Knjiga Dunje Jelenković: Analiza Kratkog metra – od jugoslovenskog socijalizma do srpskog nacionalizma

Knjigu je objavio Filmskim centar Srbije, a o ovom svojevrsnom svedočanstvu ovdašnjeg dokumentarizma govoriće Miroljub Stojanović, urednik izdavačke delatnosti FCS, Janko Baljak, reditelj i profesor FDU, kao i autorka Dunja Jelenković. Publici će se obratiti i Gordan Matić, direktor FCS, i Dejan Dabić, umetnički direktor Martovskog festivala.

Prva detaljna kritička studija o jednom od najstarijih festivala u Evropi, ova knjiga nudi analizu programa Kratkog metra od osnivanja 1954. do zvaničnog završetka njegovog jugoslovenskog perioda 2004. godine, kada se otvara za strane filmove i menja ime u Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma.

Tekst ispituje kako festival učestvuje u procesu izgradnje nacionalnog identiteta u dve države rođene iz rata neposredno pre, odnosno tokom njegovog dugog postojanja – socijalističkoj i postsocijalističkoj Jugoslaviji.

Budući da publika često dokumentarni film shvata kao verodostojni izraz stvarnosti, a ne kao njeno umetničko tumačenje, knjiga ispituje koje su verzije „stvarnosti“ predstavljane publici u dramatičnim društvenim i političkim okolnostima dvaju razmatranih perioda.

Istoričar Nacionalnog centra za naučna istraživanja (CNRS) u Parizu, dr Gzavije Bugarel, zapisao je o knjizi „Festival jugoslovenskog dokumentarnog i kratkometražnog filma, 1954–2004. Od jugoslovenskog socijalizma do srpskog nacionalizma”:

„Dunja Jelenković nas u upoznaje s malo poznatim aspektom (post)jugoslovenskih kulturnih politika. Za svoje istraživanje koristila je bogatu i originalnu arhivsku građu. Pažljivo je ispitala način na koji je program festivala, isticanjem određenih tema i marginalizacijom drugih, doprineo procesu izgradnje višenacionalnog jugoslovenskog identiteta, a zatim, od 1991. godine i njegovoj dekonstrukciji u korist srpskog nacionalnog identiteta“.

Zahvaljujući detaljnoj analizi programa, kako je u svom tekstu naveo francuski istoričar, autorka uspešno pokazuje ne samo kako se, u kontekstu raspada jugoslovenske federacije, selekcija filmova korenito promenila, već i kako dokumentarni filmovi ne odražavaju samo jednu i večnu istinu nego nude njeno posebno tumačenje, u zavisnosti od šireg političkog i kulturnog konteksta“.

Dunja Jelenković (Beograd, 1981) se u svom istraživačkom radu bavi filmskim festivalima i odnosima između (dokumentarne) slike, istorije i kulture sećanja. Doktorirala je na Odeljenju za istoriju kulture Fakulteta Versaj San-Kantan-an-Ivelin (Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines) pri Univerzitetu Pariz-Sakle (Paris-Saclay), s doktorskom disertacijom o programskim politikama Festivala jugoslovenskog dokumentarnog i kratkometražnog filma (2017).

Objavila je brojne naučne radove o festivalskim i kulturnim praksama u jugoslovenskom, postjugoslovenskom i evropskom kontekstu. Radi na Univerzitetu Ka Foskari (Ca’ Foscari) u Veneciji gde trenutno realizuje istraživački projekat „Kinematografska bitka za Jadran: filmovi, granice i Tršćanska kriza“ (CBA TRIESTE), kao stipendistkinja programa Evropske komisije za istraživanje i inovacije „Marija Kiri“.

Martovski festival – 70. Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma , biće održan od 28. marta do 2. aprila u Domu omladine Beograda, koji je organizator i izvršni producent događaja.

Jedan od najstarijih filmskih festivala u Evropi i svetu ove godine trajaće šest dana i biće u znaku velikog jubileja, a publiku očekuje bogat takmičarski i revijalni filmski program, kao i brojni stručni programi za profesionalce i studente, razgovori sa gostima festivala, master-klasovi, tribine, promocije knjiga i drugi prateći sadržaji.