Knjiga Istorija američke književnosti (novosadska Akademska knjiga i podgorička Matica srpska – Društvo članova u Crnoj Gori, 2018) prof. dr Radojke Vukčević obuhvatan je i kompleksan pregled istorije američke književnosti i kulture od početaka u kolonijalno doba Severne Amerike preko sticanja nezavisnosti i stvaranja SAD do današnjeg dana.
Pisci i njihova dela, kao i književne pojave i pravci smešteni su u kontekst kulturnog i istorijskog perioda u kome su nastali. Za svakog značajnog autora sačinjen je portret književnog umetnika i dat prikaz njegovog/ njenog dela, čime je izbegnut faktografizam i biografizam.
Posebna vrednost Istorije američke književnosti onako kako je sagledava i prikazuje prof. Vukčević su tekovine novih književnih i kulturoloških teorija koje primenjuje. Na osnovama strukturalizma, poststrukturalizma, dekonstrukcije, postmodernizma, ženskih i rodnih studija, kao i studija i tumačenja kulture, autorka otvara nove vizure, problematike i tematike američke književnosti i kulture.
Najvažnija i centralna postavka je brisanje relacija i granica središnice i margine proučavanja, središnjih i marginalnih književnika stvaralaca i tema. Tome je dodata čvrsta lociranost književnog stvaralaštva u okvire njegove kulture. Tako su ovoj istoriji američke književnosti zastupljeni zapostavljeni i marginalizovani autori i teme još od vremena kad je istorija književnosti pisana sa patrijarhalnih i dominantno anglosaksonskih i kanonskih aspekata.
U prvim poglavljima ove istorije, na primer, obuhvaćeni su zapisi i kazivanja američkih starosedelaca, Indijanaca koji svojom slikom doseljavanja Evropljana, pretežno Anglosaksonaca na severnoamerički kontinent, događajima i promenama ovog doba daju i drugu dimenziju slike koja je dosad bila jednostrana.
U istoriji američke književnosti prof. Vukčević su zastupljeni i drugi najčešće zapostavljeni autori i dela već formirane i zrele američke književnosti, priče i glasovi žena i Afroamerikanaca. U završnom poglavlju ove istorije, pristup prof. Vukčević otkriva svu raznovrsnost autora i stvaranja koji čine noviju i najnoviju američku književnost.
Indikativno je samo navesti naslove i podnaslove iz sadržaja: Američki postmodernizam; Američka postmoderna proza: Pinčon – misterija života i djela; Džon Bart: Od „književnosti iscrpljenosti“ ka književnosti ponovnog ispunjenja“; Još neki istaknuti postmoderni glasovi; Postmoderna poezija: Čarls Bermstajn – tajna jezika i svijeta; Postmoderna drama: Edvard Olbi – Drama apsurda, Sem Šepard – eksperiment u srce drame, Lenford Vilson – pozorište i film, Dejvid Mamet – potraga za jezikom drame, Nil Sajmon – od komičnog ka ozbiljnom; Književnost mnoštva kultura: Sa margina u centar – Indijansko-američka književnost, N. Skot Momadej – odgovor na drevne snove i rituale, Čikano i latino književnost, Sandra Sisneros – ambivalentnost pozicije žene, Azijsko-američka književnost, Maksin Hong fragmenti kultura u feminističkom ruhu, Književnost evropskih imigranata – Isak Baševis Singer: sudar kultura, Vladimir Nabokov: estetika blaženstva; Popularna književnost – detektivska priča i naučna fantastika, Putevi naučne fantastike.
Istorija neke književnosti i kulture sa dugim kontinuitetom stvaralaštva, istorija američke književnosti i kulture u ovom slučaju, ovako široke koncepcije i obima, najčešće je delo više autora ili čak autorskog tima (na primer, Bredberi i Ruland: Od puritanizma do postmodernizma, Kolumbija istorija američke književnosti, među najnovijim objavljenim u Americi), pa to još više govori o suverenosti autorke u vladanju materijom koja pokriva skoro pet vekova.
Vrstan znalac američke književnosti i njenog kulturnog konteksta kakav je prof. Vukčević, sa decenijskim iskustvom naučnih istraživanja, objavljivanja, izlaganja na amerikanističkim konferencijama, usavršavanja na Harvardu i, najvažnije, decenijama u univerzitetskoj nastavi i u radu sa magistrandima i doktorandima, sigurno vlada svojom zamašnom knjigom, od početka do kraja. Ova se knjiga može nazvati životnim delom autorke.
Američka kultura, teorijska misao i književnost veoma su uticajni na našu kulturu, književno-teorijsku misao i književnu produkciju od 1980-ih godina. Vek i više diplomatskih i kulturnih odnosa SAD i Srbije, više decenija prisustva amerikanistike na univerzitetima u nas, nisu dosad iznedrili celovit pregled istorije američke književnosti i kulture dostupan na srpskom jeziku. Istorija američke književnosti prof. Radojke Vukčević, skromnog i nepretencioznog naslova, obimom je velika i obuhvatna i jedina ovako obuhvatna istorija američke književnosti dosad u nas.
Ona je od društvenog značaja. Njen pedagoški značaj je takođe veliki. Moći će da je koriste svi studenti anglistike u zemlji jer su američka književnost i kulturna istorija zastupljeni u svim univerzitetskim nastavnim planovima i programima. Njen kulturni značaj ogleda se uvidu u sigurno vodeću književnost anglosaksonskog govornog područja danas.
Autorka, prof. dr Felbabov redovna je profesorka engleske i američke književnosti i kulture
Podržala Ambasada SAD u Beogradu. Stavovi izneti u tekstu su stavovi autora i nužno ne izražavaju stavove Vlade SAD
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
