foto: Arsenije Mandić / DanasNakon skoro tri decenije, slika Vlaha Bukovca „Blagoveštanski sabor u Sremskim Karlovcima 1861. godine“, vraćena je kući, pod krov Muzeja Vojvodine, a posetioci su danas imali priliku da je vide na nekoliko časova, pre nego što bude poslata na restauraciju.
Slika je nasilkana 1903. godine, od strane hrvatskog-jugoslovenskog slikara po narudžbini trgovca umetninama i izdavača Petra Nikolića iz Zagreba, a 90 godina kasnije, u noći između 27. i 28. novembra 1993. je ukradena, zajedno sa još tri slike.
Do tog trenutka bila je deo stalne postavke stilskog nameštaja Muzeja Vojvodine u dvorcu u Čelarevu, koja je otvorena davne 1968. godine. Postavka je na tom mestu bila sve do početka ovog veka, kada je izmeštena zbog neuslovnog okruženja, do kojeg je došlo urušavanjem krova, inače objekta od izuzetnog kulturno-istorijskog značaja.
„Kada se neko pita kako je slika mogla biti ukradena, moram napomenuti da se i danas umetnička dela kradu iz najobezbeđenijih muzeja, a trgovina umetničkim predmetima predstavlja jedan od najunosnijih poslova“, kaže za Danas istoričarka umetnosti i viša kustoskinja u Muzeju Vojvodine Aleksandra Stefanov.
Ovo delo nastalo je 40 godina nakon održavanja Blagoveštanskog sabora u Sremskim Karlovcima, a Petar Nikolić imao je svojevremeno ideju da od originalne slike napravi oleografije, što je u to vreme predstavljalo novu industrijsku tehniku, kojom su se mogle štampati umanjene reprodukcije ulja na platnu.
„Njegova ideja bila je da štampanjem oleografije, ta slika uđe u domove i širu populaciju i postane jedna vrsta nacionalne ikone, ali i edukativno sredstvo, grubo rečeno, kroz koje će se osvešćivati značaj ovih istorijskih događaja i saznavati naša nacionalna istorija“, objašnjava kustoskinja Slađana Velendečić.
U pastelnom koloritu, koji će novi sjaj dobiti predstojećim konzervatorsko-restauratorskim radovima, predstavljena su 82 portreta 82 učesnika crkveno-narodnog sabora, koji su nasilkani na osnovu crno-bele fotografije prvog novosadskog fotografa Stefana Vulpea.
Tom događaju prisustvovao je niz značajnih istorijskih ličnosti, među kojima su patrijarh Josif Rajačić, arhimandrit krušedolski Nikanor Grujić, general Đorđe Stratimirović, tadašnji gradonačelnik Novog Sada Svetozar Miletić i drugi.
Njihova imena bila su ispisana u knjizi, ispod crteža, koju su kupci dobijali uz oleografiju.
„Narodni sabori su u našoj istoriji, posebno u istoriji vezanoj za takozvane prečanske Srbe, tj. Srbe u Austrougarskoj, odnosno Habzburškoj monarhiji, zato što su se tu rešavala naša nacionalna pitanja i status u okviru jedne strane zemlje u kojoj smo živeli“, istakla je Velendečić.
Prema njenim rečima, ideje koje su iznete na tom saboru nisu realizovane u punoj meri, ali je on bio bio značajan kao jedan veliki politički događaj koji je ipak doprineo onome što se desilo 1918. godine, a to je prisajedinjenje Vojvodine Kraljevini Srbiji, a kasnije Kraljevini SHS.
Kako je slika pronađena?
Nakon što je ukradena, slici nije bilo traga narednih 20 godina, sve do 2013. godine, kada je u Muzej stigla vest da se slika nalazi u Sloveniji. Tom prilikom je, kako priča viša kustoskinja Stefanov, obavešten i Interpol, ali nisu uspeli da dođu do počinioca. Prošle godine, sada okrivljeni, obratio se Muzeju i ponudio sliku na otkup.
„Vrlo drsko, s obzirom da je znao o čemu se radi, iako njegova odbrana tvrdi suprotno. Na sastanku je upućen i priložena je dokumentacija da smo mi vlasnici slike, ali on sliku nije hteo da pokaže“, dodaje kustoskinja.
Nakon toga su obaveštena resorno ministarstvo i pokrajinski sekretarijat, a slučaj je preuzeo SBPOK, koji je vodio akciju pronalaženja slike, da bi je na kraju pronašli i zaplenili u Cirihu.
Kao jedan od dokaznih materijala korišćen je originalni, stilski ram iz vremena nastanka slike. Pretpostavlja se da su lopovi prilikom krađe morali da urolaju sliku, jer je velikog formata, zbog čega je taj ram ostao na zidu, ali prazan.
„Ram je bio jedan od dokaza da se radi o slici tih dimenzija, jer je i to dovođeno u pitanje, kao i to da li su postojale sve slike, sve, tri variante. Nakon što je slika zaplenjena, stručnjaci iz Narodnog muzeja Srbije, u kojem se takođe nalaze neka dela Vlaha Bukovca, potvrdili su autentičnost slike“, dodaje Stefanov.
Uz ovu, ukradene su još tri slike, ali njihova sudbina je i dalje misterija.
Kako nam je rekla Aleksandra Stefanov, za sada imaju nezvanične informacija o tome da se jedna od toh slika pojavila na tržištu, izrazivši nadu da će i one uskoro biti vraćene kući.
Više informacija iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
