Generacija Z i kulturno nasleđe Jugoslavije

Tokom ovog proleća, mladi uzrasta od 14 do 20 godina sprovodili su sopstvena istraživanja i analize, a njihov dvomesečni rad sa mentorkama rezultirao je serijalom tekstova objavljenih na sajtu Bookvica.net.

Objavljeni radovi obuhvataju tri tematske celine: jugoslovenske knjige za decu i mlade, otkrivanje jugoslovenskih književnica i analiza ženskih likova u nekim od najboljih ostvarenja jugoslovenske kinematografije.

Tako su se pod pobunjenu čitalačku lupu našle knjige iz jugoslovenskih edicija školskih lektira kao što su Lastavica, Vjeverica, Plava ptica, Raspust i Mladi dani, izučavano je književno stvaralaštvo Biljane Jovanović, Mirjane Stefanović, Judite Šalgo i Saše Božović, filmsko nasleđe Dušana Makavajeva kao i jugoslovenskih partizanskih filmova.

Motivi učesnica i učesnika da se priključe ovakvoj akciji su bili raznovrsni.

Za Terezu (16) iz Beograda ovo je bio prvi susret kako sa književnom, tako i sa feminističkom kritikom.

„Istraživanje lika i dela Biljane Jovanović, a zatim i pisanje članka, zasigurno su me upoznali kako sa konceptom učešća u ovakvim aktivnostima, tako i sa fascinatnim ostvarenjima autorke romana Pada Avala, čija je analiza bila glavni udeo mog celokupnog rada“, navodi ona. „Svim zainteresovanim osobama koje teže boljem razumevanju i detaljnijem pristupu jugoslovenskoj i svetskoj književnosti, ujedno i onoj marginalizovanoj, istinski preporučujem da se prijave za učešće u projektima koje Bookvica organizuje, bez obzira na stepen njihovog iskustva u ovom polju – neće zažaliti.“

I pored višegodišnjeg mentorskog rada, za jednu od mentorki na projektu Nađu Bobičić ovo je bilo jedno novo, višestruko izazovno i inspirativno iskustvo.

„Izazovi su se odnosili na to kako tinejdžerkama da predstavim umjetnost onoga vremena, da prvo prokljuve šta je to uopšte bila SFRJ. Potom, kada dobiju obrise jugoslovenske umjetnosti kroz analizu konkretne građe, bilo filma, bilo književnosti, kritički osavremene to što su naučile i percipirale. NJihov proces učenja bio je inspirativan i za mene, jer sam i sama istraživala neke nove aspekte, otkrila šta mi je ranije bilo manje poznato“, navodi Bobičić.

U tom smislu nju je posebno zanimalo da otkrije šta to novo generacija Z primećuje u socijalističkoj Jugoslaviji. „U tom smislu, bio je ovo dvosmjeran proces“, objašnjava Bobičić.

„Dok su se one upoznavale sa jugoslovenskim umjetničkim korpusom, zajedno smo razmjenjivale impresije na vrijeme u kojem nismo mogle da učestvujemo, ali koje nas sve inspiriše zbog neprolaznih vrijednosti poput solidarnosti, antifašizma, u krajnjem jednog višeg kvaliteta života.“

Kako bi dodatno skrenule pažnju na pomalo zaboravljena dela i njihove autorke,

Pobunjene čitateljke pokreću i akciju Jugoslovenski knjiški moljac.

Štampanjem i distribucijom posebno osmišljenih bukmarkera cilj je da se animiraju čitateljke i čitaoci svih uzrasta da u lokalnim bibliotekama pozajme neke od jugoslovenskih školskih lektira, podsete se tih dela i na bukmarkerima koje će ostaviti u knjigama dopišu svoje književne preporuke.

Bukmarkere je moguće preuzeti u beogradskim knjižarama (Kreativni centar, Makart i Beopolis), a dobiće ih i oni koji kupe aktuelni, junski broj časopisa Liceulice. Sve informacije o ovoj akciji mogu se pronaći na sajtu mini.bookvica.net.

Projekat „Pobunjeno čitam: Mape jugoslovenskog nasleđa“ realizuje se u okviru projekta „Lokalni poziv za EU: vladavina prava i kulturna raznolikost za stvaranje društvene kohezije i održivog razvoja lokalnih zajednica“ koji finansira Evropska unija, a implementira Nacionalna koalicija za decentralizaciju iz Niša u partnerstvu sa Fondacijom Jelena Šantić iz Beograda i Grupom 484 iz Beograda.

Udruženje Pobunjene čitateljke postoji od 2014. godine i čine ga književne  kritičarke i druge radnice i radnici u kulturi čiji se rad vezuje za odgovoran,  društveno-angažovani pristup književnosti. Misija ovog udruženja je ohrabrivanje mladih kritičarki da svojim radom istupe u javnost i intervenišu u post-jugoslovenskom književnom polju, koje je često pod uticajem patrijarhalnih, seksističkih i nacionalističkih obrazaca.

Pobunjene čitateljke književnost i kulturu analiziraju iz feminističkih, kvir, anti-kolonijalnih, levičarskih i drugih angažovanih pristupa, a svoje tekstove objavljuju na portalima Bookvica i Mini Bookvica, uz čestu saradnju i sa drugim  medijima. Poseban akcenat stavljaju na regionalno žensko stvaralaštvo.

Do  sada su u različitim formama sarađivale sa više od 70 koleginica i kolega iz  zemlje i regiona.

Osim toga, organizuju radionice i ostale alternativne obrazovne programe u domenu kritičkog promišljanja književnosti i kulture.