Foto: J. B. K.Na Svetskoj izložbi “Ekspo 2020” u Dubaiju oživeo je pračovek iz Lepenskog Vira. Virtuelno “oživljavanje” Lepenca i to nakon deset hiljada godina, korišćenjem „metahuman” tehnologije, omogućio je tim naučnika i stručnjaka iz gejming industrije, firme „Epic games“, predvođen dr Sofijom Stefanović.
Korišćenjem podataka dobijenih obradom skeletnih ostataka, analizom drevne DNK i tehnologije za “oživljavanje” ljudskih lica, danas možemo da se smejemo ili mrštimo zajedno sa osobom, koja je do sada bila poznata samo kao individua 69, sa Lepenskog Vira.
– Ovaj muškarac, koji je živeo u najranijem periodu lokaliteta Lepenski Vir, već je bio izuzetno zanimljiv jer je sahranjen na jedinstven način – u “turskom sedu”, a sada će pomoći da promenimo način na koji vidimo prošlost. Ne samo kao mrtve predmete koje sede na policama muzeja ili piramide ili grčke hramove, već kao proizvod ljudi koji su ih koristili. Kultura su ljudi, a ne samo materijalni ostaci – rekla je dr Sofija Stefanović na otvaranju izložbe na Paviljnu Srbije na “Ekspo” 2020 u Dubajiu.
Posetioci Paviljona Srbija na Svetskoj izložbi mogli su da se upoznaju i ostvare interakciju sa autentičnim, pokretnim 3D licem čoveka, koji je zaista živeo u praistorijskim vremenima i umro na obalama reke Dunav, u Srbiji.
Dunav danas pokriva originalnu lokaciju Lepenskog Vira na kojoj je živeo pračovek, čiji su ostaci poslužili kao model za virtuelno oživljavanje lika drevnog čoveka.
Lokalitet Lepenski Vir je otkriven šezdesetih godina prošlog veka, tokom arheološkog rekognosciranja ili iskopavanja pre izgradnje Hidroelektrane „Đerdap 1“, kod Kladova.
Pokazalo se da je reč o jednoj od najinteresantnijih kultura na tlu Evrope i da na Lepenskom Viru prvi tragovi prisustva čoveka datiraju iz perioda početka mezolita, pre skoro 12.000 godina.
Njegovo otkriće uzburkalo je arheološku zajednicu. Istraživači su sada na jednom lokalitetu imali priliku da prate promene koje su nastale između mezolita, vremena lovaca sakupljača, i neolita, početka zemljoradnje.
Postoji samo nekolicina sličnih lokaliteta u Evropi.
Prvu vest o ovako važnom otkriću objavio je profesor Dragoslav Srejović, koji je bio rukovodilac istraživanja, a koja su vođena u periodu od 1965. do 1967. godine.
Arheološki nalazi sa Lepenskog Vira pričaju neke od najzanimljivijih priča o ranoj praistorijskoj prošlosti.
Nauka kaže da tragovi praistorijskog naseljavanja na Lepenskom Viru, pre svega, obuhvataju periode mezolita i neolita, ali se, takođe, u manjoj meri javljaju i tragovi kasnijih perioda, vezani za mlađu praistoriju, antiku i srednji vek.
Trajanje Lepenskog Vira u njegovoj najzastupljenijoj fazi vezanoj za građevine sa trapezoidnim osnovama, datovano u period od pre oko 8000. godina, jedan je od najvažnijih perioda ljudske istorije uopšte.
To je vreme kada dolazi do suštinskih promena u ekonomiji ljudskih društava, vreme početka proizvodnje hrane, vreme stočara i zemljoradnika.
Početak zemljoradnje uslovio je promene u naseljavanju, društvenim odnosima, tehnologiji, pa čak i zdravlju i dugovečnosti ljudi.
Ove transformacije i promene praćene su nekim od najoriginalnijih izraza kulturne posebnosti stanovnika Đerdapa ikada ostvarenim u svetskoj praistoriji, najzastupljenijim upravo na Lepenskom Viru.
Skulpture su najprepoznatljiviji element kulture Lepenskog Vira i smatraju se najstarijom monumentalnom kamenom plastikom u Evropi.
Drevni Lepenci su monumentalne kamene skulpture izrađivali od kamena peščara i pretpostavka arheologa je da su predstavljale deo religijskih ubeđenja tadašnjih stanovnika.
Pronalažene su uglavnom unutar kuća što ukazuje na to da su korišćene kao neka vrsta totema ili svojevrsnih zaštitnika kuće, pa tako i same porodice.
Preseljenje lokaliteta na novu lokaciju, udaljenu od prvobitne za oko sto metara u pravcu severozapada, i izdignutu za 29,5 metara, bilo je izuzetan konzervatorski poduhvat.
Za premeštanje ostataka kuća i svetilišta 1970. i 1971. godine bio je zadužen Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, a glavni projektant i rukovodilac radova bila je dr Milka Čanak – Medić.
Pokretni arheološki predmeti sa Lepenskog Vira čuvaju se u Zbirci Lepenskog Vira, u Narodnom muzeju u Beogradu.
Pored izmeštenog lokaliteta, na mestu nekadašnje zgrade Muzeja Lepenski Vir, 2011. godine podignut je moderan Centar za posetioce – Muzej Lepenski Vir.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
