Crne ptice protiv crnog princa

Blackbird singing in the dead of night
Take these broken wings and learn to fly
All your life
You were only waiting for this moment to arise

Blackbird singing in the dead of night
Take these sunken eyes and learn to see
All your life
You were only waiting for this moment to be free

(Pol Makartni, 1968)

Verovatno je neuredno pošto nema direktnu vezu sa filmom čiji su podaci navedeni na početku (mada, u njemu ima jedan Crni Princ, po osobinama sasvim oprečan Makartnijevoj Crnoj Ptici) i pesma je toliko opštepoznata (da li je, zaista?; naše stare iluzije o tome ko šta i koliko zna…) da gotovo da time negira potrebu za citiranjem…

Ali nije se moglo izdržati, posle prekjučerašnjeg petnaestominutnog ćutanja pored Slavije, u neposrednom društvu saboraca iz udruženja građana „Komšije sa Dorćola“ – ekipe iz kraja okupljene pre pet godina u borbi protiv jednog od slepih kriminalnih creva tada još tinjajućeg horora čiji razbuktali nastavak danas živimo.

Ima među nama i umetnika, i sportskih radnika, i analitičara umetnosti i društva, i advokata… što znači da uvek imamo o čemu da razgovaramo, intimno se ne znajući ali potpuno upoznati ko smo i šta smo.

A onda smo zaćutali, nekoliko ljudskih tačkica među sto hiljada podjednako vrednih i u poniznosti prema istorijskoj funkciji koja nam je zapala saglasnih.

Posle desetak minuta apsolutne tišine koje sam, možda, udubljen u svoje misli bio tek racionalno svestan, negde, ne baš blizu, zalajao je pas.

Odjek laveža je prešao preko nas, kao znak normalnosti koji nas opominje koliko je sve što se od 1. novembra dešava nadrealno.

* * *

Dečiji krstaški pohod sa početka 13. veka događaj je koji je dugo bio na obodima zvanične istorije, iako je „u piku“ uključio nekoliko desetina hiljada osoba.

Kontekst je bio problematičan za feudalne letopisce, budući da se radilo o pokretu siromašnih (uključujući i mnogo maloletnih osoba, što je donelo potonji naziv) koji su, po mom tumačenju, pokušali da preuzmu vlasništvo nad krstaškim pohodima, do tada igračkama imućnih i moćnih.

Iz Francuske i Nemačke su se slivali ka mediteranskim lukama, jednim delom i sa Rimom kao ciljem.

Po pojedinim izvorima, predvodnici su dobili audijenciju kod pape (mada su zazirali od sveštenstva – samo još jedne od neopravdano povlašćenih grupa) i neku vrstu blagoslova, da bi se najbliže svetoj zemlji stiglo tako što se određeni broj putnika, skupivši ono malo novca koliko su imali, ukrcao na brodove čiji su ih vlasnici potom prodali u belo roblje.

Opseg tema koji uključuje versko ludilo, klasnu pobunu, zlosrećno usmerenu energiju, je, očekivano, bio inspirativan za umetnike 20. teka, te sada imamo veliki broj romana (po jednom je Andžej Vajda snimio film 1968. godine), pesama (Sting), a Dečiji krstaški pohod se nalazi i u podnaslovu Vonegatove „Klanice pet“.

1987. godine je prikazano „Lavlje srce“, fiktivna i idealistička verzija priče stvorena od strane eminentne ekipe sastavljene od ambicioznih početnika (holandski scenarista Meijes je, tridesetak godina mlad, već u CV-ju imao Spilbergovu „Boju purpura“; 2002. će, nakon izgona iz Holivuda, biti kompletan autor komplesnog i izuzetnog filma „Maks“) i upornih veterana (reditelj Šafner: „Planeta majmuna“, „Paton“, intelektualni istorijski ep „Nikolaj i Aleksandra“, „Leptir/Papillon“, „Momci iz Brazila“).

Ipak, zlosrećnost istorijskog predloška se prelila ka filmu, preskupom a nedovoljno spektakularnom, naoko namenjenom mlađim adolescentima a zapravo sačinjenom od tema za promišljanje.

Takvog mutanta jednostavno nije bilo moguće promovisati, sve sa Erikom Stolcom kao nosiocem fabule – dve godine ranije je, kao naporni posvećenik istinitosti glumačkog trenutka, najuren posle mesec dana snimanja „Povratka u budućnost“ i zamenjen Majklom Dž. Foksom.

Pobuna protiv navodno nepromenljivih pravila igre je uspostavljena kao osnovna nit „Lavljeg srca“.

Robert (Stolc) je mlađi sin francuskog velmože (tj. velmože čiji je posed na teritoriji Francuske), i dok oca ne zanima ništa osim ostvarivanja dominacije u sagledivom okruženju, sin, upravo promovisan u viteza, svoj mladi mozak opterećuje dubljim pitanjima.

U prvoj bici svedoči poginuću starijeg brata (i to nakon što mu je nesrećnik rekao da moćničke sukobe smatra besmislenim, ali poštuje svoje dužnosti), pa pre iz razloga zgađenosti nego kukavičluka beži sa bojišta.

Postaje izgnanik i počinje da okuplja sebi slične iz svih društvenih slojeva, vođen okvirnom idejom da se pridruže Ričardu Lavljeg Srca koji se sprema za krstaški pohod (u tu svrhu, radnja je vraćena na kraj 12. veka).

Zapravo, dešava se ustanak osnažen zajedništvom, sa marsejskom lukom koja grupi daje geografski cilj neophodan da bi se dosegla važnija, duhovna poenta.

Zlikovac je, takođe, primarno duhovni, koliko god da mu robovlasnički izvor prihoda usmerava postupke.

Crni Princ (Gabrijel Birn) je ono što bi Robert mogao postati – velikaš koji, obesmišljen realnošću prethodnog krstaškog pohoda čiji je bio deo, odbacuje Isusa Hrista, vitešku čast, sopstvenu ljudskost, i to čini sa jasnim samokažnjavajućim nagonom.

Omladina ipak dobija retku podršku od odraslih.

Psihodelični pariski segment nas upoznaje sa još jednim odrazom u ogledalu Crnog Princa, bivšim vitezom koji, umirući od tuberkuloze, poput dobronamernog srednjevekovnog Fejgina iz „Olivera Tvista“, iz gradskih katakombi predvodi – u stvari, održava u životu – bandu maloletnih uličnih kradljivaca.

Jasno, deca ne mogu sasvim sama da do kraja izvedu svoj pohod ka istini, a odrasli imaju shvatiti da je njihova dužnost ili da umru pomažući im, ili da – u slučaju Ričarda Lavljeg Srca koji se poput „boga iz mašine“ pojavljuje u razrešenju – dodaju neophodni tegić na vagi i zatim se sklone u stranu.

Ali, svi moraju znati na kakvom su putu, jer, što kaže Crni Princ: „Izgubljeni su i usamljeni u šumi. Pre ili kasnije… ja uvek pronađem one koji se izgube“.

Stavovi autora u rubrici Dijalog ne odražavaju nužno uređivačku politiku Danasa.