Ljubiša Samardžić nikad nije birao uloge, već one njega, a jedna mu je bila posebno draga: Pet godina od smrti legendarnog Smokija

Poznati glumac, napustio je svet noć pre nego što je završen Venecijanski filmski festival na kome je pola veka ranije nagrađen za najbolju mušku ulogu u Đorđevićevom filmu „Jutro“.

Jedini srpski glumac dobitnik prestižnog „Volpija“, miljenik filmske i televizijske publike širom cele nekadašnje SFR Jugoslavije, Samardžić je bio umetnik kome je i filmska industrija na Zapadu priznavala da je zajedno sa kolegama glumcima Milenom Dravić, Velimirom Batom Živojinovićem i Borisom Dvornikom jedna od ikona jugoslovenskog i srpskog filma.

On je jedan od malobrojnih domaćih glumaca koji nije ni pokušao da napravi međunarodnu karijeru. Kada je dobio nagradu, imao je ponudu Kompanije „Robert i Hakim“ da se na pet godina preseli u London.

Odbio ju je jer se posvetio pripremama za snimanje spektakla „Bitka na Neretvi“.

– Sa „Neretvom“ sam osvojio mnogo nagrada. Najdraža je „Zlatna arena“ u Puli i nagrada na Filmskim susretima u Nišu. Bio sam sa ekipom na premijeri u Rimu gde smo doživeli ovacije. Ne zaboravite da je film bio nominovan za Oskara i da se našao među pet najboljih van engleskog govornog područja. Film nije dobio Oskara samo zato što je dolazio iz jedne komunističke zemlje.“

„Ljubiša Samardžić snimio je i realizovao mnogo filmova. Svi ti filmovi nisu samo priče, njegovi filmovi su istorija ovog naroda“ – ovako ga je u izjavi za Danas jednom prilikom opisao kultni srpski reditelj Mladomir Puriša Đorđević u čijem „Jutru“ se i proslavio.

U nekoliko reči sažeo je višedecenijsku umetničku karijeru svog prijatelja i saradnika – glumca, reditelja i producenta.

Rodio se u Skoplju 19. novembra 1936, u rudarskoj porodici. U 12. godini ostao je bez oca i još u gimnaziji počeo da radi, da bi pomogao majci da izdržava porodicu.

U Beograd je došao 1956. sa željom da upiše Pravni fakultet, ali je odlazak na pozorišnu predstavu Džona Ozborna „Osvrni se u grehu“, kao i beogradsko gostovanje glumačkih megastarova Lorensa Olivijea, Vivijen Li i DŽudi Denč, preokrenulo njegov život.

Prešao je na Akademiju za pozorište, film, radio i televiziju, gde je dobio stipendiju za studije kod režisera Bojana Stupice, zahvaljujući kome je potom trebalo da dobije i angažman u Ateljeu 212.

Na pozorišnoj sceni se kratko zadržao, privukla ga je kamera.

Filmski debi imao u 1961. u „Igrama na skelama“, a već sledeće godine uloga Mikaila u filmu Branka Bauera „Prekobrojna“ otvorila mu je put ka slavi. Filmski statističari tvrde da je do kraja karijere na filmu i televiziji ostvario blizu 200 uloga u svim žanrovima.

Pamtimo ga i kao Šurdu u „Vrućem vetru“, i Crnog Roka u seriji „Kuda idu divlje svinje“, u partizanskim spektaklima „Kozara“, „Sutjeska“, „Valter brani Sarajevo“ i mnogim drugim malim i velikim filmovima, glavnim i sporednim ulogama.

Za svoju najbitniju ulogu ipak je voleo da istakne ulogu u filmu „Hamlet u Mrduši Donjoj“ jer se kroz taj lik oslikavala njegova predanost.

Raspad SFRJ bio je i na neki način kraj njegovog glumačkog rada. Pojavljivao se sporadično, ali zajedno sa sinom Draganom Samardžićem, od čije se prerane smrti 2001. nikada nije oporavio, osnovao je svoju producentsku kuću „Sinema dizajn“ i stao iza kamere.

Kao reditelj i producent uradio je osam igranih i televizijskih filmova za koje je dobio mnoga domaća i međunarodna priznanja. Njegov film „Nebeska udica“ bio je u glavnom takmičarskom programu 50. Berlinskog festivala. Pre tri i po godine svoje nagrade i priznanja poklonio je Jugoslovenskoj kinoteci.

Od publike se oprostio nekoliko meseci pred smrt, na svetskoj premijeri svog testamentarnog dugometražnog dokumentarnog filma „Panta rei“ kojim je otvoren 64. Beogradski festival dokumentarnog filma.

U nešto manje od 80 minuta tog dokumentarca „spakovao“ je ceo svoj život i umetničku karijeru.

Voleo je da kaže da nikad nije birao uloge, već da su uloge birale njega, a uz velike reditelje sa kojima je sarađivao, nije bilo moguće da dođe do greške.