Foto: DanasSpomenik sestrama Baković, narodnim herojima stradalim u Drugom svetskom ratu, koji se nalazi u širem centru Niša, oskrnavljen je u noći između četvrtka i petka tako što su ga za sada nepoznati počinioci isprskali plavim sprejom.
Stanari ulice na ulazu u park „Čair“, gde se spomenik nalazi, rekli su novinarima da je vandalizam uočen nakon utakmice između Radničkog i Partizana, koja se igrala na fudbalskom stadionu Radničkog u „Čairu“.
U niškoj Policijskoj upravi su kazali da nisu dobili nikakvu prijavu o oštećenju, ali da će po saznanju o tome izaći na lice mesta i obavestiti tužilaštvo.
Spomenik Rajki i Zdenki Baković bio je oskrnavljen i 2011. godine, kada su pripadnici organizacije „Srbska akcija“ preko bisti u gradu postavljali crne kese i antikomunističke parole.
Oni su saopštili da su to učinili kako bi skrenuli pažnju javnosti da je „komunizam ideologija diktature i zločina koja je u svetu odnela više od 100 miliona žrtava, a da u Srbiji još nije poražen ni prevaziđen“.
Spomenik sestrama, partizanskim herojima, podignut je 1988. godine povodom bratimljenja zagrebačke mesne zajednice nazvane njihovim imenom i niškog Čaira. On je jedan od pet spomenika u Nišu koji je posvećen ženama.
Rajka (21) i Zdenka (24) sa bratom Mladenom uključile su se u narodnooslobodilački pokret na samom početku okupacije Hrvatske i uspostavljanja NDH.
Oni su u Zagrebu imali trafiku, koja je postala mesto okupljanja komunista i u kojoj su se ostavljale poruke ili dogovarali sastanci aktivista. Preko Bakovića je komunikaciju vodio i Glavni štab Narodnooslobodilačke vojske Hrvatske.
U noći 20. decembra 1941. godine, agenti Ravnateljske sigurnosti upali su u njihov stan i uhapsili obe sestre i brata. Rajku su pet dana mučili kako bi izdala saborce, ali ona to nije učinila i preminula je od posledica torture.
Njena sestra Zdenka je smrtno stradala na božićno jutro, kada je iskoristila nepažnju čuvara i bacila se sa trećeg sprata sedišta Ustaške nadzorne službe, mada postoje indicije i da je bačena.
Skrnavljenje kulturno-istorijskih spomenika u Nišu nije retkost, a pažnju javnosti najčešće su privlačila oštećenja onih koji su posvećeni narodnim herojima i žrtvama iz Drugog svetskog rata, kao i pripadnicima nacionalnih manjina i drugih crkava.
Prema dostupnim informacijama, vinovnici ruiniranja spomenika najčešće se ne otkrivaju, ali sudeći po obeležjima koja su na udaru, kao i izjavama očevidaca, takvim akcijama uglavnom pribegavaju ekstremni desničari, mahom mladi.
Organizacija „Srbska akcija“ je, u svojoj „akciji“ 2011. godine, osim na biste sestara Baković, navlačila crne kese i ispisivala antikomunističke poruke i preko bista Konrada Žilnika i Sretena Mladenovića Mike, kao i na spomenik posvećen vojnicima poginulim u Drugom svetskom ratu.
Devet godina kasnije nepoznati počinioci su oskrnavili spomenik poginulim borcima NOR-a od 1941. do 1945, u niškom naselju Brzi Brod, na kojem su između ostalog precrtane petokraka i srp i čekić, a docrtana četiri slova S.
Spomen kompleks Bubanj, sagrađen u znak sećanja na streljanje oko 10.000 logoraša i zatvorenika – Srba, Roma i Jevreja, tokom Drugog svetskog rata, više puta je bio na meti vandala, koji su između ostalog ispisivali grafite šovinističke i antikomunističke sadržine.
Pre dve godine oskrnavljena je i spomen-kosturnica u niškom naselju Ledena stena, u kojem je sahranjeno više od 2.000 bugarskih vojnika poginulih u borbi za oslobođenje Niša u Drugom svetskom ratu. Ispisana poruka na kosturnici započinjala je rečima „Bugarski okupatori…“.
Nije ostao pošteđen ni spomenik Draži Mihailoviću, postavljen u dvorištu sedišta SPO, koji je krajem 2013. poliven zelenom bojom.
Nekoliko meseci kasnije takođe nepoznati počinioci oštetili su spomenik Konstantinu Velikom na Nišavskom keju koji je Katolička crkva poklonila Nišu u sklopu obeležavanja 1.700 godina od donošenja Milanskog edikta. Na njemu je osvanuo grafit vulgarne sadržine.
Jedan od spomenika koji je, po izveštavanju medija, najčešće skrnavljen je spomenik legendarnom pevaču i kompozitoru romske muzike, Šabanu Bajramoviću, takođe na Nišavskom keju. On je od 2010. godine, kada je postavljen, pretrpeo ispisivanje grafita, polivanje bojom ili iscrtavanje kukastih krstova.
Pre sedam godina, kada su gradske vlasti saopštile da će ukloniti boju i nacističku poruku sa Bajramovićevog spomenika tek po okončanju tendera za tu namenu, koji su raspisale, antifašisti Niša su sami oprali spomenik, ostavljajući uz njegov postament tablu sa porukom: „Živeo Šaban. J..o vas tender. Smrt fašizmu.“
Kukasti krstovi i nacističke poruke se prilično često mogu videti i u neposrednoj blizini ovog spomenika, na zidinama Nišavskog keja. Nakon što je student Uroš Janjić u junu prošle godine na tom keju izboden nožem jer nije hteo da skine majicu sa antifašističkim natpisom, opoziciona Niška inicijativa je organizovala proteste, kao i građansku akciju „pranja“ zidina keja od nacističkih poruka.
Nije retko ni skrnavljenje spomen-kompleksa Ćele kula, jedinstvenog u svetu, u koji su Turci uzidali lobanje srpskih ustanika izginulih na Čegru početkom 19. veka. Na fasadama upravne zgrade i suvenirnice su više puta ispisivani navijački grafiti, a to se dogodilo i ovih dana, pred utakmicu Radnički-Partizan.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
