Đinđić, jedno sećanje

Te godine nose jedinstven zaključak: u Srbiji najviše se isplati ubistvo.

Pogledajmo sve te Đinđićeve saborce, koji su za njim ronili suze, kako su se danas ugnjezdili u taboru onih koji su huškali na atentat na Đinđića!

Pogledajmo one koji su zagovarali i najavljivali Đinđićevo smaknuće, kako su danas ugledni i moćni, i ne libe se da Đinđićevim imenom ispiraju srca na godišnjicama njegovog umorstva!

Gledajmo one koje je Đinđićevo ubistvo razdragalo, a danas su kandidati za najviše političke i kulturne funkcije!

I znate šta, svi su oni iskreni.

To što njihova iskrenost nema nikakve veze sa istinitošću, to je problem kojim se danas bave samo ubijeni pravednici, daleko od očiju sveta.

Devetnaest godina posle mučkog, precizno planiranog i, uz podršku nekih premijerovih političkih saradnika, savršeno izvedenog umorstva premijera, jasnije nego ikad, vidi se da je Đinđić u Srbiji za života bio usamljen isto koliko i danas u grobu.

Ubistvo Zorana Đinđića već devetnaest godina srpsku politiku definiše primarno kao limb u kojem najgluplji (dakle, najlukaviji) najpametnijeg vode na ubistvo kao najnaivniju budalu.

Biti pametan, ovde znači biti naivan.

Prepredeni, neobrazovani, odveli su najobrazovanijeg na njegovo ubistvo, kao što se odvodi pas, slep u svojoj vernosti.

I još nešto iz istog limba: ubistvo najhrabrijeg uvek pripređuju kukavice.

Đinđić je poslednji srpski političar koji je hrabrost shvatao i ispoljavao kao osnovnu političku vrlinu koja, kako kaže Kant, počiva „na slobodnoj samoprinudi“.

Zbog svog osećanja političke dužnosti da bude hrabar, Đinđić je ubijen.

Isti su razlozi i za ubistvo Olivera Ivanovića.

O atentatu na premijera Đinđića do dana današnjeg nije stvoren diskurs kao o atentatu na državu, kao o simboličkom ubistvu nacije, u političkom smislu reči nacija.

Odmah po atentatu, izgledalo je da država najzad preuzima odgovornost i da će likvidirati one strukture nadustavne moći u sebi koje su izvršile njeno obezglavljivanje.

Uvedeno je vanredno stanje u kojem su se građani osećali slobodno, a oni nečiste savesti govorili su da je ono nelegalno. Ubistvo premijera, međutim, vanredno je stanje par excellence.

O „Akciji sablja“ danas se isključivo govori kao o suspenziji osnovnih ljudskih prava, a iskustvo nevinog čoveka u tim danima vanrednog stanja govori nešto sasvim suprotno, da su to bili poslednji dani, poslednji meseci slobodne javnosti u Srbiji.

Činilo se tad da će država s ubijenim premijerom rešiti one probleme koje nije mogla da reši sa živim, te da će žrtva u svojoj tragičnosti prouzrokovati društvenu katarzu na koju se predugo čekalo.

Ubrzo, sve je vraćeno u pređašnje stanje, stanje pre Petog oktobra.

Ubistvo premijera svedeno je na nivo ubistva privatnog lica, oca i supruga.

NJegovi posmrtni ostaci sahranjeni su u Aleji zaslužnih građana, a podstaknuta društvena energija, nanovo je blokirana. Sve se okončalo suđenjem direktnim počiniocima, a nadustavni prostor političke moći ostao je presudan.

„Promenjeni su akteri i odnosi snaga, a suštinska svojstva političkog sistema još su intenzivirana“, citiramo iz Đinđićevog teksta od pre trideset tri godine, kad je delovao isključivo kao javni intelektualac: „Srbija, šta je to?“

Đinđić je u politiku ušao, dakle, kao već ostvareni angažovani intelektualac, „da celokupnu energiju ulaže u koncept promena“.

Još kao politički analitičar Đinđić je sebe smatrao odgovornim za politička zbivanja.

„Intelektualci su saučesnici u onom što se događa, bilo da govore ili da ćute“, kazao je tada.

Kao i u angažovanim novinskim člancima, Đinđić je i u svojim filozofskim delima u potpunosti zôon politikon.

Dakle, i u svom filozofskom radu uvek je imao u vidu stvar politike, ono „opšte dobro“, kao što je, kasnije, u svojoj političkoj delatnosti imao filozofski stav.

U tekstovima nije ostajao na deskripciji, nego je opisanu pojavu pojmio i na taj način isticao njen smisao.

U politici je pojmovima davao smisao konkretne akcije. Pojam koji ne sadrži akciju, kao i akcija koja se ne može pojmiti, za Đinđića, kao političara i filozofa, bili su besmisleni.

Ali, u atentatu na premijera nije nađen smisao: taj gnusni čin nije pojmljen i iz tog poimanja nije proizašla konkretna politička i društvena akcija. To je drugo ubistvo Zorana Đinđića. NJega su izvršili teoretičari i profesori humanističkih disciplina.

„Tematizovanje znači činjenje prozirnim“, kaže na jednom mestu Đinđić.

I to je najbolja definicija delatnosti angažovanog/javnog intelektualca – da tematizovanjem okriva ono što je u političkoj pojavi skriveno.

Transparentnost izvora i distribucije moći, za šta se Đinđić zalagao još pre nego što je direktno stupio u politiku, ostao je naš glavni politički zadatak do dana današnjeg.

A Srbija, šta je to danas?

Politička i finansijska klasa koja izaziva nadražaje koji nemaju ništa s uzrocima stanja stvari, mediji koji distribuiraju nadražaje koji nemaju ništa s uzrocima stanja stvari, građani koji reaguju na nadražaje koji nemaju ništa s uzrocima stanja stvari.