Aleksandar Saša Petrović – velikan čije su filmove podjednako cenili i publika i kritika

Na dvadeset osam godina od smrti sineaste, filmskog reditelja i pisca, jednog od začetnika crnog talasa čija se remek-dela i danas izučavaju na filmskim akademijama širom sveta, i na njegov značaj, kulturnu javnost podseća Fondacija Aleksandar Saša Petrović.

„Filmove Saše Petrovića podjednako su cenili i publika i kritika, i bio je jedan od prvih domaćih reditelja koji je osvojio značajne nagrade na Kanskom filmskom festivalu. NJegova dva filma su uzastopce bila nominovana za Oskare, 1967. i 1968, a ostatak njegove karijere su potom krasili filmovi snimani kao međunarodne koprodukcije sa velikim filmskim zvezdama poput Izabel Iper, Romi Šnajder i Ani Žirardo“.

Fondacija podseća da je Saša Petrović rođen u Parizu 14. januara 1929, gde su njegovi roditelji studirali i postali inženjeri, na povratak njegove porodice u Beograd kad je imao dve godine i njegovo odrastanje, na 1947. kad je postao deo prve generacije studenata na posle svetski poznatoj Praškoj akademiji za film.

„Već sledeće godine je primoran da se vrati u Beograd zbog Rezolucije Informbiroa i zapošljava se kao asistent režije u novootvorenom studiju Zvezda film, preteči Avala filma. Posle niza kratkih filmova snimljenih 1950-ih godina, snima svoj debitantski igrani film Dvoje 1961. NJegov treći igrani film, ratna drama pod naslovom Tri po pripovetkama Antonija Isakovića, okreće njegovu karijeru u jednom novom smeru i film osvaja nagradu na festivalu u Karlovim Varima, tada najznačajnijem Istočno-evropskom festivalu, i donosi mu prvu nominaciju za Oskara. NJegov sledeći film, Skupljači perja, postaje jedan od najpoznatijih, najgledanijih i najpopularnijih filmova sa ovih prostora i u zemlji i u svetu, koji osvaja prestižne nagrade na festivalu u Kanu i još jednu nominaciju za Oskara. Film je samo u Parizu gledalo 200.000 gledalaca, dok je i u tadašnjoj Jugoslaviji film probio sve rekorde gledanosti“.

Ono što je najznačajnije, kako ističe fondacija, Skupljači perja su označili početak jednog autentičnog umetničkog izraza u prikazivanju Balkana na ekranu, koji je dugo ostao uticajan, kopiran, ali i kontroverzan.

„Petrović se posle tog filma okrenuo književnim adaptacijama i radio filmove inspirisane delima Dostojevskog, Bulgakova i Crnjanskog. U Nemačkoj 1977. završava i svoj jedini film koji nije bio vezan za ove prostore, Grupni portret s damom, kao nemačku i francusku koprodukciju po istoimenom književnom delu nobelovca Hajriha Bela. Posle toga se vratio u Jugoslaviju vođen željom da ekranizuje Seobe Miloša Crnjanskog. Ta produkcija je jako dugo trajala i naišla na niz pravnih i finansijskih problema, pa Petrović nije uspeo da taj projekat sasvim privede kraju“.

Cenjen ali i osporavan u Beogradu, sa čestim političkim problemima koji su kulminirali oko diplomskog filma Plastični Isus njegovog studenta Lazara Stojanovića, Petrović nije našao mir u zemlji koju je do kraja smatrao svojom. Umro je od teške bolesti u bolnici Salpętričre u Parizu, u 65. godini života. Sahranjen je u Parizu, gde je i rođen, na groblju pesnika i umetnika Pčre Lachaise, podseća Fondacija Aleksandar Saša Petrović u Beogradu.