Prokletstvo

Iako i u Srba ima status sedme umetnosti, magija filmske umetnosti gurnula je kreativne umove iz sveta ovdašnjeg novinarstva dublje nego što se iko nadao: roneći po dubinama filmskih poetika otkrili su mračnu pozadinu filmske slave, tačnije svojevrsnog PROKLETSTVA, čemu su urednici Srpskog telegrafa posvetili čak i udarnu stranu na kojoj je vrištećim slovima pisalo – „Tužna sudbina legendi: prokleto PORODIČNO BLAGO – umrla 24 glumca“!

Tako su nam se, više nego sa gorkom setom, vratili pred oči glavni junaci ove serije, beogradska porodica Gavrilović koju čine deda, otac, žena i troje dece. Deda Trajko je davno na njihovom placu zakopao ćup sa blagom, ali njegov sin Gavrilo, ne znajući da postoji ćup, prodaje ovaj plac i tu onda dolazi do brojnih zapleta.

Serija broji ukupno 62 epizode, snimana je i prikazivana od 1998. do 2002. godine, s tim što je snimanje prekinulo bombardovanje 1999. i upravo u toj činjenici uredništvo Srpskog telegrafa traži „tužnu sudbinu njenih glavnih aktera“: „34 glumca od njih 145, koji su imali ulogu u ovoj seriji, više nisu s nama. Preminuo je i muzičar Fejat Sejdić (1947-2017), koji se pojavio u priči“, šokantno saopštava ovaj list.

Osim što je sa stranica Vikipedije uredno prepisalo nekoliko „nedoslednosti“ u seriji („Jelena Čvorović je dve godine starija od Aleksandra Berčeka, a četiri godine starija od LJiljane Stjepanović, kojima je glumila ćerku“, „Nikola Simić, koji je glumio Tripka Stojkovića, samo je dve godine stariji od Dunje Činče, koja je glumila njegovu ćerku Janu“, „U 56. epizodi Paja Trošak govori kako je počupao brisače na Đošinom autu, a u 57. epizodi vidi se da auto ima brisače“, etc…) i preuzelo izjavu od scenariste Pavića, te mudro zaključilo da je „ova priča“, koja precizno secira mentalitet, „ali i prokletstvo društvenih prilika“, možda donela i prokletstvo svojim glumcima, vispreno uredništvo nije dalo nikakvo objašnjenje za korene prokletstva koje je uzrokovalo neobjašnjive smrti tolikog broja naših glumaca: od „istraženih“ i nabrojanih izdvajamo Radmilu Savićević (1926-2001), Batu Paskaljevića (1923-2004), Branislava Cigu Milenkovića (1931-2005), Oliveru Marković (1925-2011), Miodraga Mrguda Radovanovića (1929-2019), Nikolu Simića (1934-2014), Dragana Nikolića (1943-2016), Velimira Batu Živojinovića (1933-2016), etc.

I to, zapravo, jeste ključ celog otkrića: ogoljavanjem priče na način da su samo nabrojali umrle glumce sa godinama rođenja i smrti, ne zamarajući čitaoca suvišnim detaljima o zakonima prirode, protoku vremena ili veku ljudskog trajanja, novinari i urednici Srpskog telegrafa su vešto eskivirali sugestivnost istinske patetike koja bi neminovno usledila i prepustili nas surovim efektima suočavanja sa golim činjenicama – svuda u svetu glumci su predmet obožavanja, jedino su u Srbiji, kako vreme odmiče – predmet smrti.

Sa ove distance izgleda gotovo neshvatljivo da niko, do uredništva Srpskog telegrafa, nije detektovao tu pogubnu (prokletu?) tendenciju umiranja glumaca, bez obzira na to što se ta praksa zapatila već sa „Slavicom“, prvim našim celovečernjim (naravno – partizanskim) filmom, snimljenim 1946. godine, čiji su svi akteri, od režisera Vjekoslava Afrića do glavne glumačke postave (Dubravko Dujšin, Milica Carka Jovanović, Irena Kolesar, Marijan Lovrić, Jozo Laurenčić, Braslav Borozan…) danas – mrtvi.

Ni akteri naših kasnijih kinematografskih dela nisu bili bolje sreće. Vratite film unazad na „Kozaru“, „Neretvu“ ili „Sutjesku“ ili, recimo, na filmsko stvaralaštvo Hajrudina Šibe Krvavca, koga će istorija, osim po vanrednom vladanju zanatskim veštinama pravljenja filma i neverovatnom talentu filmskog pripovedanja, pamtiti i po fatalnoj činjenici da su gotovo svi njegovi glumci danas – mrtvi: pa prisetite se samo aktera filmova „Most“, „Diverzanti“, „Partizanska eskadrila“ ili „Valter brani Sarajevo“! Zla sudbina nije se zadovoljila samo odvođenjem „Šibinih“ glumaca: umro je čak i sam Hajrudin Krvavac.

Najmanje čime filmska umetnost danas može uzvratiti nepokolebljivim istraživačima iz Srpskog telegrafa jeste snimanje makar dokumentarca o sastanku kolegijuma ovog uglednog tabloida: ubeđen sam da bi prikaz biranja tema ili opremanja naslovne na jedan sasvim ogoljen način, bez heroizacije tih svakodnevnih novinarskih poduhvata, promenio svest o značaju sedme sile na ovim prostorima.

Ovi „novinari“, kako sebi laskavo tepaju, a u stvari herojska ekipa jedinstvenog uredničkog prosedea, definitivno zavređuju emotivni biografski filmski zapis o zatočenicima, ne prokletstva i zlehude sudbine već – nesređenog uma.

P.S. Ovaj tekst pisan je dan nakon što je, posle šest godina, svečano „otvoreno“ 29 km auto-puta kroz Grdeličku klisuru. Kladim se u mesečni honorar da ovo nije poslednje otvaranje.