Otvorena izložba “Ples, otpor, (ne)rad. Kulturni, politički i umetnički aspekti plesa za vreme i nakon Jugoslavije” u Muzeju suvremene umjetnosti u Zagrebu

Ova izložba predstavlja napore da se savremeni ples na prostoru Jugoslavije posmatra kao zajednički kulturni prostor koji, uprkos svim političkim lomovima, i dalje opstaje u svojim dinamičnim i jedinstvenim manifestacijama.

Vesna Meštrić, upravnica Muzeja suvremene umjetnosti, na otvaranju izložbe je navela: „Veliko nam je zadovoljstvo što otvaramo ovu veoma važnu izložbu, fokusiranu na savremeni ples i arhiviranje plesa. Ovo je zaista pravo mesto za takvu izložbu, jer smo tokom pet godina imali sjajnu saradnju sa plesnim festivalom Antisezona koji je ovde započeo. On je sada i deo našeg godišnjeg programa, što smatram veoma važnim za ovu instituciju, za našu misiju, i naš region, jer je savremeni ples deo sveta savremene umetnosti.“

Rok Vevar, jedan od kustosa izložbe, istakao je da je proces arhiviranja i istorizacije plesne scene započeo pre više od deset godina i razvijao se uz podršku nekoliko lokalnih i evropskih projekata, među kojima je i aktuelni (Non)Aligned Movements. „Ova izložba je uspela da prikupi različite materijale, od dokumenta iz Hrvatske iz dvadesetih godina prošlog veka, materijala iz Ljubljane iz tridesetih, preko Drugog svetskog rata koji igra veoma važnu ulogu na izložbi, i naravno decenija do raspada Jugoslavije i nakon toga. Za mene lično, najveće je dostignuće način na koji smo radili zajedno, uz dosta dogovaranja i truda kako bismo pronašli značajne i međusobno povezane dokumente“.

Biljana Tanurovska-Kjulavkovski, ko-kustoskinja izložbe, na otvaranju je rekla: “Ova izložba je deo jednog dugog procesa, a mi želimo da nastavimo da gradimo ovu proširenu arhivu. Ona donosi nekoliko mogućih pogleda na plesne arhive, i to ne samo na materijale, već i na politički kontekst u kome su nastali. Nadamo se da ćemo podstaknuti sve vas, kao i čitavu plesnu scenu, da se još više otvore buduća čitanja ove arhive”.

Na izložbi su prikazani materijali koji svedoče o radu i delovanju preko 100 umetnika i umetničkih kolektiva, kao i teoretičara i mislilaca koji su beležili društvene, kulturne, umetničke i političke transformacije plesnog tela i plesnog rada.

Tim istraživača koji je radio na izložbi čine Slavčo Dimitrov, Milica Ivić, Tea Kantoci, Igor Koruga, Iva Nerina Sibila, Biljana Tanurovska-Kjulavkovski, Rok Vevar i Jasmina Založnik, dok su glavni kustosi Biljana Tanurovska-Kjulavkovski i Rok Vevar uz kustosku podršku Jasne Jakšić. Producentkinja je Marijana Cvetković, a izvršna producentkinja Ana Letunić. Dizajn izložbe je uradio umetnik Siniša Ilić, a vizuelni identitet Andrej Dolinka.

Izložba “Ples, otpor, (ne)rad. Kulturni, politički i umetnički aspekti plesa za vreme i nakon Jugoslavije” predstavlja i dugoročno istraživanje i stvaranje digitalne arhive savremenog plesa i izvođačkih umetnosti u našem delu Evrope. Ona nije napravljena kao neki finalni akt kroz prikazani materijal, već kao još jedan korak na putu izgradnje i artikulacije odnosa koji se uspostavljaju kroz odabrane artefakte. Čitav ovaj process predstavlja se kao (ne)radni material, kao prostor za istraživanje sa svojim raznorodnim potencijalima.

Kroz nekoliko celina, izložba se fokusira na prakse, ličnosti, epizode i formacije koje, kroz niz decenija, prikazuju savremeni ples kao društvenu, kulturnu i umetničku praksu iz koje se čitaju sva bogatstva plesnog i koreografskog jezika na ovim prostorima. Teme feminizma, pitanja roda i želje, formacije, odnosi i samoorganizacija, prelaženje granica i transgresija plesnog rada, mogu se pratiti kroz fotografije, video materijale, dokumente, članke i kataloge sakupljene i sačuvane za buduća istraživanja i tumačenja.

U okviru izložbe zvanično je predstavljen i otvoren digitalni plesni arhiv NADA – (Non)Aligned Dance Archive na stranici www.nada.nomaddanceacademy.si koji po prvi put nudi mogućnost istraživanja, pretraživanja i korišćenja arhivskog materijala iz istorije savremenog plesa na prostoru nekadašnje Jugoslavije i njenih naslednica.

Na nekoliko lokacija u Zagrebu, od 19. do 23. novembra održava se i koreografska konferencija “Bodies in Free Fall”, a u okviru nje danas je održan skup “Transformativne politike za ples”, posvećen zagovaranju za novu vrstu plesne institucije zasnovane na plesu kao istraživačkoj praksi. Ovo je nastavak zagovaračkih inicijativa mreže Nomad Dance Academy koja je 2017. godine bila održana i u Beogradu u organizaciji Stanice.

Deo projekta je i knjiga koja prati rad na arhivu i izložbi „Bodies of Dance: Aspects of Dance as Cultural, Political, and Art Work in Yugoslavia and After” koju su uredile Nika Arhar i Jasmina Založnik, a u izdanju Stanice Servisa za savemeni ples u saradnji sa partnerima iz NDA mreže. Ova knjiga svojom istorijsko-teorijskom pozicijom pruža politički, kulturni i umetnički okvir u kome se pojavljuje moderni i savremeni ples u Sloveniji, Hrvatskoj, Srbiji i Makedoniji. Ona artikuliše jedan broj važnih karakteristika koje su obrađene ili se pojavljuju u i kroz plesne prakse, i ocrtavaju moguću polaznu tačku za širok opseg plesnih radova koji se protežu tokom celog jednog veka.

Plesna predstava koreografa Igora Koruge „Želja da se napravi čvrsta istorija završiće se neuspehom“ sa šestoro pionira savremenog plesa u Srbiji, Nelom Antonović, Jelenom Jović, Anđelijom Todorović, Sanjom Krsmanović Tasić, Borisom Čakširanom i Tatjanom Pajović, bila je deo programa otvaranja izložbe 20. novembra u Muzeju.

Projekat je još jedan primer zajedničkog delovanja mreže Nomad Dance Academy koja sledeće godine obeležava 20 godina svog rada na prostoru bivše Jugoslavije, zasnovanog na saradnji, samoorganizaciji, solidarnosti, međusobnoj podršci i otporu nacionalizmu, šovinizmu i neoliberalnim transformacijama kulture i društva. Mrežu čine Stanica Servis za savremeni ples, Lokomotiva, Nomad Dance Academy Slovenija, Nomad Dance Academy Hrvatska, Objekt plesa, Garage Collective i Tanzfabrik Berlin.

Izložba i plesni arhiv su deo projekta (Non)Aligned Movements uz podršku programa Kreativna Evropa Evropske unije, te programa Culture for Democracy Švajcarske agencije za razvoj i saradnju i Hartefakta.