Foto: Nenad Kovačević Roman „Karu“ Stojana Stiva Tešića (1942 – 1996), književnika i scenariste koji je živeo i stvarao u SAD, a koji je 1980. godine nagrađen Oskarom za scenario filma Breaking Away (Četiri prijatelja), prvi put je preveden na srpski jezik i predstavljen u Užicu.
Tim izdavačkim poduhvatom Narodna biblioteka Užice odala je zasluženu počast umetniku, poreklom iz Užica i pružila mogućnost domaćim čitaocima da se upoznaju sa delom kojim su oduševljeni čitaoci i književna kritika širom sveta.
Roman, koji je Tešić napisao neposredno pred svoju smrt, objavljen je 1998. godine. Do sada je štampan u 35 izdanja i, osim na engleskom, objavljen je na pet jezika (španski, italijanski, nemački, francuski, holandski). Američki The New York Times ga je 1998. godine proglasio za najzapaženiju knjigu, a francusku nedeljnik Le Point svrstao ga je među 25 najboljih knjiga za 2012. godinu.
Zahvaljujući Narodnoj biblioteci Užice, koja je izdavač romana, kao i bibliotekarkama Dušici Murić, Biljani Ristović i Gordani Bacotić, prošle godine je, u okviru obeležavanja dve decenije od Tešićeve smrti, u holu te ustanove bila priređena obimna i sadržajna izložba „Užičanin iz Amerike – Stojan Stiv Tešić“. U okviru tog projekta Biblioteka je započela i objavljivanje romana „Karu“ na srpskom jeziku, što Ministarstvo kulture nije podržalo, pa su novac za to obezbedili Grad Užice i sponzori.
Roman, u čijem središtu je tragična sudbina Sola Karua, sredovečnog holivudskog pisca koji prerađuje tuđe scenarije i prilagođava ih komercijalnim zahtevima, prevela je Tatjana Milosavljević, a lektorisala Ružica Marjanović. Dr Lena Petrović, profesorka angloameričke književnosti i kulture na Filozofskom fakultetu u Nišu, u svojoj recenziji piše da je roman „Karu“ „krajnji u nizu vrhunskih ostvarenja koja su obeležila pozni period autorovog života“, te da Tešić „pripovedačkim stilom svog naratora kod čitaoca uspeva da izazove neodoljiv smeh kakav očekujemo od vrhunske komedije“.
Bibliotekarka Dušica Murić je podsetila na bogatu Tešićevu biografiju, dok je Ružica Marjanović, profesorka književnosti u Užičkoj gimnaziji, navela da bi to delo, koje je „američka kritika prepoznala kao referentnu knjigu u američkoj kulturi, a Tešića kao modernog klasika, trebalo da čitamo jer je Tešić sjajan pisac, a ne samo zbog toga što je oskarovac“.
– Stiv Tešić je vrsni poznavalac svetske književnosti i u romanu se prepoznaju ti uticaji. Na njegovom romanu mogu se učiti teorija pripovedanja i kompozicije, navela je Ružica Marjanović i objasnila da, iako ima autobiografskih elemenata, roman nije u potpunosti autobiografski.
Stojan Stiv Tešić je kao dečak, sa majkom Gojom i starijim sestrom Nađom, 1954. godine otišao iz Užica u SAD kod oca Radiše, koji je kao nedićevac emigrirao 1944. godine. Na Univerzitetu Indijana je diplomirao ruski jezik i književnost i magistrirao na Kolumbija univerzitetu, pridružio se antiratnom pokretu, upisao doktorske studije, ali ih je napustio i posvetio se pisanju. Umro je iznenada u 54. godini u Kanadi, dok je bio na godišnjem odmoru.
Filmovi, drame, eseji…
Osim „Četiri prijatelja“, koji je režirao Piter Jejts, po Tešićevim scenarijima su snimljeni filmovi „Svedok“, „Svet po Garpu“, „Američki letači“ i „Eleni“. Na srpskom jeziku je objavljeno pet njegovih drama – Na otvorenom drumu, potom je užički novinar i književnik Zoran Jeremić u knjizi „Stojan Siv Tešić – život i tri drame“ objavio tri drame – Brzina tame, Povratak na početak i Umetnost i dokolica, a u užičkom časopisu Međaj je objavljena i drama Nahrani zver. Njegove drame su izvođene u Njujorku, Los Anđelesu i Čikagu, u Skandinaviji, Holandiji, Engleskoj i Rusiji. U svojim poznim dramama i političkim esejima je kritikovao američku politiku, a njegove tekstove o ratovima u bivšoj Jugoslaviji američki mediji su odbijali da objave.
Izložba „Čudesni Andrić“
U okviru obeležavanja 9. oktobra – Dana Užica, osim predstavljanja Tešićevog romana, Narodna biblioteka Užice je priredila i izložbu „Čudesni Andrić“, povodom 125. godina od rođenja našeg nobelovca. Postavka, čiji su autori bibliotekari Anđa Bjelić, Dragana Ristanović i Ilija Smiljanić, a koju je otvorio Dragiša Stanojčić, direktor Biblioteke, može se pogledati do polovine novembra. Izložbu čini petnaest panoa sa fotografijama i tekstovima o životu i delu Ive Andrića, njegovim susretima sa važnim ljudima, prijateljima i velikim piscima, svedočenja o tome šta su oni pisali i govorili o njemu, ali i posvete koje je on napisao njima.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
