Metro nasleđe Branislava Jovina

Inženjerski genije, arhitektonski talenat, i najuticajnija ličnost iz inženjerskih struka u Beogradu u oblasti urbanističkog planiranja u vreme 1970-ih i 1980-ih. Pri tome, iako nikada nije bio član Komunističke partije Jugoslavije, njegove sugestije je slušao nekadašnji gradonačelnik Beograda Branko Pešić, a posredstvom Pešića i sam Josip Broz Tito.

Ja kao saobraćajni inženjer, a u okviru saradnje sa drugim inženjerima, imao sam priliku da se upoznam sa mnoštvom arhitekata koji su u Branislava Jovina gledali kao u Boga. Kako sam sa Jovinom imao direktnu komunikaciju, znam da su se mnogi kleli u njega za nešto – za šta se on ili nikada nije zalagao, ili je u međuvremenu promenio mišljenje.

Dok je 1970-ih planirao potpuno ukidanje tramvaja sa razvojem metro mreže, tokom 1990-ih je predviđao opstanak skoro celokupne sadašnje tramvajske mreže, a uz sugestiju kolega iz inostranstva. Ipak, nikada nije prestao da zastupa tezu o, kako je nazivao „urbanističkom prevratu, prelasku na automobilsko-tramvajski grad“. Smatram da je i sa tim grešio, jer činjenica je da osim tog kratkog razdoblja širenja tramvajske mreže 1982-1987. (i Beovoza 1990-ih), uopšte nismo imali nikakvo širenje mreže masovnog gradskog šinskog prevoza. Čak i sa tramvajskom mrežom smo tada, kao i danas, debelo zaostajali u odnosu na Varšavu, Sofiju, Budimpeštu, Bukurešt, Beč. Bio je u pravu da se već prikupljena sredstva za metro nisu smela preusmeravati na druge projekte.

Jedna od najvećih predrasuda vezanih za Jovina je da se on zalagao za Prokop, i da je on hteo da ukine putničku železnicu u Savskom amfiteatru, kako bi time, navodno, „omogućio da Beograd izađe na reke“. Sam se zalagao za podzemnu železničku stanicu ispod Cvetnog trga, a ako to nije moguće, da ostane na Savskom trgu. Prokop, ili takozvani „Beograd centar“ je nazivao vukopustahijom. Tokom 1970-ih pomirio se sa Prokopom, i preusmerio dve od pet planiranih metro linija na isti. Na samom Savskom trgu je predvideo centar sistema prigradskih i regionalnih železnica zasnovan na standardima državnih železnica, pod nazivom „regionalni metro“. Tu bi se ukrštala dva glavna koridora istok-zapad i sever-jug, a direktne linije su predviđane do Zrenjanina, Rume, Novog Sada, Mladenovca, Obrenovca, Smedereva, koristeći van gradskog područja pruge sa mešovitim železničkim saobraćajem.

Kao nasleđe metro planova Jovina i čitavog planiranja grada u odnosu na njih, u svim planovima do 2014. uvek su ostajali glavni koridori istok-zapad od Zemuna preko Novog Beograda, središta Kruga dvojke i Vuka do Ustaničke, i od centra Beograda preko Slavije, Kliničkog centra, Prokopa i Sajma za Banovo i Petlovo brdo. Iako je Jovin u određenim periodima imao vrlo mali neposredan uticaj, do 2013. je uvek imao otvoren medijski prostor za kritiku u svim štampanim medijima. Postavlja se pitanje, kome je odgovarala medijska cenzura poslednjih godina čak i toliko uvaženih inženjera kakav je bio Branislav Jovin?

Sledeće srede: Koliko su bili realni metro planovi iz 1970-ih?