Dan Muzeja u Smederevu

Muzej u Smederevu je objavio knjigu Miroslava P. Lazića, višeg kustosa istoričara Smederevo i smederevski kraj u Prvom svetskom ratu 1914–1918. Ovom publikacijom smederevski muzej obeležava Dan Muzeja, kao i stogodišnjicu završetka Prvog svetskog rata.

Izdavanje knjige realizovano je u okviru istoimenog projekta koji je realizovan povodom obeležavanja 100-godišnjice završetka Prvog svetskog rata, događaja bez presedana koji je u velikoj meri nepovratno promenio Smederevo i okolinu. Osim što je odneo mnogo žrtava i drastično izmenio demografsku strukturu, rat je doneo do tada neviđena razaranja urbanog jezgra varoši, ali i neposredne okoline, kao i pojedinih sela u smederevskom kraju (Lipe, Mihajlovac, Kolari…). Smederevo je, pored Beograda i Šapca, pretrpelo najveća razaranja od svih tadašnjih srpskih varoši. Stradanja Smedereva, naročito iz oktobra 1915. godine bila su uslovljena geografijom i tadašnjim položajem varoši na graničnoj reci ili kako je to publicista Slavoljub Šterić pisao – „na puškomet od neprijatelja“.

Rat je iznedrio čitav niz veoma važnih događaja i društvenih procesa kako za vreme ratnih dejstava, tako i za vreme trogodišnje austrougarske okupacije. Zbog toga je važno da su Smederevo i smederevski kraj dobili istoriografsku sintezu zasnovanu na višegodišnjim naučnim istraživanjima arhivske, muzeološke i druge izvorne građe, te do sada nepoznate strane ali i domaće starije memoarske literature. U kreiranju knjige, u velikoj meri korišćeni su noviji istoriografski rezultati savremene domaće, ali i strane nauke.

Uzimajući sve u obzir, može se reći da ova knjiga, po količini obrađene građe, temama koje su u njoj obuhvaćene, kao i metodološkim pristupom, predstavlja značajan iskorak u dosadašnjem proučavanju Prvog svetskog rata Smedereva i okoline. Knjiga je na naučnim osnovama zasnovana monografija u kojoj će kako stručna, tako i šira javnost naći odgovore na mnoga pitanja iz domena zavičajne istorije Prvog svetskog rata.

Izvod iz recenzije prof. dr Mire Radojević:

“Nakon nekoliko po obimu manjih i već publikovanih istoriografskih dela o ovoj temi, kolega Lazić je za objavljivanje pripremio i celovitu studiju u okviru koje je ubedljivo prikazao život grada i njegove okoline od prvih dana rata do njegovog završetka i suočavanja s tragičnim posledicama. Zasnovao ju je na širokoj izvornoj osnovi u kojoj se ističu arhivska dokumenta, objavljeni istorijski izvori i izuzetno raznovrstan izbor štampe, ne samo domaće nego i inostrane. Koristeći savremene tehnološke mogućnosti, mnoštvo relevantnih činjenica, do sada nepoznatih u srpskoj istoriografiji, pronašao je u bibliotekama Francuske, Velike Britanije, SAD, Nemačke, Austrije, Novog Zelanda… Istoriografska literatura koju je proučavao takođe nije prevashodno domaćeg porekla, budući da je u njoj uočljivo mesto dato radovima na nemačkom, engleskom i francuskom jeziku. Kolega Lazić je i time dokazao da ono što se ponekad s izvesnim omalovažavanjem proglašava „lokalnim“, gotovo manje vrednim, često pripada svetskoj istoriji.

Rezultate istraživanja izložio je u jednostavnoj i sasvim logičnoj strukturi, prateći nizanje događaja, vojne, društvene i privredne okolnosti, probleme okupacije i izbeglištva, oslobođenje Srbije i početak sumornog mirnodopskog života. Zbivanja u Smederevu i okolini znalački je uklopio u opštiji istorijski kontekst, kojim je ceo tekst učinio razumljivijim i manje upućenom čitaocu, a obimnim naučnim aparatom svaki izneti podatak istoriografski proverljivim. Stil kojim je pisao veoma je lep, povremeno i slikovit, naročito tamo gde je trebalo prikazati sudbinska iskušenja pojedinca i nacije.”

Na predstavljanju knjige govoriće: Dejan Radovanović, arheolog i direktor Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture Smederevo, Tatjana Gačpar, direktor Muzeja u Smederevu i Miroslav P. Lazić, autor knjige. Muzički trenutak: Nemanja Petković, klarinet i Mile Đurđević, harmonika.

Realizaciju projekta finansijski su podržali: Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije i Grad Smederevo u okviru projekta Muzeja u Smederevu Smederevo i smederevski kraj u Prvom svetskom ratu. Knjiga se može kupiti u Muzeju u Smederevu ili poručiti telefonom (026.46.22.138) ili preko e-pošte (infoŽmus.org.rs). Cena je 1.300 din. (Kraj) Obradio D. Đ.