Radoš Ljušić, uzor koji čini da postane Niko

Autor, koji je Neko u srpskoj istoriografiji, takvim postupcima čini da postane Niko u struci u kojoj je, uz naučne radove, decenijama vaspitavao, formirao i služio kao uzor generacijama istoričara.

Neskriveni animozitet prema koleginici Radojević sasvim je poništio obavezu istoričara, posebno univerzitetskog profesora i naučnika, da isključivo na osnovu činjenica nepristrasno kritički vrednuje njeno naučno delo.

Vratimo se činjenicama!

Koleginica Mira Radojević bila je najbolji đak u nekoliko generacija istoričara rođenih u drugoj polovini 50-ih i početkom 60-ih godina XX veka (imala je, u to vreme, izuzetno visoku prosečnu ocena na osnovnim studijama 9,66).

Postdiplomske studije okončala je odbranivši veoma zapaženu istraživačku magistarsku tezu „Udružena opozicija 1935-1939. godine“ (mentor prof. dr Branko Petranović), a sa laskavim ocenama članova doktorske komisije ocenjena je i njena doktorska disertacija „Božidar V. Marković (1974-1946). Politička biografija“ (mentor prof. dr Đorđe Stanković). Oba rada su objavljena kao posebne monografije.

Naučni bilans koleginice Radojević čini šest monografija (dve u koautorstvu) od kojih je jedna, pored tri izdanja na srpskom, objavljena i na engleskom, ruskom, nemačkom, slovačkom i makedonskom jeziku.

Uz to, koleginica Radojević je autor uvodnog teksta i hronologije koja se odnosi na istoriju jugoslovenske države (koautorstvo), kao i udžbenika istorije za četvrti razred gimnazije.

Pisac je preko sto naučnih radova objavljenih u zemlji i inostranstvu, više desetina bibliografskih odrednica objavljenih u Srpskoj enciklopediji i Srpskom bibliografskom rečniku, više desetina kritičkih osvrta, prikaza i stručnih recenzija… Koleginica Radojević je bila urednica nekoliko zbornika naučnih radova. Sa zapaženim referatom učestvovala je na preko sto naučnih i stručnih skupova u zemlji i inostranstvu (Ruska Federacija, Češka Republika, SR Nemačka, Mađarska, Hrvatska…).

Tematski novi i raznovrsni, hronološki vezani za ceo 20. vek, utemeljeni na „čvrstom tlu“ istorijskih izvora i relevantnoj literaturi, radovi dr Mire Radojević predstavljaju siguran temelj i instruktivni putokaz za svako dalje bavljenje istorijom jugoslovenske ideje, Prvog i Drugog svetskog rata, državno-pravnog uređenja srpske i jugoslovenske države, spoljne politike, demokratije i parlamentarizma, srpskog pitanja, srpsko-hrvatskih odnosa, intelektualnih i političkih elita, građanskih stranaka, posleratne jugoslovenske emigracije, dodirnih tačaka istoriografije i književnosti.

U njihovom središtu je interesovanje istoričara za sudbinu pojedinca i čitavih političkih i intelektualnih generacija na prelomu epoha obeleženih ratovima, ideologijama, procesima dugog trajanja i zanimanje za ljude koji ispunjavaju istoriju, iznedruju ideje, nose istorijske procese, a čiji nam životi izmiču, a uloga i društveni angažman ostaju nedovoljno uočeni.

U knjigama i naučnim radovima koleginica Radojević vrednuje politički i društveni učinak pojedinaca i čitavih generacija, registruje delatnost „krugova“ istomišljenika koji sazrevaju u sličnim okolnostima („heterogene grupe mislećih ljudi“), identifikuje ključna pitanja i probleme koje je pred naraštaje Srba postavljala istorija, uočava značaj postojećih institucija, meri uticaj dominantnih evropskih ideja, pojava i shvatanja u srpskoj istoriji.

Pouzdanu izvornu osnovu za svoje zaključke koleginica Radojević je pronalazila u istorijskoj građi pohranjenoj u fondovima i zbirkama više domaćih i stranih arhiva i biblioteka.

