se pokazao kao dobar domaćin, ili što bi rekao Jakovina, „Beograd je bljesnuo kao domaćin“.

Pokret, čiji je tadašnja Jugoslavija bila jedan od stubova, bio je i te kako važan faktor u Ujedinjenim nacijama sa uticajem na tok svetske politike.

U uvodnom obraćanju Josip Broz Tito, predsednik Jugoslavije, kazao je: „Smatram da ćemo mi učiniti veliku uslugu svetu ako jasno i odlučno ukažemo na put koji vodi ka smirivanju, ka slobodi, ravnopravnosti i miroljubivoj saradnji svih naroda.“

Istoričari se slažu da Pokret, uprkos širenju na 120 država, koje predstavljaju većinu potrebnu za donošenje odluka u UN, i u kojima živi 55 odsto svetskog stanovništva, danas više nema uticaj po kojem je bio prepoznatljiv u drugoj polovini 20. veka. Ipak, njegove ideje su žive, on je i dalje tu, a problemi sveta su manje više isti.

Gde je Beograd danas ako je pre šest decenija bio centar sveta? Na prostoru zvanom Zapadni Balkan, odgovorila je istoričarka Branka Prpa za Danas, čime se, kako je navela, „kategorizira nedefinisani i problematični prostor Evrope“. Drugim rečima, dodala je, „njeno slepo crevo“.

Iako Srbija pokušava da ojača odnose sa Pokretom, iz kojeg je bila praktično isključena posle 1991, ne jenjava utisak da Beograd ovaj pokret danas dobrim delom koristi da uspori priznanje Kosova.

Dok se Srbija i dalje (ne)svrstava i balansira između Istoka i Zapada, za utehu ostaje sporazum „Otvoreni Balkan“, koji su nedavno potpisali predsednik Srbije Aleksandar Vučić i premijeri Severne Makedonije i Albanije Zoran Zaev i Edi Rama, a koje je ambiciozno predsednik Jedinstvene Srbije Dragan Marković Palma uporedio sa Pokretom nesvrstanih, Vučića sa Titom, Zaeva sa Naserom (nekadašnji predsednik Egipta) i Ramu sa Nehruom (bivši premijer Indije).