Na promociji drugog izdanja knjige „Evropa na Kalemegdanu“ istoričarke Radine Vučetić, koja je promovisana juče u knjižari Službeni glasnik, govorili su Irina Subotić, istoričarka umetnosti, Dragan Bjelogrlić, glumac i autorka.
Reč je o knjizi koja govori o Beogradu između dva rata kada on počinje da se modernizuje i uključuje u evropske tokove, kada umetnički život buja, a umetnici se hrabro otvaraju za nove estetike i poetike. U tom procesu, koji korespondira sa sličnim procesima na evropskom prostoru, presudnu ulogu imaju istaknuti pojedinci i institucije, među kojima se izdvaja Udruženje prijatelja umetnosti Cvijeta Zuzorić koji postaje svojevrsni kulturni centar mobilizatorskih, prosvetiteljskih i emancipatorskih težnji i dometa.
Kako je sama autorka Radina Vučetić rekla, osvrnuvši se na stogodišnjicu nastanka Jugoslavije – ključne reči i za Kraljevinu Jugoslaviju i za socijalističku Jugoslaviju su „modernizam i modernizacijski procesi“.
– U obe Jugoslavije smo stalno nekako išli napred, između ostalog i zato što smo bili okrenuti Zapadu. Priča o Evropi na Kalemegdanu je priča o tadašnjoj političkoj i svakoj drugoj okrenutosti Evropi. Sada ne znamo čemu smo okrenuti, to jest, znamo deklarativno, ali se bojim da to nije istina – skrenula je pažnju Vučetić.
Podsetivši ukratko šta je sve urađeno za 23 godine Kraljevine Jugoslavije u odnosu na ovih poslednjih 23 godine naših života i publika je sama mogla se suoči sa poražavajućim stanjem novijeg doba.
– Ja sam se u knjizi bavila Udruženjem prijatelja umetnosti Cvijetom Zuzorić, ali samo u tom kratkom periodu došlo je i do osnivanja Kolarčevog narodnog univerziteta, Muzeja savremene umetnosti koji prerasta u Muzej kneza Pavla, najveći broj ministarstava u Kneza Miloša je izgrađeno u tom periodu. moderna zgrada Bigza, dva mosta, današnji Brankov i Pančevački most, osnovana je Univerzitetska biblioteka pa, samo ako pogledamo, spomenike – dobili smo Meštrovićevog Pobednika, Spomenik zahvalnosti Francuskoj, Spomenik Neznanom junaku na Avali – nabrajala je Radina Vučetić.
Ona se zahvalila Irini Subotić što je od početka imala razumevanje za ono što radi, ali i Draganu Bjelogrliću jer, kako je rekla, iako je on saradnju sa njom opisao kao sopstveni proces edukacije, nije svestan koliko se i ona edukovala sarađujući sa njim i pokušavajući da odgovori na njegova nemoguća pitanja dok je radio „Montevideo“ i „Senke na Balkanom“.
– Počev od toga da li se može poslati telegram o rezultatu utakmice sa prekookeanskog broda, kako se telefonira, preko pitanja gde su se kupovali kondomi, koliko su koštali, do toga u kojoj kafani ko može da sedi. Ja već sada imam takvu bazu za društvenu istoriju Beograda da mi je potrebno samo vreme da napišem knjigu o tome – kazala je Radina je dodala i da misli da je saradnja s Bjelogrlićem bila dobra zato što je ona fleksibilniji tip istoričara i što ima poseban odnos prema umetnosti.
– Dragan radi drugu vrstu serija i filmova, a, s druge strane, mislim da su nedopustivi izleti u improvizacije i način rada tipa „lako ćemo“ kao što je slučaj sa Nemanjićima.
Irina Subotić je kazala da je i prvo izdanje ove knjige bio izdavački događaj jer je predstavljalo jedan širok pogled na kulturu o kojoj se uvek govorilo da je na najbolji način prezentovala Jugoslaviju između dva svetska rata.
– U to vreme sekretar za kulturi nije bila dama kao danas. Bio je Veljko Petrović koji je imao ogromno razumevanju za kulturu pa je zahvaljujući njemu moglo da dođe i do velikih otkupa umetničkih dela i do organizacije velikih manifestacija – istakla je Irina. Ona je nabrojala široki dijapazon svečanosti koji se zbivao u „Cvijeti“ od gostovanja DŽozefine Bejker, organizovanja literarnih večeri, pa i prvog sajma knjiga koji je organizovan u Paviljonu. Irina je skrenula pažnju i na dve izložbe koje su njoj s istraživačkog aspekta zanimljive a koje se pominju u Radininoj knjizi na drugačiji način – Jedna se odnosi na veliku izložbu modernih majstora Fancuske koja je bila 1926. godine u Paviljonu Cvijeta Zuzorić a koju je organizovao jedan naš ukleti andergraund umetnik u Parizu Branko Ve Poljanski, a druga je britanska izložba koja je stigla u Paviljon Cvijeta Zuzorić direktno s Venecijanskog Bijenala.
Aludirajući na ovu prvu, Irina Subotić je zapitala – Možete li zamisliti kada bismo danas u Cvijeti mogli imati izložbu sa Pikasom, Šagalom i Matisom, a da to nije izložba nekih kopija koje nam se privatnim kanalima pojavljuju na izložbama?
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
