Osam srpskih naučnika među svetskom elitom

Autori studije su kreirali javno dostupnu bazu od nešto preko 100.000 najcitiranijih naučnika sveta, u kojoj se nalazi i osam srpskih naučnika. Među njima je pet akademika: Ivan Gutman, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu, Dušan Teodorović, profesor Saobraćajnog fakultet Univerziteta u Beogradu, Vladimir Kostić, sa Medicinskog fakulteta UB, Zoran Petrović, sa Instituta za fiziku UB i Nikola Konjević, profesor Fizičkog fakultet UB, a sem njih u ovoj grupi su i Magdalena Đorđević, sa Instituta za fiziku UB, Gordana Ćirić Marjanović, profesorka Fakulteta za fizičku hemiju UB i Livija Cvetićanin, sa Fakultet tehničkih nauka Univerziteta u Novom Sadu. Plasmanom u ovu grupu naši naučnici su svrstani među 1,5 odsto najbolje rangiranih u svetu.

Kako za Danas objašnjava akademik Dušan Teodorović, sedam miliona svetskih istraživača rangirano je na osnovu više kriterijuma. Podaci o publikacijama i izvornoj citiranosti su preuzimani iz baze SCOPUS. Metodologija rangiranja, koju su razvili istraživači sa Stanforda, kažnjava pojave veštačkog podizanja ukupnog broja citata, kao što je veliki broj autocitata i međusobno citiranje povezanih saradnika i kolega organizovanih u male međunarodne grupe (tzv. „farme citiranja“).

– Predložena metodologija vodi računa o broju autora na radu i pokušava da spreči lažna autorstva, odnosno dopisivanje na naučne radove onih koji nisu učestvovali u istraživanju. Značajno je istaći da nova metodologija rangiranja vodi računa o ukupnom broju citata, Hiršovom h indeksu, Hiršovom h indeksu modifikovanom zbog koautorstva, broju citata koje ima istraživač na samostalnim radovima, broju citata radova na kojima je istraživač jedini ili prvi autor i broju citata radova na kojima je istraživač jedini, prvi ili poslednji autor – ističe Teodorović.

On veruje da će predložena metodologija za rangiranje biti široko korišćena u svetu, zbog dosad najsveobuhvatnije analize naučnih rezultata, ali i zbog ugleda institucije koja stoji iza nje. Naš sagovornik ukazuje da ova metodologija može da predstavlja značajan putokaz akademskoj zajednici u procesu evaluacije istraživača.

– Ona predstavlja sve ono što je suprotstavljeno idejama koje je nedavno promovisao predsednik Srbije Aleksandar Vučić, na predlog profesora Stojana Radenovića, ekspresno proglašenog od strane režimske štampe za spasioca srpske akademske zajednice. Najnovije rangiranje je na suprotnoj strani moralne skale od lažnog dopisivanja na radove i unajmljivanja inostranih istraživača koji bi trebalo da svoje rezultate objavljuju pod firmom Univerziteta u Beogradu, iako niti žive, niti se bave istraživanjima u Srbiji – ističe Teodorović.

Rezultati istraživača sa Stanforda su objavljeni u časopisu PLOS Biology.

Gutman među 0,6 promila najznačajnijih naučnika

– Posebno je značajno istaći poziciju akademika Ivana Gutmana, koji se po svojim istraživačkim rezultatima nalazi na 4.439 mestu među 6.880.389 rangiranih istraživača, što ga dovodi u društvo 0,6 promila najznačajnijih svetskih naučnika – kaže akademik Dušan Teodorović.

Čemu služi rangiranje istraživača?

Evaluacija i rangiranje istraživača se u svetu sve više koristi u situacijama kada se odlučuje o postavljenjima profesora, unapređenjima ili dobijanju istraživačkih projekata. Donošenje odluke o dobijanju profesure i napredovanje kroz naučna zvanja na svetskim univerzitetima najviše zavisi od broja i kvaliteta objavljenih naučnih radova. U manje razvijenim zemljama i autoritarnim i totalitarnim režimima, rangiranje i promocija pojedinaca i stvaranje „režimskih naučnika“ može da bude sastavni deo režimske propagandne mašinerije, ukazuje akademik Teodorović.

Kao osnovna mera kvaliteta istraživača se najčešće koristi obim citiranja objavljenih radova od strane drugih istraživača. Pored ukupne citiranosti istraživača, od 2005. godine vodeći svetski ugledni univerziteti koriste i tzv. Hiršov indeks, kao meru naučne kompetentnosti istraživača. Indeksne baze Google Scholar, Publish or Perish, Web of Science i SCOPUS sadrže podatke o publikacijama, citiranosti i indeksu naučne kompetentnosti istraživača.