Izložba "Od Karavađa do Berninija" u Rimu

Kada je Španija otpočela da otkriva nove zemlje i kontinente, „istinito, dobro i lepo“ se nalazilo pred kućnim vratima. U 17. veku su delovi Italije bili pod neposrednom ili posrednom političkom vlašću Španije. Španija je uvozila pirinač, a izvozila italijansku umetnost. Mario de Simoni, direktor „Scuderie del Quirinale“, nekadašnjih papskih štala, a danas jedne od najprominentnijih rimskih galerija, na bregu Kvirinalu, veli: „Naravno da nas Italijane boli to što je veliki deo italijanske umetnosti kroz vekove napuštao Italiju, ali je slučaj sa španskom dvorskom kolekcijom sasvim u redu.“

Kuratoru izložbe je pošlo za rukom da prezentuje malu ali ekscelentnu izložbu italijansko-španske umetnosti. Većina od ovih dela su prvi put izvan Španije na mestu svog nastanka, u Italiji. Neka od njih se praktično prvi put izlažu – kao na primer Berninijev krst ili o preobraćenju Saula od Gvida Renija, koji se nalaze u privatnim objektima i nisu dostupni javnosti – u biroima ili manastirima u kojima nema ili nije bilo posetilaca. Reč je o 60 dela koja se prvi put prikazuju iz različitih muzeja i zbirki Španije, dopunjenim i delima velikih španskih slikara Velskaza (1599-1660) i Ribere (1591-1652). Ova izložba demonstrira i deo italijansko-španske istorije. Kroz stoleća je moćna španska monarhija Burbona bila vezana za Italiju. U Napulju je vladao vice-kralj Španije. Poslanici i guverneri, kao i italijansko plemstvo, davali su poznatim italijanskim umetnicima u nalog da slikaju, kako bi skupocenim prezentima španskoj dinastiji zadobili njenu naklonost. Otuda su svi izložbeni objekti/artefakti označeni sa „Patrimonio Nacional“ (nacionalna svojina), koje je 1865. Kraljica Izabela II iz zaostavštine svojih predaka poklonila državi. Samo „Museo Real“ u Madridu, koji je docnije postao „Museo del Prado“, poseduje više stotina italijanskih umetničkih objekata. Oni koji potiču iz 17. veka su religioznih, osebno biblijskih tema.

U „Scuderie“ su italijanska i španska dela postavljena jedna naspram drugih. U ovoj posebnoj izložbenoj kompoziciji u tamnim salama vlada fascinirajuća atmosfera. Izložba počinje sa poznatom slikom Karavađa (Michelangelo Merisi da Caravaggio 1571-1610), naslovljenoj „Salome sa glavom Jovana Krstitelja“ iz 1607. Ova slika je upravo restaurirana i otkriva nove detalje. Ranije nije bilo jasno da je njena osnovna boja u zelenkastom tonu. Posebno je izražajna kombinacija četiriju glava koje Kravađo slika u obličju kruga u svetlećim tonovima: Salome u crvenoj haljini, koja okreće glavu od odrubljene glave Jovana Krstitelja, kao i nad njom od dželata i starice. Slika Mikelanđela Merisija da Karavađa je tipična igra svetlosti i senke: lice Sv. Jovana Krstitelja je u polumraku.. Ova slika je bila porudžbina španskog vice-kralja u Napulju, koju je on kao poklon uputio kralju Španije. U to vreme je Karavađo bio slavan, jer je u slikarstvu izazvao revoluciju. Zanimljivo je da u 16. i 17. veku vrednost njegovih slika nije bila eksorbitantna. U arhivima španskih kraljevskih kolekcija stoji da su njegove slike koštale 70 ili 80 dukata, dok su slike Ribere koštale dvostruko više.

Đuzepe di Ribera je krenuo obratnim putem: od Španije ka Napulju. U Rimu na ovoj izložbi se može videti njegova slika iz dvorskog manastira El Escorial(a), jedan starozavetni motiv sa Jakovom i Lavanovim stadima. Reč je o najlepšim ovcama u istoriji umetnosti. Pokraj nje je „Sveta Katarina“ Gvida Renija, koja je inspirisana Rafaelovom „Svetom Cecilijom“, no koja svojom chiaroscuro tehnikom podseća na Karavađa. U jednu reč, majestetična izložba i kulturno-istorijsko svedočanstvo prvoga reda o odnosu Španije i Italije u 16./17. veku. Izložba je otvorena do kraja jula.