Projekat sanacije deponija: Smeće se (ne) kreće

Opština Prijepolje dobila je tri miliona dinara kako bi se pripremio projekat sanacije, remedijacije i zatvaranja Stanjevina, a paralelno će se raditi i projekat za izgradnju Regionalne transfer stanice na lokaciji Banjica.

Cilj je da se što pre i na što prihvatljiviji način otpad usmeri ka deponiji u Užicu, a prema odluci Vlade Srbije. Za sve to je predviđena ova godina. U Odluci Vlade iz jula prošle godine piše i da “ sprovođenje ovih mera podrazumeva završetak radova na proširenju sanitarne deponije Duboko u Užicu što je i uslov za izgradnju transfer stanice u Novoj Varoši. Rešavanje gorućeg problema prijepoljske opštine, opasno ruglo na ulasku u grad, od prošle godine pre svega zavisi od agilnosti nadležnog ministarstva i Vlade Srbije.

Po nalogu istog ministarstva, prijepoljska opština je 2015. godine iz budžeta izdvojila milion i 200 hiljada dinara kako bi se sanirala deponija. Nasuta je zemlja da bi se prostor kultivisao, potom je ograđen i JKP „Lim“ je tada planiralo da se deponija zatvara, kako bi se onemogućio pristup onima koji tu bacaju inače zabranjeni životinjski otpad. Onda je sve to ponovo „zatrpano“ smećem, deponija je postala brdo jer se stalno šire područja koja su pokrivena „uslugom iznošenja smeća“.

Posle manje od četiri godine, više nije dovoljno da se „sanira“ već je potreban i projekat sanacije koji će koštati oko tri miliona dinara. Projekat će sadržati i „remedijaciju“, a cilj remedijacionog procesa je da se spreči širenje zagađenja zbog prodiranja u podzemnu vodu i ulaženja opasnih materija u lanac ishrane.

Koja varijanta čišćenja će se primeniti zavisi od vrste zagađenja, prirode terena. A ove godine sve to trebalo bi da „dobaci“ do izrade projekata, te da se „pripremi“ Regionalna transfer stanica za otpad. A vreme za rešavanje pitanja nesanitarnih deponija u Srbiji „curi“.

Lokalna samouprava bavi se ovim problemom intenzivno od 2004. godine. Započelo se sa ulaganjem u Regionalnu deponiju Banjica, iz državnog Fonda za zaštitu životne sredine opredeljeno je tada 43 miliona dinara, opštine su uložile oko 15 miliona dinara, iz NIP-a su usmerena 32 miliona dinara. Ali stalo se 2008. godine jer su donete zakonske izmene, morao se preprojektovati glavni projekat, to je i urađeno sredstvima „Progresa“ još 2013. godine.

Priboj je bio izgledan u jednom trenutku kao privremeno rešenje, ali posle oštećenja mosta u bombardovanju, Prijepolje je bilo prinuđeno da ponovo aktivira Stanjevine i tako je ostalo. Predstavnici nadležnog ministarstva davali su predlog i da se prijepoljsko smeće „pridruži“ varoškom i pribojskom na istoj privremenoj lokaciji, ali opština Priboj nije dozvolila. Tada se čulo razmišljanje stručnjaka za ekologiju iz Ministarstva za ekologiju da se „prednost daje nastavku izgradnje Regionalne deponije „Banjica“.

Procenjeno je da treba barem još pet godina kako bi ova deponija postala realnost jer je trebalo uložiti još 7,5 miliona evra. Zato je potrebno, kako stoji u tadašnjem „mišljenju“ nadležnih iz ministarstva, narednih pet godina primeniti „održiva, privremena, najkvalitetnija i najjeftinija rešenja za odlaganje komunalnog otpada“. Formiran je i Regionalni centar za upravljanje otpadom „Banjica“, imenovan direktor i članovi Skupštine ovog centra koji ništa nije od formiranja radio, ali su uredno isplaćivane „prinadležnosti“ pomenutima iz budžeta opština.

Koliko je koja opština dala para za „prinadležnosti“, to jest za plate direktoru i nadoknade članovima Skupštine, nemamo podataka. Možda je došao trenutak da se sve to promeni i stavi u „funkciju“. „Samo“ što je krajnje neracionalno ponašanje tokom prethodnih čak 15 godina dovelo do trošenja silnih para i gubljenja silnog vremena. Razni „državni sekretari“ i „pomoćnici pomoćnika“ su se izmenjali, a epilog je da je u Stanjevinama naraslo brdo od đubreta.

Opštinska rukovodstva su pokušavala da predlože neku privremenu lokaciju za odlaganje smeća, ali država to nije podržala jer je bilo neprihvatljivo otvaranje novih nesanitarnih deponija. Usledila su obraćanja načelniku Zlatiborskog okruga i odgovornima u Regionalnoj deponiji u Užicu, svim opštinama koje su njeni osnivači, ali od jeseni 2015. godine nije bilo odgovora.

Rečeno je jedino da je država spremna da uloži značajna sredstva za proširenje te deponije. Opština Prijepolje je 2017. godine obezbedila donaciju od Vlade Slovenije i činilo se da je blizu izgradnje savremene transfer stanicu za prikupljanje otpada ali je i ta inicijativa zaustavljena jer su u međuvremenu donete neke odluke na nivou države koja je „mapirala“ mrežu sanitarnih deponija. Zato je krupna stvar Regionalna transferna stanica koja će biti izgrađena za potrebe četiri opštine kako bi se smanjile količine deponovanog otpada koji će se, kako je sada izgledno, odvoziti do Užica.

Inače, tendencija je, u skladu sa briselskim preporukama, da se smanji mreža sanitarnih deponija, da dođe do ukrupnjavanja.

Odluka Vlade Srbije

Vlada Republike Srbije 7. juna 2018. godine, donela je Odluku o zajedničkom obezbeđivanju i sprovođenju upravljanja otpadom. Odlukom je određeno na koje će postojeće regionalne sanitarne deponije jedinice lokalne samouprave da odlažu otpad. Osnovni razlog za donošenje ove Odluke je potreba i nastojanje da se unapredi sistem upravljanja otpadom u Republici i ubrzaju promene u skladu sa utvrđenim prioritetnim ciljem u oblasti zaštite životne sredine, a to je : „uspostavljanje održivog sistema upravljanja otpadom i otpadnim vodama“ u okviru koga je između ostalog određena ciljana vrednost rezultata za smanjenje količina komunalnog otpada odloženog na nesanitarne deponije.

Da bi se do kraja 2018. godine dostiglo ciljano smanjenje količina otpada koji se odlaže na nesanitarne deponije – smetlišta od 2,5 procentnih poena, kao i smanjenje 28,5 procentnih poena projektovano za kraj 2020. godine, potrebno je u što većoj meri iskoristiti već izgrađene kapacitete za sanitarno odlaganje komunalnog otpada.