Tetka Hanifa, šta radiš?

U međuvremenu Francuska je osvojila titulu svetskog prvaka, stanovnici Tristan da Kunja, najudaljenijeg naseljenog mjesta na svijetu čuli su za hrvatsku nogometnu reprezentaciju, gorila Hanibako Koko koja je znala dvije hiljade riječi engleskog jezika napustila je ovaj svijet, tetka Hanifa, Muratka i njena snaha, čekaju izbore i nadaju se da će Srbija do 2025. godine postati članica EU, Sandžak dobiti autonomiju i tramvajsku liniju broj 2. Zanimljivi su narativi oblikovali naš život i doprineli da učmala životna svakodnevica bude za nijansu drugačija.

Futurističke ideje o razvoju grada, urbanističkim procesima, podvizima, bili su legitimna, stručno rečeno, komunalna tema, delegirana iz online svijeta pazarskog građanstva. Slike grada koji ima besprekoran javni prevoz, tramvajsku liniju, koji podseća na civilizaciju, na rahatluk i dostojanstvo šerovane su mjesecima na društvenim mrežama. Građani imaju pravo da predlažu, promišljaju, iniciraju, motivišu, podrže, ali prije svega imaju pravo na pobunu i san. Priča o „tramvaju“ paradigma je građanskog aktivizma koji mobiliše i okuplja sledbenike oko ideje za opšte dobro. U kojoj meri je projekat tramvajizacije grada izvodljiv nije u ovom trenutku od velike važnosti, koliko činjenica o jednoj legitimnoj ideji grupe pojedinaca. U zajednicama gde je građanski aktivizam dehumanizovan i sveden na folklornu zafrkanciju i mahalsko orgijanje botovskih daktilografa, inicijative pokrenute iz iskrene potrebe osnaživanja građanske svijesti i ukazivanja na realne probleme, dočekane su neprihvatljivo i nerazumno. To je logički okvir kretanja svih aktera koji prepoznaju opasnost male pobune građanske intervencije na stanje uspavane svijesti. Možda se nećemo voziti tramvajem, to je kažu stručnjaci sa društvenih mreža, skupo i neizvodljivo, ali se treba prisetiti javno izrečenih „amaneta“ i preuzetih obaveza lokalnih dužnosnika o hitnom rešavanju i instaliranju ograde na Bedemu, koga su opet vrli građani oslobodili.

Dok smo uživali u komforu javnog tramvajskog prevoza, otpočela je restauracija i rekonstrukcija Arap džamije. Kažu da su tramvaji zamaglili naše oči, šine probile našu glavu, dok su padali, jedan po jedan, zidovi Hasan Čelebi džamije. Država i njene nadležne institucije ne vode brigu o kulturno – istorijskom nasleđu u Novom Pazaru. Svedočimo trenucima potpune devastacije materijalnog kulturnog nasleđa otomanske zaostavštine na ovom području. Nema jasne strategije, akcionog plana, konkretnih institucija i volje da se reše prisutni problemi koji potiru istoriju grada. Poslednjih godina naše preokupacije bile su usmerene na pisanje deklaracija, memoranduma i kojekakvih budalaština za dnevno politička potkusurivanja i nadmudrivanja, dok je pred očima nestajao identitet grada. Možda će obnoviteljske inicijative Republike Turske dobrim planovima i iskusnim neimarima vratiti izvorni oblik preostalog materijalnog nasleđa u centru grada. Rekonstrukcija i restauracija su druga paradigma prisvajanja, institucionalnog ludila i moći pojedinaca, koja se reprezentativno ogleda u međama gradskog trga u centru grada. Ništa u ovom gradu ne može da iznenadi, jer smo u nedostatku životnih standarda prinuđeni da sufliramo u folklornim, literarnim, ekološkim, teološkim sekcijama i potvrđujemo građansku poslušnost „lajkovima“ političku privrženost „šerovanjem“.

Međunarodna zajednica koja je godinama sa pažnjom gledala na Sandžak i sa relevantnim sagovornicima iz trećeg sektora promišljala o trenutnim krizama, rešenjima i načinima kako da pomogne, umorila se od istih narativa, horizontalnih i vertikalnih pristupa, institucionalnih aranžmana, nedostajućeg predikta, birokratskog jezika, od svega. U neko drugo vreme civilno društvo je bilo okosnica dijaloga, sada obično uspavljuje međunarodne emisare, jer istim tonom, godinama objašnjavamo i dekonstruišemo problem nerazvijenosti, ekonomske devastiranosti, političkih kalkulacija, tenzija, autonomaških pretenzija i drugih problema sa kojima se Sandžak, bezmalo trideset godina, svakodnevno suočava. Koristeći stanje opšte dezorijentacije, kolege iz Beogradskog pašaluka u svojim izveštajima sa ponosom ističu institucionalnu krhkost i neorganizovanost organizacija civilnog društva, pravdajući tako povremene projektne izlete do Novog Pazara. Potrebna je „radical strategy“, iritirajući pristupi, inicijative i spremnost da se kontinuirano suočavamo sa trenutnim izazovima surove sadašnjosti, koja u raljama prisutnih lokalnih cenzura, podseća na dobrobit minulog rada i pristajanja na kolektivnu šutnju.

Još jedan izazov nas čeka u ovoj godini to su izbori za Bošnjačko nacionalno vijeće. Sve tri vodeće bošnjačke političke partije kreiraće i podržaće svoje liste. Naša kontribucija izbornom procesu, ogledaće se u uspostavljanju prostora za zajedničko promišljanje i dijalog kandidovanih vijećnika i građana kroz Lokalnu platformu za dijalog. Više stotina građana je u prethodne dve godine svojim učešćem potvrdilo zainteresovanost za dijalog o različitim temama u lokalnoj zajednici, aktivno podržavajući naše projektne inicijative usmerene na dijalog. Duboko verujemo, da na ovaj način, u skladu sa ograničenim kapacitetima, dajemo svoj skroman, ali značajan doprinos afirmaciji demokratske kulture u lokalnoj zajednici. Dok čekamo početak izborne groznice, očekuje nas intenzivni period na afirmaciji koncepta Interkulturalnog obrazovanja u manjinskim zajednicama širom Srbije. Treba sačuvati snagu i sitnu pamet.

Autor teksta je programski koordinator u Akademskoj inicijativi Forum10