Film Jasmile Žbanić „Quo vadis, Aida?“ na korak do Oskara

Drama o genocidu u Srebrenici u kojoj glavne uloge igraju srpski glumci Jasna Đuričić i Boris Isaković našla se među pet najboljih filmova snimljenih izvan Sjedinjenih Američkih Država. Pored „Aide“, nominovan je i danski film „Još jedna tura“ Tomasa Vinterberga, a ovaj autor je i među kandidatima za najbolju režiju. Inače, Vinterbergov film i ostvarenje Jasmile Žbanić slove za glavne favorite za nagradu, prema oceni američkih kritičara. U ovoj kategoriji nominovani su i: hongkonški triler „Better Days“, rumunski dokumentarac „Kolektiv“, te tunižanska drama „The Man Who Sold His Skin“, u kojoj jednu od glavnih uloga igra Monika Beluči.

Iako je bio na spisku 366 naslova koji su razmatrani za nominacije za Oskara u svim kategorijama, srpski kandidat „Dara iz Jasenovca“ nije se našao među nominovanima ni u jednoj kategoriji.

Najviše nominacija pokupio je film Dejvida Finčera „Mank“, čak deset, dok je glavnom favoritu za nagrade – „Zemlji nomada“ Kloe Džao, pripalo šest. Toliko imaju i filmovi „Minari“, „Sound of Metal“ i „Judas and the Black Messiah“. Ovih pet naslova našlo se i u glavnoj kategoriji za najbolji film, a pored njih, nominovani su i: „Otac“, „Promising Young Woman“ i „The Trial of the Chicago 7“.

Kad je reč o kategoriji najbolja režija, pored pomenutog Vinterberga („Još jedna tura“), nominovani su i Dejvid Finčer („Mank“), Li Ajzak Čang („Minari“), Kloe Džao („Zemlja nomada“) i Emerald Fenel („Promising Young Woman). Ovo je inače prvi put u istoriji nagrada Američke filmske akademije da su za najbolju režiju nominovane dve žene, a videćemo da li će i izbor dobitnika promeniti istoriju, budući da je Ketrin Bigelou jedina rediteljka koja je nagrađena ovim priznanjem do sada.

Za najbolje glumce nominovani su: Riz Ahmed („Sound of Metal“), Čedvik Bozman („Ma Rainey’s Black Bottom“), Entoni Hopkins („Otac“), Gari Oldman („Mank“) i Stiven Jan („Minari“), dok su među najboljim glumicama: Vajola Dejvis („Ma Rainey’s Black Bottom“), Andra Dej („The United States vs. Billie Holiday“), Vanesa Kirbi („Pieces of a Woman“), Franses Makdormand („Nomadland“), Keri Maligan („Promising Young Woman“). Zanimljivo je da je upravo ovih pet žena bilo nominovano i za Zlatni globus, a priznanje je tada pripalo Andri Dej. S druge strane, ako bi priznanje za najboljeg glavnog glumca, kao što je nedavno bio slučaj sa Zlatnim globusom, pripalo pokojnom Čedviku Bozmanu, bilo bi to tek treći put u istoriji Oskara da jedan glumac posthumno dobije Oskara (do sada je to bio slučaj samo 1977. kada je Piter Finč proglašen za najboljeg glumca i 2008. kada je nagrađen Hit Ledžer za ulogu Džokera u filmu „Mračni vitez“).

Najbolje sporedne uloge među glumcima ostvarili su: Saša Baron Koen („The Trial of the Chicago 7“), Danijel Kaluja („Judas and the Black Messiah“), Lesli Odom Džunior („One Night in Miami“), Pol Rači („Sound of Metal“) i Lakit Stanfild („Judas and the Black Messiah“), dok su glumice koje su nominovane u ovoj kategoriji: Glen Klouz („Hillbilly Elegy“), Olivija Kolman („The Father“), Amanda Sajfred („Mank“), Marija Bakalova („Borat 2“) i Jun Ju-Jung („Minari“).

Za najbolji adaptirani scenario nominovani su filmovi: „Borat 2“, „Otac“, „Zemlja nomada“, „One night in Miami “ i „The White Tiger“, a za najbolji originalni scenario: „Judas and Black Messiah“, „Minari“, „Promising Young Women“, „Sound of Metal“, „The Trial of the Chicago 7“. Najbolji dugometražni animirani filmovi su: „Onward“, „Over the Moon“, „Ovčica Šone“, „Duša“ i „Wolfwalkers“, a najbolji dugometražni dokumentarni filmovi: pomenuti „Kolektiv“, „Crip Camp“, „The Mole Agent“, „My Octopus Teacher“ i „Time“.

