Pošto je i nemački uticajni nedeljnik „Špigel“, posvetivši temi i naslovnu stranu, objavio iznos od 162 milijarde evra koji je današnja Nemačka dužna današnjoj Grčkoj po osnovi ratne štete i prinudnog kredita tokom okupacije za Drugog svetskog rata, od čega je, početkom šezdesetih godina, vratila tek simboličnu sumu od 115 miliona tadašnji nemačkih maraka (dakako, pod političkim pritiskom, kao što je reparacije uvek i plaćala – sa zakašnjenjem i pritiskom), više nema nikakve dileme da, s jedne strane te medalje, međudržavni dugovi ne zastarevaju te da se uvek mogu tačno izračunati, a sa druge, da su države kontinuirane tvorevine bez obzira na različite prirode režima koje se u njima smenjuju kroz vreme i bez obzira na svoje izmenljive granice i sastave stanovništva, tako da, na primer, jedna danas demokratska država mora da plaća finansijske, ali i moralne, cehove prethodnih svoji nedemokratskih vlada.
Da li će Grčka povratiti taj svoj stari novac od Nemačke, naime, da li će se prezaduženoj današnjoj Grčkoj od svote njenog ogromnog duga milosrdno odbiti zamašni dug koji je nekadašnja nacistička Nemačka kod nje nemilosrdno napravila, to je pitanje, ali, dok se ono postavlja, danas jasno i glasno (mada ga je nemačkom parlamentu zadao još 2013. Jirgen Tritin, vođa „Zelenih“), jedno drugo pitanje koje bi neminovno moralo da iskrsne u ovoj evropskoj debati, uopšte se ne čuje, a ono je zapravo fundamentalno. To je pitanje o nužnosti oprosta duga ili dobrog dela duga, bez čega nema solidarnosti, niti povezivanja država u stabilne ekonomske i političke unije.
Preformulisano, ovo pitanje može da glasi i ovako: kako je nastalo takozvano nemačko privredno čudo, odnosno, šta je njegova osnova?
Godine 1953, 27. februara, potpisan je Londonski sporazum. Njime je tadašnjoj Saveznoj Republici Nemačkoj oprošten lavovski deo duga. Naime, Hitlerova Nemačka je 1939. godine, odmah po izazivanju rata, samovoljno prestala da vraća dugove Francuskoj i Velikoj Britaniji, a, dve godine potom, ušavši s njima u rat, i Sjedinjenim Američkim Državama. Ti dugovi te godine 1953. iznosili su 13,5 milijardi tadašnjih nemačkih maraka. Od te sume, Saveznoj Republici Nemačkoj oprošteno je 6,2 milijarde, gotovo polovina duga. Taj sporazum o oprostu potpisala je i tadašnja Grčka, iako nije učestvovala u pomenutim pregovorima. E, taj i toliki iznos brisanog duga u dva poteza, ideološki jasno profilisanim političkim dogovorom, direktno će uticati na pojavu budućeg „privrednog čuda“.
Naravno, i tada su se o tom finansijskom oprostu vodile žučne debate, govorilo se i pisalo da je on u najmanju ruku kontroverzan itd. Prirodu tog džentlmenskog opraštanja najbolje ilustruju reči tadašnjeg zapadnonemačkog ministra finansija Frica Šefera koje je, pred sam početak pregovora, svečano uputio vođi zapadnonemačke delegacije, Jozefu Apsu, kojeg je, pak, na to mesto postavio Adenauer lično: „Gospodine Aps, ako propadnete, obesiće vas o krušku. Ako uspete, obesiće vas o jabuku.“
Zašto Grčka Vlada danas ne govori o ovome, i zašto ekonomski i spoljnopolitički komentatori to ne pominju, već jedni od drugih diljem sveta prepisuju, ko Švaba tra-la-la, jednu te istu priču o grčkom dugu nacističke Nemačke, dakle, samo polovinu priče? Ukoliko u pitanju nije puko neznanje, onda je to ideološki fundirana enigma. Ruku na srce, i neznanje je ideologija.
Ideološka uporišna tačka budućnosti Evropske unije, dakle unije, nalazi se danas u potencijalnom činu oprosta lavovskog dela grčkog duga. Najzad, drugog rešenja nema. Zašto? Zato što će Grčka, ukoliko joj se ne poništi deo dugovanja, biti prinuđena da svoj problem zaduženosti reši na jedini mogući, starostavni način – ukidanjem evra i vraćanjem drahme u platni promet, a sve da bi omogućila inflaciju, koja joj je danas, kao partikuli zone evra, onemogućena. Istina, u inflaciji gube građanke i građani, ali država dobija.
U ekonomskoj sferi, posla nikad nisu čista od ideologije, samo je pitanje da li će u njoj preovladati izrabljivački ili solidarni karakter, ako hoćete, mentalitet. U vezi s tim važno je da se zna i na čemu se danas održava nemačko privredno čudo. Pre svega na niskim platama nemačke radničke klase, koje su na nivou plata u nerazvijenim zemljama! Osim toga, milion i trista hiljada radnika u Nemačkoj danas ima toliko nisku platu da država mora da im je dopuni do visine primanja socijalne pomoći!
Najzad, nije ovde reč samo o radnicima u proizvodnji. Više ne postoje neograničeni ugovori, tako da svi rade na određeno vreme. Protiv ove strategije, nedavno su počeli da se bune univerzitetski nastavnici.
Dakle, čitave ekonomije, ali i međunarodna politika, kroje se u interesu malog broja prebogatih ljudi. I zato kad vajni eksperti pozivaju na više logike u ekonomiji, na takozvanu čistu ekonomsku računicu, onda rade veoma prljav posao. Eto tome bi se danas moglo stati napokon na put u razrešnici grčko-nemačkog spora, i Evropska unija bi, najzad, mogla da izađe na vidik jednog istinskog udruživanja.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
