Dve prazne kutije

I danas su kefalna premeravanja, ali iz drugih razloga, u žiži interesovanja javnosti, ponajviše zahvaljujući Kolinu Firtu. Sve je počelo kao puka zabava za gledaoce britanskog Kanala 4, ali se na kraju završilo ozbiljnim neurološkim otkrićem. Naime, britanski glumac je naručio istraživanje eventualnih bioloških razlika između desničara i levičara ne sluteći da će se iz te narudžbine izroditi epohalno otkriće. Ekipa londonskih neurologa je radeći na uzorku od devedeset londonskih studenata, zaključila kako je mozak levičara zadebljaniji u predelu prednjeg cingularnog korteksa, odgovornog za donošenje odluka, dok je amigdala, primitivni deo mozga zadužen za osećanja, znatno izraženija kod desničara. Iako će neko verovatno reći da sve to nema blage veze s mozgom, Firt je izvan svake sumnje ubo pravu stvar. Iako će se neko zapitati šta bi na kraju krajeva trebalo da obznani ovo ili neko slično istraživanje? Možda upravo to da je drvo ideologije još uvek zeleno, kako bi rekao Norberto Bobio. Ili eventualno to da se rađamo sa određenim ideološko-političkim dispozicijama. Ili da podela na levo i desno, ustanovljena još u vreme Francuske revolucije kada su u novoformiranoj skupštini monarhisti seli desno, a Robespjerova grupa levo, još uvek opstaje u globalnom selu. Problem se možda krije u tome što smo uveliko zagazili u epohu izjednačavanja (Maks Šeler) i povinovanja (Rasel Džekobi). Pa je u tom smislu izjednačavanje između levice i desnice otpočelo onog momenta kada su se i jedna i druga strana povinovale nadnacionalnoj ideologiji slobodnog tržišta. Otprilike nakon pada Berlinskog zida. Što je i dovelo do stvaranja globalne ideološke salate u kojoj se razlike između, recimo, nemačkih socijaldemokrata i engleskih torijevaca sve manje razaznaju. S obzirom na to da su i jedni i drugi potpali pod ono što nemački sociolog Urlih Bek naziva neoliberalnom levicom odnosno desnicom. Čak se i razlike između umerene i krajnje desnice odnosno iste takve levice više odnose na razlike u sredstvima, a manje u ciljevima njihovog delovanja. Jer, dok bi Nik Grifin, britanski krajnji desničar, torpedovao imigrantske brodove, dotle bi se britanski premijer Kameron zalagao za zakonsko ograničenje priliva strane radne snage. Što se obrni okreni na kraju svodi na isto. S druge strane, dok se razlika između ekstremnog levičara Uga Čavesa i umerenijeg Eva Moralesa u krajnjem slučaju svodi na pitanje antiglobalističke leksike, krajnji cilj (rušenje kapitalizma) kod obojice ostaje isti. E sad, potpuno je drugo pitanje (i pomalo besmisleno) da li se najvažnije razlike između Čavesa i Grifina, koji bi po Beku trebalo da predstavljaju protekcionističku levicu odnosno etničku desnicu, isključivo kriju u njihovim kefalnim konfiguracijama? Između desnih i levih ekstrema, granice su još uvek uočljive.

I kod nas su još uvek vidljive granice između levice i desnice dok ih brojna politička pomeranja konačno ne zamagle u doglednoj budućnosti. Radikali i dalje predstavljaju našu krajnju desnicu. Naprednjaci su se pomerili ulevo pa se sada nalaze desno od centra. Dok se, na primer, u ideološkom smislu Nikolić od srpskog Nika Grifina transformisao u Dejvida Kamerona dotle je Todorović još uvek na pozicijama srpskog Gerta Vildersa. Desno od centra su i Koštunica, koji sve više zanosi udesno, kao i Dinkić koji, sudeći po lokalnoj koaliciji sa Ljajićevim socijaldemokratama, proklizava ulevo. S druge strane demokrati su iz nekadašnje centralne pozicije zaokrenuli ulevo da bi se negde na pola puta (levo od centra) susreli sa socijalistima koji su na to mesto pristigli sa gotovo krajnje levice (dalje nisu mogli od JUL-a), stalno se pomerajući udesno. Pa iako je Tadić nekoć (2001) komentarisao želju SPS-a da sa DS-om obrazuje koaliciju rečima da je i on imao želju da stupi u vezu sa Kim Besindžer, ali da ova sigurno ne bi bila oduševljena tim predlogom, stvari su se „iznenada“ promenile. Za nekoga su može biti nakon svih ovih godina Tadić i Dačić postali srpski pandani Baraka Obame i Eva Moralesa. U svakom slučaju i pored interesantnog otkrića o biološkim razlikama između levičara i desničara urađenog na inicijativu glumca Kolina Firta, Sartr je, čini se, ipak u pravu. Na početku dvadeset prvog veka desnica i levica nisu ništa drugo do dve najobičnije prazne kutije.