Dodela Oskara biće održana u nedelju, 25. aprila, a uživo će se prenositi na ABC-u i u više od 225 zemalja širom sveta. Prošlogodišnja ceremonija Američke filmske akademije bila je istorijski događaj budući da je film „Parazit“ južnokorejskog reditelja Bonga Džun-Hoa nagrađen u glavnim kategorijama, uključujući i priznanje za najbolji film, i tako postao prvo ostvarenje van engleskog govornog područja kome je ovo pošlo za rukom.

Nagrade, pohvale kritike, nominacije…

Vest da je BiH film „Quo vadis, Aida?“ nominovan za Oskara odjeknula je u celom regionu. „Jako mi je važno da su žene i majke Srebrenice u svemu ovome, da film ide dalje i priča priču o Srebrenici, a na sve ostalo mi ne možemo utjecati“, kazala je Žbanić, kako je citira portal Klix.ba.

Ona dodaje i da očekuje da će njen film, nakon što je nominovan za najprestižniju nagradu, još više ljudi pogledati, te da će na taj način još više njih postati svesno tragedije koja se zbila u Srebrenici. Film nije napravljen, kako je izjavila za Dnevni avaz, da bi delio i sukobio, nego naprotiv – da bismo bolje razumeli jedni druge.

„Quo vadis, Aida?“ svetsku premijeru imao je na 77. Mostri u Veneciji u septembru prošle godine, i otada je prikazan na brojnim filmskim festivalima, gde je pokupio i znatan broj nagrada. Na filmskom festivalu London Film Week je nagrađen za najbolji film i najbolju rediteljku, dok je za najbolju glumicu proglašena Jasna Đuričić. Dve nagrade je dobio i nedavno na filmskom festivalu u Majamiju, kao i u Luksemburgu. Brojne pohvale stigle su i od filmskih kritičara iz Velike Britanije i SAD, a posebno mesto u njihovim tekstovima, uz režiju Jasmile Žbanić, zauzima i gluma Jasne Đuričić.

Inače, povodom Međunarodnog dana žena američka glumica i rediteljka Andželina Džoli intervjuisala je bosanskohercegovačku rediteljku za magazin Tajm, koja je na pitanje o motivima da se kroz film ispriča priča o genocidu u Srebrenici, odgovorila da je Srebrenica „univerzalna tragedija naše civilizacije“.

„Quo vadis, Aida?“ se našao i među pet nominovanih stranih ostvarenja za američke nagrade Spirit, koje se dodeljuju ostvarenjima nezavisne kinematografije, a ova drama nominovana je i za nagrade BAFTA u istoj kategoriji. Za priznanje Britanske filmske i televizijske akademije Jasmila Žbanić je nominovana i za najbolju režiju.

Radnja filma dešava se u julu 1995, a glavni lik je Aida, prevoditeljka za Ujedinjene nacije (UN), koja pokušava da spasi svoju porodicu nakon što Vojska Republike Srpske zauzima Srebrenicu. Žbanić je više puta kazala kako je film baziran na činjenicama do kojih je došla čitajući svedočenja i knjige, gledajući video-materijale, razgovarajući sa ekspertima i svedocima. Ona je napisala scenario i režirala film, a u glavnim ulogama pored Jasne Đuričić su i: Izudin Bajrović, Boris Ler, Dino Bajrović, Emir Hadžihafizbegović, Alban Ukaj, te Boris Isaković koji tumači lik Ratka Mladića. Ovo ostvarenje snimljeno je u koprodukciji devet zemalja, a uz BiH, tu su i producenti iz Austrije, Rumunije, Holandije, Nemačke, Poljske, Francuske, Norveške i Turske.

Bosna i Hercegovina inače već ima jednog Oskara za najbolji film van engleskog govornog područja (kako je tada nosila naziv ova kategorija) za ostvarenje „Ničija zemlja“ Danisa Tanovića. Film je nagrađen 2002. godine, a Tanović je sa filmom „Epizoda u životu berača željeza“ bio i u užem izboru za nominacije 2014.