Sinod SPC sklanja vladiku Maksima sa fakulteta

Vladika Maksim predaje Patristiku 2, a Vilotić, koji se do septembra nalazi na neplaćenom odmoru zbog organizacije novog sekretarskog posla, Istoriju religije. U SPC, na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu i u Rektoratu Beogradskog univerziteta o ovom „slučaju“ ćute sa nezvaničnim objašnjenjem da su u toku kolektivni godišnji odmori.

Osim što je reč o u SPC nezapamćenom presedanu da se sa mesta predavača na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu povlači episkop, ovaj slučaj mogao bi da ima i političku pozadinu, jer su i vladike Maksim i Grigorije, čiji je sekretar „kažnjen“, bili među arhijerejima koji su javno i na poslednjem prijemu predsednika Srbije Aleksandra Vučića u jednom od patrijaršijskih salona tokom majskog Sabora kritikovali Vučićevu politiku na Kosovu i Metohiji.

U crkvenim izvorima spekuliše se da je sinodska odluka o smeni dvojice predavača, između ostalog, obrazložena time što u redovnoj nastavi ne mogu da budu oni koji žive u Zapadnoj Evropi i Americi, što do sada nije bila prepreka za angažovanje u obrazovnim ustanovama SPC. Vladika Maksim je predavao na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu kad ga je 2006. Sabor izabrao za episkopa zapadnoameričkog.

Prema Danasovim nezvaničnim saznanjima, u sinodskoj odluci pominju se i navodna kršenja Statuta univerziteta zbog kojih Sinod strahuje od prosvetne inspekcije, kao i briga o normalnom životu eparhija u dalekoj dijaspori, čiji su episkopi profesori u Beogradu. Sinod se u odluci, kako se nezvanično priča, pozivao čak i na odredbe Statuta samog Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta o neophodnosti nastave u duhu vernosti Svetom pismu i svetom predanju Crkve.

Pojedini crkveni sajtovi, koji su spekulisali o smeni vladike Maksima i Marka Vilotića, tvrde da se tim povodom patrijarhu Irineju obratio protestnim pismom episkop umirovljeni bivši zahumsko-hercegovački Atanasije (Jevtić), počasni profesor i dugogodišnji dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta, inače duhovni otac vladika Maksima i Grigorija. Isti izvori navode da je poglavar SPC vladici Atanasiju potvrdio „stav Sinoda da redovni predavač na fakultetu ne može da bude neko ko živi u Americi“.

U crkvenim izvorima procenjuje se da sinodska odluka od 8. jula o uklanjanju dvojice predavača zbog odmora još nije stigla do Bogoslovskog fakulteta. Na zvaničnom sajtu najviše bogoslovske školske ustanove SPC imena redovnog profesora vladike Maksima i docenta Marka Vilotića i dalje su na listi nastavnika i saradnika.

Rektorat Beogradskog univerziteta 17. jula obavestio je naš list da su Danasova pitanja u vezi sa sinodskom odlukom prosleđena Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu sa obavezom da nam odgovori. Odgovori do juče nisu stigli.

Pravoslavni bogoslovski fakultet, kao deo Beogradskog univerziteta na koji je vraćen 2004, posle 52 godine progona posleratnih komunističkih vlasti, u svom Statutu navodi da se pridržava Zakona o visokoškolskom obrazovanju, Statuta Univerziteta i Bolonjskog procesa. Profesori se biraju kao i na svim drugim fakultetima BU – preko konkursa, osim što je samo pri prvom izboru nekog od predavača neophodna saglasnost Sinoda SPC.

Zbog dve godine stare odluke poglavara SPC da bez njegovog blagoslova niko ne može da daje izjave za medije, Danasovi crkveni izvori nezvanično objašnjavaju da se odlukom Sinoda o smeni dvojice predavača ušlo u „sivu zonu“ – jer pravna akta ne poznaju ovakvu situaciju, te da je ovo gotovo nezapamćen slučaj u posleratnoj istoriji SPC. U crkvenim krugovima upozoravaju da je situacija utoliko nezgodnija što je pravo predavanja oduzeto episkopu, koji vodi eparhiju, a posredno se dovodi u pitanje i ispravnost njegovog verskog učenja.

Na potezu je, kako tvrde u vrhu SPC, dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta episkop braničevski Ignatije (Midić) – na njemu je da odluči da li će sprovesti sinodsku odluku ili će se na nju žaliti, što bi moglo da se završi kao tačka dnevnog reda na Saboru. Vladika Ignatije je na putu, a u sedištu Eparhije braničevske njegov povratak očekuju tokom ove nedelje.

Danas se obratio i episkopu bačkom Irineju, članu Sinoda i portparolu SPC, ali on je, kako nam je rečeno u sedištu Eparhije bačke, trenutno u inostranstvu. Zanimljivo je da su vladike Maksim i Irinej bački pre majskog Sabora javno a tokom saborskog zasedanja iza zatvorenih vrata vodili spor oko „ukrajinskog crkvenog pitanja“.

To je bila jedna od saborskih tema, ali u delu episkopata procenjuju da su se na kraju na vladici Maksimu „slomila“ saborska kola i zbog neslaganja srpskih arhijereja oko politike Aleksandra Vučića na KiM. Sabor je, ipak, smogao snage da se odupre pritiscima predsednika Srbije i da zvanično saopšti da je protiv nezavisnosti, podele i razgraničenja na KiM, ali je vladika Maksim, zbog nekih formulacija oko „ukrajinskog crkvenog slučaja“, morao da se izvini Saboru.

Uprkos saborskoj odluci, njegov „slučaj“ se našao i u završnom saopštenju Sabora koje je pisao vladika Irinej bački. Na intervenciju, to saopštenje je preko noći izmenjeno na zvaničnom sajtu SPC, ali je vladika bački potom objavio saborski dokument o „slučaju“ vladike Maksima, zbog prepiske sa pojedinim beogradskim medijima.

Vladika Maksim se na udaru pojedinih episkopskih krugova i dela crkvene javnosti našao i pre nekoliko godina zbog tolerantnog stava prema Darvinovoj teoriji evolucije, zbog čega se takođe izvinjavao Saboru SPC, ali mu ni tad ni sad u maju nisu izrečene druge epitimije.

Zajedno sa vladikom Maksimom, među 12 srpskih bogoslova koji su potpisali Stav o teoriji evolucije bio je i docent Marko Vilotić. Vladika Maksim je i jedan od potpisnika dopisa patrijarhu Irineju od kog se traži da se sa zvaničnog sajta SPC ukloni netačno i izmenjeno saopštenje poslednjeg Sabora, i to najviše u delu o Vučićevom prijemu. To saopštenje je još na sajtu.

Zbog putovanja portparola SPC, Danas još nije dobio odgovore i na pitanja da li je „izbacivanje“ sa fakulteta neka vrsta nastavka „odmazde“ prema vladici Maksimu i da li će se i kad na sajtu SPC izmeniti saborsko saopštenje, što od kraja maja traži deo episkopata.

Patrijarhovi jubileji

Na sajtu i medijima SPC nema ni pomena o smenama na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu. Jedna od glavnih tema je dvostruki jubilej patrijarha Irineja – šest decenija monaškog staža i 45 godina episkopske službe, za koje je krajem prošle nedelje čestitke dobio i od poglavara Ruske pravoslavne crkve patrijarha Kirila.

Predavači

Na listi nastavnika i saradnika Bogoslovskog fakulteta iz redova arhijereja, pored vladike Maksima i dekana vladike Ignatija, trenutno je i mitropolit zagrebačko-ljubljanski Porfirije (Perić).