Kemal Ataturk ipak na TV ekranima na 100. godišnjicu Turske Republike 29. oktobra: Dizni plus “vruću temu” prepustio Foksu

Novu biografsku seriju o osnivaču Turske Republike preuzeo je kanal Foks i ona će biti prikazana kao dvodelni film na televiziji i u bioskopima što bi, uprkos besu turskih zvaničnika, trebalo da umiri proteste Jermenskog nacionalnog komiteta Amerike, koji je u junu apelovao na Dizni plus da otkaže prikazivanje “Ataturka”.

“Prvi deo filma biće emitovan na Foks TV 29. oktobra, na 100. godišnjicu osnivanja Turske Republike. U turskim bioskopima 3. i 22. novembra počeće da se prikazuju prvi i drugi deo filma, a oba će se ponovo emitovati na Foksu u leto 2024. godine”, najavlju iz Diznija, prenose turski i američki mediji.

Kanal Foks je od 2019. deo kompanije Volt Dizni, koju je “pripajanje” 21st Century foks koštalo 71 milijardu dolara.

Dizni plus od 2022. posluje u Turskoj kao deo globalne ekspanzije Diznija na novim tržištima u Evropi, Bliskom istoku i Africi.

U Dizniju nisu komentarisali da li iza promene plana emitovanja “Ataturka” stoje političke kontroverze koje prate ovaj serijal.

Zvaničnici ove kompanije tvrde da je to “rutinska komercijalna odluka o izmeni strategije distribucije sadržaja”, koja će “omogućiti da serija dopre do šire publike“.

Još koliko sredinom jula Dizni je reklamirao“Ataturka” kao “najiščekivaniju tursku seriju o životu legendarnog vođe od detinjstva do nacionalne borbe, ističući njegove ljudske kvalitete” u trejleru koji je za prvih 17 sati emitovanja, kako prenose turski mediji, imao više od milon pregleda.

Na vest o odustajanju kompanije Dizni da na svom glavnom servisu 29. oktobra počne emitovanje najavljenog serijala reagovali su najviši turski zvaničnici optužujući ovu američku mrežu da je “pokleknula pod pritiskom jermenskih grupa”.

Ebubekir Šahin, predsednik Vrhovnog saveta za radio i televiziju Turske, najavio je da će biti pokrenuta istraga o tvrdnjama da je odluka Diznija doneta posle usaglašenog lobiranja jermenske dijaspore, upozorivši da je “Mustafa Kemal Ataturk, osnivač Republike Turske, najvažnija društvena vrednost“ ove zemlje.

Omer Čelik, portparol vladajuće turske Partije pravde i razvoja, nazvao je „sramotom“ to što je Dizni plus „podlegao pritisku jermenskog lobija“ otkazujući prikazivanje serije.

„Ovakav stav predstavlja nepoštovanje prema vrednostima Republike Turske i našeg naroda. Takozvana mreža genocida u SAD koristi istorijske događaje kao oruđe za politiku laži. Jedina svrha ovog lobija je da spreči normalizaciju odnosa Turske i Jermenije, kao što se više puta videlo”, poručio je Čelik preko društvenih mreža.

Protestima protiv Diznijeve odluke juče su se priključili i turski umetnici i intelektualci.

Aram Hamparijan, izvršni direktor Jermenskog nacionalnog komiteta Amerike, koji je bio na čelu kampanje protiv serije o Ataturku, tvrdi da “sve što se tiče Ataturka, a u centar ne stavlja njegovo genocidno nasleđe, rizikuje da normalizuje ono što je on uradio”, pogotovo što se „Turska potrudila da Ataturka predstavi kao neku vrstu Džordža Vašingtona”.

Hamparijan je u izjavi za Politiko ocenio da je ovo “pokretanje nacionalne ili međunarodne rasprave o tom nasleđu veoma dobrodošla stvar“.

Mustafa Kemal Ataturk (1881-1938), rođen u Solunu, drugom gradu Osmanskog carstva, bio je osnivač moderne Turske i njen prvi predsednik od 1923. do smrti pre 85 godina u Carigradu.

Ideološki sekularista i nacionalista, sprovodio je politiku pozapadnjivanja, potiskujući religiju, uvodeći zapadnu modu, emancipuju žena, reformišući pravni sistem i zamenjujući arapsko pismo latiničnim…

Smatra se jednim od najznačajnijih državnika 20. veka.

Njegov kult u Turskoj jak je i danas, osam i po decenija posle njegove smrti – uvreda uspomene na “oca nacije” zakonski se kažnjava, Ataturkove fotografije su u svim državnim institucijama i na javnim mestima, mada je otvoreno pitanje i za same Turke koliko će pod vlašću i ideologijom aktuelnog turskog predsednika Redžepa Tajipa Erdogana ostati od izvornog kemalizma.

Ono za šta Jermeni optužuju Ataturka jeste njegova uloga u progonu i deportaciji pripadnika jermenskog naroda, koje smatraju genocidom, što su zvanično priznale 34 države sveta, uključujući i SAD, kao i Evropski parlament.

Istoričari procenjuju da je 1,5 miliona Jermena, Asiraca i Grka ubijeno tokom prisilnih marševa i masovnih ubistava između 1915. i 1923, koje su turske vlasti preduzele protiv hrišćanske zajednice strahujući od njihove saradnje sa Rusijom u Prvom svetskom ratu.

Jermeni tvrde da je poslednje faze genocida nadgledao Ataturk.

Turska je priznala da je “mnogo Jermena ubijeno u borbama sa osmanskim snagama”, ali osporava broj žrtava i negira genocid.

Težak istorijski i politički tursko-jermenski spor, u godini u kojoj se navršava i prvi vek od kontroverzne tursko-grčke razmene stanovništva, teško da je mogao da prođe bez posledica i po TV industriju.

“Poznanici” iz turskih TV serija

Snimanje serije o Ataturku koje za Dizni režirao poznati tuski reditelj, scenarista, pisac i prevodilac Mehmet Ada Oztekin, po scenariju Nedžatija Sahina, a u produkciji Lanistar medije, završeno je početkom decembra prošle godine.

Glavnu ulogu tumači turski glumac Aras Bulut Ajnemli, kog u Srbiji ljubitelji turskih serija poznaju iz najuspešnijeg turskog TV serijala u svetskim okvirima – “Kako vreme prolazi”, u kome je 2010. debitavao pred kamerama kao Mete, stariji sin kapetana druge plovidbe Alija Akasua.

Ajnemljija, jednog od najtalentovanijihi i najbolje plaćenih turskih glumaca, srpska publika pamti i po ulozi princa Bajazita u seriji o sultanu Sulejmanu Veličanstvenom, gde je princa Mehmeda igrao Mehmet Gunsur, kome je u “Ataturku” pripala uloga Ataturkovog oca Ali Rize Efendije.

Enver Pašu glumi Sarp Akaja, koji se proslavio ulogom Tevfika Zaima u serjii “Ezel”.

Glavna ženska uloga u “Ataturku” poverena je jednoj od zvezda turskih sapunica Sungul Oden, koju je srpska TV publika gledala u serijalima “Gumuš” i tuskoj verzji “Očajnih domaćica”.

Bugarskog generala Kovačeva u “Ataturku” igra srpski glumac Darko Perić, rodom iz Kladova, koji je preko Bukurešta i Temišvara stigao u Berlin i Barselonu, gde je napravio međunarodnu karijeru u Netfliks produkcijama.