Deklaracije, 2017, 1992

„Na pitanje da li se u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Srbiji upotrebljava zajednički jezik – odgovor je potvrdan.

Riječ je o zajedničkom standardnom jeziku policentričnog tipa – o jeziku kojim govore više naroda i više država s prepoznatljivim varijantama – kakvi su njemački, engleski, arapski, francuski, španjolski, portugalski i mnogi drugi. Tu činjenicu potvrđuju štokavci kao zajednička dijalekatska osnovica standardnog jezika, omjer istog spram različitoga u jeziku i posljednjična međusobna razumljivost.

Korišćenje četiri naziva za standardne varijante – bosanski, crnogorski, hrvatski i srpski – ne znači da su to i četiri različita jezika.

Insistiranje na malom broju postojećih razlika, te nasilnom razdvajanju, četiri standardne varijante dovodi do niza negativnih društvenih, kulturnih i političkih pojava, poput korišćenja jezika kao argumenta za segragaciju djece u nekim višenacionalnim sredinama, nepotrebnih „prevođenja“ u administrativnoj upotrebi ili medijima, izmišljanja razlika gde one ne postoje, birokratskih prisila, kao i cenzure (te nužno autocenzure), u kojima se jezično izražavanje nameće kao kriterij etno-nacionalne pripadnosti i sredstvo dokazivanja političke lojalnosti“ (Uvod u Deklaraciju).

U Sarajevu teče promocija Deklaracije (Vladimir Arsenijević, Ivana Bodrožić, Enver Kazas, Balša Brković, oslonjeni na Snježanu Kordić) pred nebrojenim kamerama kao da je čitav naš svet navalio da čita i piše, kao da su knjige uporište održanja što i jesu, knjige bez „izlučivanja“ (Ante Lešaja, „Knjigocid“), izlučivanja „drugih“, nisam mogla a da se ne setim Deklaracije Civilnog pokreta otpora iz februara 1992. Nalazi se u knjizi prepiske Rade Iveković, Biljane Jovanović, Maruše Krese i Radmile Lazić „Vjetar ide na jug i obrće se na sjever“ („Apatrid“): „Ova knjiga nastala je od pisama faksiranih između LJubljane, Berlina, Beograda… Pariza od početka juna 1991, godine do kraja novembra 1992. godine, uprkos svim blokadama“.

Deklaracija Civilnog pokreta otpora:

„Znajući da u Jugoslaviji ne postoje ni etničke, ni nacionalne, ni političke, ni konfesionalne, ni interesne većine i da najveće manjine teže ostvarivanju deklarisanog cilja – nacionalnim državama, i da nacionalni ciljevi ne postoje sami po sebi određeni su načinom svog ostvarivanja, koji istovremeno pokazuje i trajne ciljeve najvećih manjina, uvereni da svaki čovek ima pravo na život, slobodu, jednakost i sreću, osnivamo

Civilni pokret otpora koji će se zalagati za prava:

Ljudi iz nacionalno mešovitih porodica

Ljudi koji se izjašnjavaju regionalno

Ljudi koji pripadaju nacionalnim manjinama u jugoslovenskim zemljama

Ljudi koji su jugoslovenske nacionalnosti

Ljudi koji pripadaju jugoslovenskim narodima, a žive izvan matičnih država

Ljudi koji se nacionalno ne opredeljuju ili ne izjašnjavaju

i Ljudi koji ne poistovećuju nacionalno opredeljenje sa državnim razlogom.

Kakva god bila sudbina jugoslovenskih zemalja i koliko god se država na jugoslovenskom prostoru bude formiralo, svi ovi ljudi moraju biti prepoznati kao:

Ljudi koji moraju imati simultano državljanstvo svih tih država, koje im se ne može odreći, niti oduzeti, ljudi koji ne podležu vojnoj i ratnoj obavezi u sukobima između tih država i ne mogu biti angažovani ni kao dobrovoljci, izuzev ako su te države napadnute od trećih država.

Civilni pokret otpora će se zalagati da svi ovi ljudi, bez obzira na odnose država čiji su simultani državljani, sa evropskom zajednicom, dobijaju prava jednaka pravima državljana zemalja evropske zajednice. 29. februar 1992. (Nikola Barović, Primož Bebler, Goran Cvetković, Zlatijan Čučkov, Milovan Đilas, Dimitrije Đurić, Emir Geljo, Zdravko Grebo, Jasminka Hasanbegović, Guner Guner Ismail, Vane Ivanović, Rada Iveković, Nikolai DŽefs, Zorica Jevremović, Biljana Jovanović, Nataša Kandić, Suzana Kiranđiska, Nada Kokotović, Mario Kopić, Maruša Krese, Vaska Kulić, Radmila Lazić, Sonja Liht, Škeljzen Malići, Mihailo Mihailov, Vladimir Milčin, Ilinka Mitreva, Rasko Močnik, Dragomir Olujić, Josip Osti, Borka Pavićević, Enver Petrovci, Branka Šarkić, LJiljana Šarović, Svetlana Slapšak, Jasmina Tomovska, Jelena Trpković, Lino Veljak, Staša Zajović, Janko Zlodre, Milena Zupančić…)

Deklaraciju Civilnog pokreta otpora potpisalo je, naravno, mnogo više ljudi.

Između dve deklaracije, 1992. i 2017, Deklaracije Civilnog pokreta otpora i Deklaracije o zajedničkom jeziku bio je rat, i etničko čišćenje koje nije bilo posledica, već cilj rata. Jezički purizam postao je jezički totalitarizam.

Predlog kako da se izbegnu posledice ratnih zverstava iz devedesetih, nije moglo da zaustavi zlosti ostvarivanja državotvornih koncepata.

Svi znamo da govorimo istim jezikom, i da se razumemo kada govorimo što bi za potpisnike Deklaracije o zajedničkom jeziku značilo i da mislimo.

Svaka od bivših republika, sem Republike Makedonije, pokazala je da za nju postoji nepoželjno stanovništvo.

Jezička politika u bivšim republikama drži se Staljinove teze iz brošure o nacionalnom pitanju da naciju čine jedna država i jedan jezik i toga se drže i ustavopisci ustava bivših republika. Iako je Jugoslavija 1948. rekla istorijsko „Ne“ Staljinu. Uprkos tome „Ne“ u bivšim republikama ostali su privrženi Staljinu po jezičkom pitanju.

A i uprkos ratnom otporu i pobedi nad silama zla u Drugom svetskom ratu Jugoslovena i saveznika, uključujući i Sovjetski Savez i istog Staljina – Ujedinjenim nacijama. U svim bivšim republikama, sem Republike Makedonije, vlasti smatraju delove stanovništva nepoželjnim, bilo da ih brišu, bilo da ih etnički čiste, bilo da im oduzimaju državljanstvo.

Deklaracija Civilnog pokreta otpora je otpor etničkom čišćenju, a Deklaracija o zajedničkom jeziku je otpor da se i jezik koristi za etničko čišćenje.

Deklaracije su upad stvarnosti u ideološki svest, u nasilničku praksu. Imenovanjem stvarnosti, prepoznavanjem očiglednog Deklaracija o zajedničkom jeziku izaziva efekat „začudnosti“ (Breht), uneobičava uobičajeno, i instalira stvarno i normalno, time je ona oslobađajuća i prosvetiteljska. I namenjena je svima.