Njene radove odlikuje i izuzetno dobro poznavanje objavljenih istorijskih izvora, štampe, periodike, istoriografske, pravne, politikološke, filološke literature i publicistike. Pristup koleginice Radojević istovremeno predstavlja dopadljiv metodološki obrazac za istraživanje ličnosti i njihove uloge u istoriji. Postignuti rezultati vredni su i u saznajnom i u metodološkom smislu.

Nastupi na brojnim međunarodnim naučnim skupovima (preko 80), objavljivanje radova na jezicima danas najuticajnijih istoriografija sveta, predavanja držana na više evropskih i domaćih univerziteta, mentorstva stranim studentima i dr. najdirektnije su, zahvaljujući i naučnom angažmanu koleginice Radojević, doprineli uključivanju istraživačkih rezultata srpske istoriografije posvećene temama XX veka u međunarodnu razmenu znanja.

Briljantan stil pisanja i predavanja izdvaja koleginicu Radojević iz kruga istoričara generacije kojoj pripada. Čine je prepoznatljivom.

Pod mentorstvom koleginice Radojević odbranjena su 172 diplomska rada, više od 100 master radova, jedna magistarska teza i 16 doktorskih disertacija. Osim toga, bila je član komisije za odbranu 70 doktorskih disertacija i 22 magistarske teze.

Koleginica Radojević u nastavni proces permanentno uvodi rezultate domaće i strane nauke koji se tiču istorije jugoslovenske države i društva, a svoja predavanja oplemenjuje i saznanjima do kojih dolazi sopstvenim istraživanjima.

Kvalitet naučnih radova koleginice Radojević presudno je uticao da novembra 2018. godine bude izabrana za dopisnog člana SANU.

O ugledu koji uživa među kolegama svedoče i činjenice da je prethodnih godina bila predsednik Upravnog odbora Arhiva Jugoslavije, kao i član Upravnog odbora Marice srpske, Srpske književne zadruge, Odbora za istoriju XX veka SANU, Uređivačkog odbora Srpske enciklopedije, Uređivačkog odbora Srpskog biografskog rečnika, Stručnog saveta Muzeja istorije Jugoslavije.

U isto vreme bila je član redakcija časopisa Istorija 20. veka, Tokovi istorije, Zbornik za istoriju Matice srpske, Istorijska baština, kao i redakcije monografskih izdanja Instituta za noviju istoriju Srbije.

Dobitnik je nagrade „Ilarion Ruvarac“, koju u oblasti istoriografije dodeljuje Matica srpska, Plakete Kolarčeve narodne zadužbine, nagrade „Vladimir Ćorović“ za najbolje istoriografsko delo i Posebnog priznanja za doprinos nauci na 62. Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu.

Da li je neko sa takvim stručnim rezultatima, koji svedoče o temeljnosti pristupa i sabranom znanju, Neko ili Niko u srpskoj istoriografiji? Da li je naučna karijera koleginice Radojević briljantna, što je naše stručno mišljenje, ili „naopaka“, „neuredna“, „neuobičajena“…?

Mira Radojević je u savremenoj srpskoj istoriografiji „nevidljiva“ samo ukoliko ne želite da vidite njeno naučno delo, „nečujna“ samo ukoliko niste spremni da čujete ono što ona svojim celokupnim naučnim radom govori, „neupotrebljiva“ samo ukoliko niste zainteresovani i upućeni u ono čime se ona istraživački bavi, a to je nacionalna istorija XX veka.

Bez srama zlonamerno suditi o ljudima, o ljudima koji vrede, znači vršiti nasilje nad istinom, pravdom i umom. Da bismo govorili i pisali o drugima, moramo prvo poći od sebe, moramo kritički sagledati sebe, svoje stavove, postupke, namere, poruke i birati reči koje izgovaramo i zapisujemo.

Odgovornost, koje nema, tema je nad kojom se srpsko društvo, ali i uređivački timovi uglednih medija, moraju zamisliti!

Autor je profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU)

Stavovi autora u rubrici Dijalog ne odražavaju nužno uređivačku politiku Danasa.