Beograd – trenuci arhitekture

 Reč je o jednoj od serije izložbi pod nazivom Arhitektura u tornju Ring u organizaciji Vienna Insurance Group, koja pokušava na osnovu nekoliko najboljih primera klasične moderne da istakne građevinske vrhunce proteklih decenija od kraja Drugog svetskog rata. Izložba će prikazati najvažnije građevine tih realizovanih „trenutaka arhitekture“ koje svojom celinom čine impozantno arhitektonsko bogatstvo Beograda.

Najvažniju ulogu u širenju ideja savremene arhitekture tokom 20-ih i 30-ih godina prošlog veka igrala je „grupa arhitekata modernog pravca“ koju su 1928. osnovali Branislav Kojić (stambena zgrada Dr Dragutin Đurić iz 1933), Milan Zloković, Jan Dubovij i Dušan Babić. Od 30-ih do 60-ih godina u klasične predstavnike, pored pomenutih, ubraja se i Dragiša Brašovan (Zgrada vazduhoplovstva).

Beogradske građevine Milana Zlokovića koji je svojim radom u najvećoj meri uticao na arhitekturu grada u periodu između dva svetska rata deo su izvanrednih „momenata arhitekture“ i kao i dalje postojani i pristupačni primeri imaju još uvek značajnu ulogu (Dečja klinika – projektni plan izrađen 1933, sopstvena stambena kuća iz 1928, zgrada centrale FIAT u Beogradu iz 1940). Ličnost koja je obeležila oba „perioda“ i tako postala najznačajniji uzor u arhitekturi Beograda svakako je Nikola Dobrović. Zgrada Generalštaba je sagrađena na osnovu njegovog nacrta i ne samo da predstavlja njegov jedini projekat realizovan u Beogradu već i njegovo glavno delo.

Veliki i skupi projekti koji su realizovani tokom 50-ih i 60-ih godina su, među ostalima, razvoj novog dela grada (Novi Beograd), i moderna zdanja u gradu kao na primer Urbanistički zavod. Među najznačajnije predstavnike generacije koja sledi „osnivače moderne“ spadaju Mihajlo Mitrović, danas 89-godišnji doajen arhitektonske scene (stambena zgrada u centru grada iz 1964, Geneks kula iz 1970-1980), nedavno preminuli Bogdan Bogdanović, Aleksej Brkić i Ivan Antić (Muzej savremene umetnosti iz 1965).

Dve generacije arhitektonskih stvaralaca koje, u osnovi, i danas deluju pre svega obuhvataju Branislava Mitrovića kao najuticajnijeg koji ujedno radi i kao visokoškolski profesor. Nedavno su u Beograd pristigla dvojica arhitekata iz Austrije, Boris Podreka (Muzej nauke i tehnike iz 2007) i Volfgang Čapeler (Zavod za unapređivanje nauke iz 2010) sa projektima koji bi trebalo da se realizuju tokom narednih godina.

Na ukupno oko 70 panela sa brojnim ilustracijama od kojih su neke prihvaćene samo za izložbu i delimično dosad neobjavljivanim materijalom biće prikazane najznačajnije građevine iz ova tri vremenska perioda. Uvodni tekstovi prikazuju društvene i političke prilike, odnosno, okvirne uslove određenih zemalja u kojima su arhitekte radili. Gradski planovi i panoramski snimci u vidu digitalnog otiska na posebnom papiru na zidovima stvaraju pozadinu i prikazuju Beograd vizuelno prisutnim. Makete nekih značajnih građevina kao i originalna predstavljanja zaokružuju prikaz arhitektonske scene Beograda.

Film sniman na licu mesta za potrebe izložbe pruža uvid u gradske razmere Beograda. Pored dnevnog gradskog života sa izvornim zvukom, panoramski snimci neobičnih mesta i filmski portreti nekih od najznačajnijih zdanja daju stručnjacima beogradske arhitektonske scene mogućnost njihovog izražavanja.